Na een korte dip in de groei in 2021, zetten de coöperaties weer vrolijk door met het collectief opwekken van zonne-energie. De groei zet door. Bijzonder voor 2022: twee overnames van een drijvend zonnepark en een zonnedak. En een eerste Energietuin, eveneens het grootste zonnepark dat 100% coöperatief is ontwikkeld.
In dit hoofdstuk geven we inzicht in de ontwikkeling van collectieve zonprojecten van en met lokale energiecoöperaties.
- Zie ook onze definitie van 'collectieve zon'
De situatie in 2022
De situatie eind 2022 is als volgt:
- In totaal zijn 1.093 collectieve zonprojecten gerealiseerd sinds 2008.
- Hiervan zijn 160 nieuwe projecten gerealiseerd in 2022.
- Er is 272 MWp collectief zonvermogen operationeel.
- Hiervan is 55,7 MWp bijgeplaatst in 2022.
- Het collectieve vermogen is 26% toegenomen ten opzichte van 2021.
- Dit levert zonnestroom op van ongeveer 247 miljoen kWh per jaar. Dit is vergelijkbaar met het elektriciteitsverbruik van bijna 81.600 huishoudens1.
- Gemiddeld 3.000 kWh per huishouden, 900 vollasturen.
Pijplijn
Er zitten maar liefst 312 (243 MWp) projecten in de pijplijn. We verwachten dat deze in 2023 operationeel kunnen zijn (met uitloop naar 2024). Hiermee zou het collectief vermogen in één tot twee jaar bijna verdubbelen. Daarnaast is voor een vermogen van tussen 380 MWp in voorbereiding. Hiervan is de realisatie minder zeker.
Stopgezet
In 2022 zijn relatief veel plannen stopgezet of uitgesteld die vorig jaar nog redelijk zeker leken. De initiatiefnemers hebben bijvoorbeeld een SCE-beschikking (Subsidieregeling Coöperatieve Energieopwekking) ingetrokken, de SCE-termijn niet gehaald, of hebben gewacht op SCE openstelling voor 2023 (zie verderop in de paragraaf stopgezette plannen).
Projectoverzicht
Een overzicht van de collectieve zonprojecten en de ontwikkeling van het aantal projecten en het gerealiseerde vermogen zijn zichtbaar in tabel 2.1 en figuren 2.1 en 2.2 hieronder. In de bijlage is een uitgebreid projectoverzicht beschikbaar in Excel.
Vergelijking met totale zonvermogen
Het aandeel van door burgercollectieven gerealiseerd collectieve zonvermogen in het totale zonvermogen in Nederland was de afgelopen jaren ongeveer 1,5%.
Kijken we meer in detail naar het Nederlandse zonvermogen, dan zien we dat collectieve projecten een aandeel hebben van 2,5% in het totale Nederlandse ‘groot vermogen’ (installaties groter dan 15 kWp).
Vrijwel alle collectieve zonprojecten vallen binnen deze categorie. Opvallend is dat het aandeel van de collectieven in deze categorie relatief gezien afneemt (van 3,5% in 2018 naar 2,5% in 2021). Dit duidt op een relatief grotere groei van projecten zonder collectief eigendom.
Verdeling over provincies en RES-regio’s
Het aantal collectieve zonprojecten verschilt per provincie en RES-regio. Figuur 2.3 laat per provincie het aantal projecten én het vermogen zien. In figuur 2.4 is een verdeling naar RES-regio gemaakt.
In Overijssel en Gelderland is in 2022 het meeste zonvermogen gerealiseerd. De provincies lopen gelijk op. 69% van het Overijsselse zonvermogen wordt in de RES-regio West-Overijssel gerealiseerd. In Gelderland is ongeveer de helft te vinden in Cleantech Regio.
Projecten op daken, grond en water
De meeste collectieve zonprojecten zijn gerealiseerd op daken (92,1%), daarna (7,3%) op grond en 0,5% op water. Als we puur kijken naar vermogen (MWp), dan ziet dat beeld er anders uit. Dan is namelijk de helft (49%) op daken gerealiseerd, 40% op grond en 11% op water. Dit beeld is vrijwel gelijk aan vorig jaar.
In de figuren 5 en 6 is de ontwikkeling van aantallen en vermogens van projecten op dak, grond en water te zien.
Gerealiseerde zonnedaken
In 2022 hebben coöperaties en bewonersinitiatieven in totaal 142 nieuwe projecten op daken gerealiseerd (bij elkaar: 132 MW). Dit levert zonnestroom op voor 39.600 huishoudens. De zonnedaken hebben een vermogen van gemiddeld 131 kWp. Het grootste coöperatieve zonnedak is eigendom van Enschede Energie: 1,7 MW.
Uitgelichte projecten
Enschede Energie
Coöperatie Enschede Energie is een van de meest productieve zoncoöperaties van Nederland. De teller staat inmiddels op 26 zonnedaken, inclusief de acht daken die in 2022 in productie zijn genomen.
De coöperatie werkt aan vijf nieuwe zonnedaken en drie zonneparken en verwacht deze in 2023 in productie te nemen.
In 2022 is het grootschalige zonnedak op de drie hangars van de Technology Base (1,3 MW) overgenomen van HMO (Herstructureringsmaatschappij Overijssel). Het is het grootste coöperatieve zonnedak van Nederland.
Coöperaties voor en met huurders
De afgelopen twee jaar zagen we de opkomst van collectieve zonnedaken op een of meerdere panden van woningcorporaties. Huurders kunnen via een geringe bijdrage meedoen en delen in de opbrengst van de coöperatie.
In 2019-2021 zijn vijftien nieuwe productiecoöperaties opgericht door vier ontwikkelaars voor huurders van woningcorporaties. Dit zijn Zonnecoöperatie Dakenstroom (2x), Zonnecoöperatie Uitonsdak (2x), Het Gelders Eiland (inmiddels weer beëindigd, GW Zonnestroom, Zonnebuur, Woonwaarts, ZonSamen en zes productiecoöperaties van Delen Duurzame Energie (Woonkracht10, DDE Rijnhart Wonen, D2E Geertruidenberg, D2E Houten, DDE Woonsol en DDE Vidosol).
De eerste zes zijn initiatieven van Innax, een dienstverlener in gebouwverduurzaming. ZonSamen is een samenwerking tussen Wocozon en Energie Samen. Lokale coöperaties werken al een aantal jaren samen met woningcorporaties. In eerdere monitors zijn voorbeelden genoemd uit Apeldoorn, Groningen, Lochem en Wijk bij Duurstede.
Ontwikkelingen 2022
De ontwikkelaars hadden in 2021 veel aanvragen ingediend voor een SCE-beschikking. Een groot aantal aanvragen (voor in totaal 9 MWp) is in 2022 weer ingetrokken, omdat een aanzienlijk aantal daken bij nadere inspectie ongeschikt bleek, de prijzen voor zonnepanelen te hoog werden, of omdat de woningcorporatie zich terugtrok.
Een van de huurderscoöperaties, Het Gelders eiland, heeft het project inmiddels helemaal stopgezet en haar 380 leden daarover deze zomer geïnformeerd.
De ontwikkelaars verwachten de overige projecten in 2023 te realiseren. De beschikkingen daarvoor zijn verleend (5 MWp). Voor zover bekend is tenminste 6 MW operationeel, waarvan 3,2 MW gerealiseerd in 2022.
Gerealiseerde zonneparken
In 2022 zijn 18 nieuwe collectieve zonneparken in gebruik genomen, waarvan één op water. In totaal is 37 MWp bijgeplaatst. Hiermee komt het totale aantal uit op tachtig zonneparken (totaal coöperatief vermogen: 140 MWp). Deze zonneparken zijn groter dan de projecten op zonnedaken en dragen daarom per project sterker bij aan het totale collectieve zonvermogen.
Bijzonderheden in projecten
Eigendom van zonneparken
Coöperatief (mede-)eigendom
Tien nieuwe zonneparken zijn voor 100% eigendom van een coöperatie, bij zes is sprake van gedeeld eigendom. We zien mogelijk een voorbode van een trend naar meer publiek eigendom van zonneparken, want bij vier coöperatieve zonneparken zijn overheden (gemeente, waterschap) betrokken als mede-eigenaar.
In deze gevallen is sprake van 100% lokaal eigendom, omdat ook het eigendom van de overheden meetelt. Gemeenten spelen ook een belangrijke rol als financier in andere parken, maar zijn daar (Midden-Drenthe, Westerveld) geen mede-eigenaar.
Financiële participatie, geen coöperatief eigendom
Bij twee in 2022 gerealiseerde zonneparken is een coöperatie actief betrokken bij de financiering. Het gaat om financiële participatie zonder dat ze zelf (mede-)eigenaar te zijn. Dit betreft: een zonnepark in Midden-Drenthe (Hijken) en één in Wijk bij Duurstede (Cothen). Vorige jaren zagen we vergelijkbare constructies bij zonneparken in Almere, Zwolle en Dongen. We tellen het vermogen niet mee in het landelijke totaal ‘collectief zonvermogen’ omdat er geen sprake is van eigendom.
Zie ook onze definitie van 'coöperatief eigendom' en 'lokaal eigendom'
Drijvend zonnepark
In 2022 is opnieuw sprake van een overname van een drijvend zonnepark. Dit keer door drie Drentse coöperaties die samenwerken onder de vlag Coöperatie Project De Mussels.
Energietuinen
Actieve bewoners staan aan de wieg van de eerste twee Energietuinen, die in 2022 samen met de Natuur en Milieufederaties zijn gerealiseerd in Overijssel en Limburg. Energie, natuur en sociaal rendement staan er centraal.
In Olst-Wijhe (Overijssel) is het grootste coöperatieve zonnepark gerealiseerd dat voor 100% in coöperatieve handen is én volledig door de coöperatie is ontwikkeld: Zonnepark De Noordmanshoek.
De derde en vierde Energietuinen worden naar verwachting in 2023 opgeleverd: Energietuin Mastwijk in Montfoort (Utrecht) en Energietuin Assen-Zuid (Drenthe).
Verticale panelen
In Culemborg is de eerste verticale opstelling op landbouwgrond in Nederland gerealiseerd. Stroomopwekking en grazende schapen en koeien gaan hier samen. Coöperatie Vrijstad Energie en de agrariërs plaatsten daarnaast ook zonnepanelen op de stal.
Een aansluiting delen
In Nijmegen is Zonnepark de Grift opgeleverd. Het is een voorbeeld van cablepooling: het maakt gebruik van de aansluiting van het windpark dat ook eigendom is van de coöperatie. Ook het nieuwe zonnepark van inwoners van het nabijgelegen dorp Reeth sluit er in 2023 op aan.
Ook een van de oudere windcoöperaties, Kennemerwind, opende begin 2022 bij het Noord-Hollandse dorp Burgervlotbrug een relatief groot zonnepark dat gebruik maakt van de aansluiting en kabels van het bestaande windpark. Dat is efficiënt, kostenbesparend en voorkomt verdere netcongestie.
Direct leveren
Coöperatie deA opende in 2022 samen met de gemeente haar tweede zonnepark. Om netcongestie te voorkomen, wordt de stroom via een gesloten distributiesysteem direct aan lokale bedrijven geleverd. De initiatiefnemers werken aan een combinatie met koelhuizen en slimme opslag in een batterij.
In de stad Utrecht is in 2022 een zonnepark gerealiseerd op bedrijventerrein De Wetering aan de Meijewetering. Het is een initiatief van Energie-U. De stroom leveren ze direct aan de rioolwaterzuivering. Het waterschap is voor een derde eigenaar.
Energiearmoede en een inclusieve energietransitie
Alle coöperaties werken aan projecten waar ze zoveel mogelijk mensen van willen laten profiteren. We zien dat bijvoorbeeld terug bij Zonnecentrale Meikade en de Zonnecarport Zuidhorn. Lees meer in het deel over Financiering en lokale baten.
Gemiddelde omvang
De gemiddelde omvang van de grondgebonden zonneparken van coöperaties is 1,4 MWp. Ze zijn relatief klein in vergelijking met het landelijk gemiddelde van alle zonneparken in Nederland. Dat is bijna vijf keer zo groot, namelijk 6,9 MWp per zonnepark1.
- Participatiemonitor 2021; Monitor participatie hernieuwbare energie op land: 440 zonneparken, 3.074 MWp gerealiseerd vermogen per 1-1-2022.
Projecten in de spotlights
We lichten een aantal zonneparken nog wat gedetailleerder toe. Ze geven een goed beeld van de diversiteit aan projecten die coöperaties realiseren.
Energietuin De Noordmanshoek (Olst-Wije, Overijssel)
Zonnepark De Noordmanshoek is een initiatief van bewoners (Stichting De Noordmanshoek) die in 2015 een stuk grond duurzaam wilden ontwikkelen. De locatie was ooit bestemd als bedrijventerrein, maar nooit daarvoor gebruikt.
Met de gemeente, Wageningen University & Research, Natuur en Milieu Overijssel en de lokale coöperatie ontwikkelden ze een concept voor een Energietuin: een combinatie van zonnestroomopwekking met natuurontwikkeling, recreatie, educatie en andere maatschappelijke doelen.
Het zonnepark is 100% eigendom van de coöperatie Goed Veur Mekare. De leden, allen inwoners van Olst-Wijhe, hebben 10% van het kapitaal ingebracht. Het Energiefonds Overijssel (EFO) financierde de rest.
Een deel van de winst is bestemd voor een duurzaamheidsfonds voor nieuwe duurzame initiatieven. De stroom kan lokaal worden afgenomen.
Energietuin’t Veen (Horst aan de Maas, Limburg)
Zonneweide ’t Veen is een herontwikkeling van een sportpark en is geïnitieerd en ontwikkeld door de lokale coöperatie Reindonk Energie. Het combineert stroomopwekking met een groene dagbesteding en een natuurlijke inpassing in het landschap. Het dorp Griendtsveen is hiermee voor het eerst in 100 jaar weer energieproducent. ‘Van turf naar zon’ is het verhaal, want vroeger werd turf gestoken in het Peeldorp.
Reindonk Energie is 100% eigenaar van de zonneweide. Financiering kwam in de vorm van obligaties van leden en inwoners uit het dorp (met voorrang) en van inwoners uit de rest van de gemeente. Het BNG (Bank Nederlandse Gemeenten) Duurzaamheidsfonds verstrekte een lening.
Overname van Zonnepark De Mussels (Midden-Drenthe, Drenthe)
Op 14 februari 2022 kwam het drijvende zonnepark op de zandwinplas bij Beilen in lokale handen. Het zonnepark is ontwikkeld door GroenLeven en in september 2021 officieel geopend.
In het voorjaar van 2020 gingen een bewonerscoöperatie en het waterschap Drents Overijsselse Delta in gesprek over een overname. Toen dat concrete vormen aannam, is in 2021 Coöperatie Project De Mussels opgericht door twee lokale coöperaties en een vereniging die al langer actief waren op het gebied van duurzaamheid en energie in de gemeente.
De financiering voor het coöperatieve eigendomsaandeel (51%) kwam rond met een lening van het provinciale Energiefonds Drenthe (ruim 1,5 miljoen euro) en de gemeente (400.000 euro), en vervolgens met een crowdfundingsactie (690.000 euro).
Bewoners van Midden-Drenthe hadden voorrang hierbij, daarna konden ook anderen meedoen. In totaal hebben 259 deelnemers via obligaties via Oneplanetcrowd een lening verstrekt aan Coöperatie Project De Mussels.
De zonnestroom wordt via Energie VanOns verkocht aan bewoners in de regio. “Zo sluiten we de energiekringloop en blijven de geldstromen in onze gemeente”, aldus het bestuur. Daarmee sluit het project naadloos aan bij de doelen van het Convenant Lokaal Eigendom Midden-Drenthe, dat de gemeente en lokale partijen, zes lokale coöperaties en Dorpenoverleg Midden-Drenthe op 25 januari 2022 hebben ondertekend.
Zonnepark Harderwijk (Gelderland)
In maart 2022 werd Zonnepark Harderwijk in gebruik genomen, een met zonnepanelen overdekt parkeerterrein bij het Dolfinarium in Harderwijk. Lokale coöperatie Endura deelt het eigendom met de gemeente (respectievelijk 49/51%). Hierdoor was het mogelijk om een lening van 2 miljoen euro af te sluiten bij de Nederlandse Waterschapsbank met een lage rente en een looptijd van 25 jaar.
De gemeenteraad stemde begin 2021 in met de samenwerking en een garantstelling voor de lening. Omdat er burgers bij betrokken zijn, ondersteunt de provincie Gelderland het plan met een subsidie van 100.000 euro. Bijna 100 inwoners van Harderwijk legden in totaal ook nog 358.000 euro in.
Burgerzonnepark Tichelrijt 3 (Dongen, Noord-Brabant)
Tot slot noemen we nog één voorbeeld van een project waarbij de coöperatie actief betrokken is bij de financiële participatie zonder zelf (mede-)eigenaar te zijn: Burgerzonnepark Tichelrijt.
Vorige jaren zagen we vergelijkbare constructies bij zonneparken in Almere en Zwolle. In 2022 bij zonneparken in Midden-Drenthe (Hijken) en Wijk bij Duurstede (Cothen). We tellen het vermogen niet mee in het landelijke totaal ‘collectief zonvermogen’ omdat er geen sprake is van eigendom.
Financiële participatie in samenwerking met een coöperatie, zonder eigendom
Zonnepark Tichelrijt (13,2 MWp) is aangelegd op initiatief van de gemeente Dongen en lokale coöperaties uit Dongen en omringende gemeenten (Gilze Rijen, Loon op Zand en Tilburg). Het is eind 2021 gerealiseerd. De initiatiefnemers wilden een zonnepark met tenminste 50% lokaal eigendom, waarbij de overige 50% in handen zou komen van de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM). De gemeente is grondeigenaar en wil dat de baten ten goede komen aan Dongense gezinnen.
In 2020 werd duidelijk dat de partijen niet tot overeenstemming kwamen. Het zonnepark is uiteindelijk ontwikkeld als 100% eigendom van de BOM. De coöperaties uit de buurgemeenten hebben zich teruggetrokken. Coöperatief eigendom zou niet verantwoord zijn onder de condities van de gemeente en de BOM, aldus de coöperatie Energie Dongen: "We zouden als coöperaties teveel risico lopen."
Inwoners van Dongen konden wel financieel participeren en hebben 600.000 euro ingebracht in 2021. De coöperatie is betrokken bij de vormgeving van de obligatie-uitgifte. In de praktijk betekent dit onder andere dat gebruik is gemaakt van Econobis, het coöperatieve ICT-platform voor participaties en dat het bestuur van Energie Dongen ook het oprichtingsbestuur vormt van de Stichting Obligatiehouders.
Leden van Energie Dongen waren vrijgesteld van inschrijfkosten. Er is geen sprake van georganiseerd zeggenschap via de coöperatie. Op termijn wil de BOM het zonnepark verkopen, bij voorkeur aan de lokale bevolking. Hoe dat vorm krijgt is nog niet uitgewerkt.
Geplande projecten
Er zitten nog enkele honderden projecten in de pijplijn. Ze zijn gepland, al in aanbouw, of in voorbereiding. Bij geplande projecten is de subsidiebeschikking binnen, zijn de vergunningen verleend (in het geval van zonneparken) en is de financiering zo goed als rond. Het is vrij zeker dat deze projecten zullen worden gerealiseerd in 2023/2024. Een kink in de kabel is echter nooit uitgesloten. Zie: stopgezette plannen.
Van de geplande projecten bestaat het merendeel, zo’n 82%, uit zonnedaken. De grootste toename van het collectieve zonvermogen (MW) wordt niettemin verwacht op land (84%), omdat het vermogen van zonneparken groter is (per project). Er zijn 55 nieuwe zonneparken op land gepland, waarvan één een drijvend park met financiële participatie zonder eigendom (Drijvend Zonnepark Lingepolder).
De huurderscoöperaties van woningcorporaties hebben (9,4 MWp) in de pijplijn. Ze worden ontwikkeld door de eerder genoemde projectontwikkelaars.
We hebben nog 151 andere plannen (in totaal bijna 378 MWp) in het vizier, maar het is nog niet zeker of deze worden gerealiseerd. In de bijlage vind je de excellijst met alle collectieve zonprojecten waarin alle bij ons bekende pijplijnprojecten zijn opgenomen.
Vertraagde of gestopte projecten
Ook dit jaar zijn weer opvallend veel plannen stopgezet. We hadden minstens 75 zonnedaken op de radar staan die in 2022 hebben afgezien van hun plannen (in 2021 waren dat er bijna 100).
De meeste (64) hadden een SCE beschikking uit 2021 of 2022 op zak, maar hebben die moeten intrekken of ingetrokken in afwachting op de nieuwe ronde SCE-tarieven voor 2023. Zie ook onder 8 (SCE).
De initiatiefnemers noemen verschillende redenen voor plannen die niet doorgaan:
- Het dak is niet geschikt.
- De grond- of dakeigenaar trekt zich terug of plaatst zelf zonnepanelen.
- Het pand (en dak) wordt verkocht en de nieuwe eigenaar heeft geen interesse.
- Er is geen haalbare businesscase (subsidie, kosten).
- De subsidie is onvoldoende om een rendabel project te realiseren (met name SCE).
- De kosten grond- en arbeidskosten voor de zonne-installatie zijn te hoog.
- De financieringskosten nemen toe door de stijgende rente.
- Er is geen netaansluiting (meer) mogelijk als gevolg van netcongestie.
- De verzekeringskosten zijn te hoog of de verzekeraar geeft geen akkoord.
- De hypotheekhouder van de pandeigenaar gaat niet akkoord met het recht van opstal.
- Het bevoegd gezag verleent geen medewerking.
- Het is niet gelukt om voldoende deelnemers te werven.
Een coöperatie vat het aldus samen: “Dakeigenaren haakten af om uiteenlopende redenen: onzekerheid, asbest, reparatie van het dak. Ook het probleem van netcongestie speelde een rol. Voor één project kwam de financiering niet rond. Begin 2022 stonden tien projecten op de lijst, waarvoor zes SCE-subsidies werden verleend. Uiteindelijk is slechts één project gerealiseerd."
Knelpunten
We staan hieronder kort stil bij vier belangrijke knelpunten en uitdagingen die coöperaties ervaren.
- Voor meer inzicht in deze en andere uitdagingen verwijzen we je naar knelpunteninventarisatie van HIER.
Lastig om geschikte daken te vinden
Coöperaties geven al een paar jaar aan dat het lastig is om geschikte daken te vinden. Met de stijgende energieprijzen besluiten dakeigenaren vaker om zelf te investeren in de relatief goedkope techniek. Regelmatig valt zo’n besluit op een laat moment en is er al veel werk verricht door de coöperatie.
In Delft kwam een project op een lokaal ziekenhuis om die reden stil te liggen. De coöperatie had er 2,5 jaar werk in zitten.
In Harderwijk kwam een ‘panklaar’ zonnedakproject met een SDE-beschikking te vervallen na verkoop van het pand aan een belegger die geen interesse had in het project. Een intentieverklaring van de dakeigenaar of zelfs een afspraak om recht van opstal te vestigen, geeft niet altijd voldoende zekerheid. Een Friese coöperatie heeft een SCE-beschikking en ruimte op het net moeten teruggeven: “Ontzettend balen!"
Lastig om nieuwe ontwikkellocaties te vinden
In meerdere regio’s stokt de ontwikkeling omdat gemeenten en provincies nog geen nieuwe zonneparken toestaan, of zodanige randvoorwaarden stellen dat geen rendabele ontwikkeling meer mogelijk is. De beschikbaarheid van nieuwe locaties is onder andere ook afhankelijk van de uitvoering van de Regionale Energiestrategieën (RES).
In het geval van een tenderprocedure concurreert een coöperatie met andere ontwikkelaars. Ook als de bevoegde overheden lokaal eigendom als zwaarwegend criterium meenemen, kan het zijn dat andere criteria zwaarder wegen. In Drimmelen heeft de concurrentie tot een rechtszaak geleid met een voor de coöperatie teleurstellende uitkomst. Plannen stranden zo in een vroege fase.
Geen overeenstemming over grondafspraken
Agrariërs en andere grondeigenaren krijgen vaak aantrekkelijke(re) aanbiedingen van concurrerende ontwikkelaars. Voor coöperaties is het lastig om grondposities te verwerven. Ook als de coöperatie in gesprek is, wil zo’n proces nog wel eens spaak lopen. Zo zijn de plannen voor een zonnepark op het terrein van een waterschap stopgezet door het “eeuwigdurende gesteggel bij het waterschap over het gunnen van de grondpositie”.
Geen overeenstemming over lokaal eigendom met partners
Het lukt het niet altijd om met een projectontwikkelaar overeenstemming te bereiken over lokaal eigendom. We zien ook voorbeelden waarbij een coöperatie afziet van mede-eigendom. De marges zijn zo klein en de uiteindelijke financiële risico’s zo groot voor, dat zij afzien van de mogelijkheid tot lokaal eigendom (zie het eerder uitgelichte project Dongen en Tichelrijt). Dat doet zich met name voor als het zonnedak of -park al ontwikkeld is en de coöperatie zich kan inkopen.
Uitgelichte projecten
Hieronder lees je twee verhalen uit de praktijk van coöperaties die knelpunten ervoeren.
Het Traais Energie Collectief terug bij af
De coöperatie uit Terheijden werkt al een paar jaar aan plannen voor een zonnepark om het warmtenet van stroom te voorzien. In 2019 verleende de gemeente Drimmelen een bouwvergunning voor het zonnepark, terwijl het vier vergunningaanvragen van andere ontwikkelaars afwees.
Een van die ontwikkelaars ging in beroep en kreeg gelijk: de gemeente was niet objectief geweest in de beoordeling van de aanvragen. De Raad van State was het daar begin 2022 mee eens. De coöperatie kon daarmee terug naar de tekentafel. Het betekende herziening van de afspraken met grondeigenaren en de netbeheerder. Of een aansluiting mogelijk wordt, is onzeker.
Heuvelrug Energie en Zonneweide Overberg
Soms loopt het spaak op de kernwaarden en trekt de coöperatie zich terug. Zo besloten lokale coöperatie Heuvelrug Energie en een ontwikkelaar om de samenwerking voor een zonnepark in het Utrechtse Overberg (gemeente Utrechtse Heuvelrug) op te zeggen.
De afspraken met de gemeente lieten onvoldoende ruimte voor een beter plan voor de omwonenden, de natuur en het landschap. Ook was er tijdsdruk om een netaansluiting te reserveren (netcongestie).
De coöperatie kwam tot de conclusie dat de situatie “onvoldoende ruimte biedt om invulling te geven aan haar kernwaarden om samen met bewoners en grondeigenaren een plan te maken en hier ook voldoende tijd voor te nemen”. De ontwikkelaar gaat zelfstandig verder.