Zeespiegelstijging
Door klimaatverandering stijgt de wereldwijde temperatuur en smelten gletsjers en poolkappen sneller dan ooit. Voor sommige landen vormt dit een kleiner risico dan voor andere. Maar voor kustregio’s in Europa, Azië, Afrika en Noord- en Zuid-Amerika breken wellicht moeilijke decennia aan. In sommige gevallen zijn de concrete gevolgen van de stijging van de zeespiegel zelfs al te zien.
Bepaling van zeespiegelstijging
Het meten van de zeespiegel gebeurde tot 1992 nog met een zogeheten peilstok. Eigenlijk was dit weinig meer dan een meetlat, die vaak aan een kademuur was bevestigd. Door op vaste momenten te kijken waar de zeespiegel zich ten opzichte van de peilstok bevond, konden wetenschappers bepalen of er sprake was van een verandering. Deze methode was natuurlijk niet zonder gebreken.
Ten eerste waren deze metingen bijzonder lokaal. Ze vertelden je weinig over de veranderingen in een heel land of op een heel continent. Ten tweede gingen deze metingen uit van de positie van de kademuur. Veel havens hebben echter last van bodemverzakking, waardoor de kademuur na verloop van tijd op natuurlijke wijze inzakt. Dit geeft een vertekend beeld van de zeespiegel, die dan plotseling lijkt te stijgen, terwijl het juist de kade was die gedaald is. Wetenschappers waren dus al op zoek naar een meer betrouwbare methode om mogelijke veranderingen van de zeespiegel goed te meten.
Het gebruik van satellieten
In 1992 stapte men dan ook over op satellietwaarnemingen om variaties in de zeespiegel te volgen. De satellieten bepalen heel precies hun afstand tot het wateroppervlak. Bovendien meten ze veranderingen in het zwaartekrachtsveld van de aarde, door de toename van het watervolume in de oceanen en het smelten van de ijskappen.
Natuurlijk moet je deze metingen achteraf ook corrigeren, bijvoorbeeld op stijgingen in de oceaanbodem als gevolg van aardbevingen. Maar over het algemeen bieden de satellieten een zeer scherp beeld van de zeespiegelstijging. Zeker voor de afgelopen 25 jaar zijn er dus zeer accurate cijfers over veranderingen in de zeespiegel.
Hoe ver stijgt de zeespiegel?
De zeespiegel is wereldgemiddeld van 1901 tot 2018 met ongeveer 20 centimeter gestegen. De stijging gaat steeds sneller. Sinds eind jaren '60 is een duidelijke wereldwijde versnelling zichtbaar. De stijgsnelheid was in de periode 1971 tot 2018 ongeveer 2,3 mm/jaar. In de periode 2006 tot 2018 nam deze toe tot 3,7 mm/jaar. In de laatste 25 jaar zien we de stijgsnelheid iedere tien jaar met ongeveer 1 mm/jaar toenemen. De laatste paar jaar schommelt de stijgsnelheid tussen de 4 en 5 mm/jaar.
De zeespiegel zal als gevolg van klimaatverandering de komende honderden jaren onvermijdelijk blijven stijgen, maar de snelheid waarmee hangt af van de hoeveelheid broeikasgassen die de wereld blijf uitstoten. Als we de uitstoot sterk weten te verminderen, zal de wereldgemiddelde zeespiegelstijging waarschijnlijk tussen 2150 en 2350 de 1 meter overschrijden. Als de uitstoot onverminderd doorgaat, zal dat waarschijnlijk al tussen 2090 en 2140 gebeuren.
Het kan echter ook een stuk sneller gaan, omdat de Groenlandse en Antarctische IJskappen steeds sneller krimpen. Dit proces zal zich deze eeuw voortzetten, zelfs bij het scenario waarbij de uitstoot van broeikasgassen sterk wordt verminderd en na 2050 nul is.
Besparen op je energierekening?
Als je slim met energie omgaat, kun je je energierekening flink verlagen én draag je bij aan een beter klimaat. Wij geven je twintig tips om gas & stroom te besparen.
Gevolgen zeespiegelstijging
Bij een wereldgemiddelde opwarming van tussen de 2 en 3°C wordt met name de toekomst van Antarctica erg onzeker. De drijvende ijsplaten die het landijs van Antarctica omringen, kunnen dan deze eeuw al in stukken breken, waarna het landijs veel sneller begint af te kalven. Na het verdwijnen van de drijvende ijsplaten zou de afkalving van Antarctica extreem kunnen versnellen, en wordt een zeespiegelstijging van meerdere meters in deze eeuw mogelijk. Als deze theorie klopt, zouden we dit fenomeen over twintig tot dertig jaar als eerste kunnen waarnemen bij de zich op dit moment snel terugtrekkende Thwaites Gletsjer die uitmondt in de Amundsen Zee.
Op Groenland zou het smelten aan het oppervlak nog meer kunnen versnellen als in de zomer de straalstroom boven de Atlantische Oceaan sterker gaat meanderen, zodat ’s zomers vaker hogedrukgebieden ontstaan die voor extreme temperaturen en extra veel zonnestraling op Groenland zorgen. De laatste jaren gebeurt dit steeds vaker maar het is nog onduidelijk of dit een gevolg is van de mondiale opwarming of van een tijdelijke klimaatfluctuatie.
Hoe ver stijgt de zeespiegel?
Niet overal stijgt de zeespiegel even veel. Dit komt doordat op sommige plekken de bodem daalt, en op andere plekken de bodem stijgt, waardoor de relatieve zeespiegelstijging kan verschillen. Ook zorgt de draaiing van de aarde en de zwaartekracht voor verschillen in de zeespiegel.
Om overstromingen te voorkomen, moeten landen als Nederland flink investeren in zowel klimaatbuffers als dijkverzwaring om het water tegen te houden. De Verenigde Naties verwachten dat de stijging van de zeespiegel leidt tot de toename van het aantal klimaatvluchtelingen uit gebieden die niet de (financiële) middelen hebben om zich te wapenen tegen het wassende water.
Bron: KNMI klimaatsignaal 2021
