Het klimaat in begrijpelijke taal: Kantelpunten
In de media wordt steeds vaker gesproken over het bereiken van kantelpunten. De wetenschap doet veel onderzoek naar kantelpunten en probeert daarmee voorspellingen te doen over klimaatverandering. Maar wat is zo’n kantelpunt eigenlijk?
Het klimaatsysteem is erg ingewikkeld en afhankelijk van heel veel factoren. Het is daarom niet gemakkelijk voorspellingen te doen over hoe het precies verandert. Door klimaatverandering kunnen ook kantelpunten ontstaan. Een kantelpunt (of tipping point), is een moment waarop in korte tijd een heel grote verandering plaatsvindt.
Hoe werkt dat?
Wij stoten CO₂ uit, wat zorgt voor opwarming van de aarde. Door die opwarming oefenen we constant druk uit op het klimaat. Soms zijn die effecten onomkeerbaar. In dat geval is een zogenaamd kantelpunt bereikt. Vaak wordt zo’n kantelpunt bereikt doordat een effect van de opwarming zichzelf versterkt.
Wanneer een kantelpunt is bereikt is de nieuwe situatie onherstelbaar: we kunnen niet meer terug. Je kunt dit vergelijken met het bouwen van een toren van stenen. Er komt een punt waarbij de toren zo onstabiel is dat deze om zal vallen, dit is het kantelpunt. We geven hieronder twee voorbeelden van kantelpunten in het klimaat.
Het smelten van ijs
IJs reflecteert meer zonlicht dan land en water. Als het ijs smelt door de stijgende temperatuur groeit de oppervlakte van land en water. Er wordt dan minder zonlicht gereflecteerd, maar juist meer geabsorbeerd. Dit zorgt voor extra opwarming die leidt tot het smelten van nog meer ijs. Dat gaat zo door tot er een (kantel)punt bereikt wordt waarna het niet meer teruggedraaid kan worden en al het ijs op bijvoorbeeld Groenland zal verdwijnen. Dit kan grote gevolgen hebben voor de stijging van de zeespiegel.
Het verdwijnen van permafrost
In noordelijke gebieden als Canada, Scandinavië en Siberië komt veel permafrost voor. Permafrost is bevroren grond met veel oude plantenresten. Door de opwarming van de aarde ontdooit deze grond sneller dan normaal. Wanneer diepe lagen van het permafrost ontdooien, gaan de plantenresten rotten. Tijdens het rottingsproces komt er extra CO₂ en methaan vrij. Deze toename van broeikasgassen zorgt voor een versnelling van de opwarming van de aarde. En hoe warmer de aarde, hoe meer permafrost zal ontdooien. Er is een kantelpunt bereikt wanneer het dooien van permafrost niet meer tegen te gaan is en het rotten van plantenresten de opwarming blijft versterken. Dit is een onomkeerbaar proces.
Onderzoek
Maar hoe lang duurt het voor zo’n kantelpunt is bereikt? En is het omkeerbaar? Wetenschappers doen veel onderzoek om het toekomstige klimaat en de effecten daarvan te kunnen voorspellen. Door goede voorspellingen te doen, kunnen wij ons proberen voor te bereiden op de eventuele gevolgen.
Meer weten? Bekijk deze video voor een duidelijke uitleg over kantelpunten!
Bekijk hier alle artikelen in de rubriek klimaatprobleem voor dummies.
