Wat als de zeespiegel sneller stijgt dan Nederland aankan?
Nederland is wereldberoemd om de strijd tegen het water. Zonder onze dijken en deltawerken zou ongeveer een kwart van Nederland onder water liggen. Maar door klimaatverandering stijgt de zeespiegel en wordt die strijd steeds belangrijker. Onze oud-collega Rolf Schuttenhelm schreef voor Vrij Nederland een verontrustend artikel over de gevolgen van de zeespiegelstijging voor Nederland, waarvoor hij verschillende Nederlandse zeespiegelspecialisten interviewde. We schrokken er een beetje van, daarom vatten we het hier voor jou samen.
Tot op zekere hoogte - letterlijk en figuurlijk - kunnen we de dijken in Nederland ophogen en rivieren hier en daar wat extra ruimte geven wanneer de zeespiegel verder stijgt. Maar is dat genoeg? En vooral: voor hoe lang en tegen welke prijs? De grote vraag die in het artikel wordt gesteld is of het Nederland zoals we dat nu kennen wel kan blijven bestaan.
Zeespiegel stijgt sneller dan verwacht
De zeespiegelstijging gaat een stuk sneller dan eerder werd gedacht. Klimaatonderzoekers en glaciologen (ijswetenschappers) hebben groeiende twijfels over de stabiliteit van de Antarctische ijskap. In het meest ongunstige geval bereiken we in het jaar 2100 (dat is dus over 80 jaar) een zeespiegelstijging van bijna 3 meter. Daar moet bij gezegd worden dat het meest ongunstige scenario niet meteen het meest waarschijnlijke is, maar 1 meter is natuurlijk ook al heel veel water.
En het houdt niet op na 2100. Integendeel: we zetten nu een zeespiegelstijging in gang waarvan de gevolgen nog duizenden jaren zichtbaar zullen zijn. Het is vrij zeker dat de ijskappen op Groenland en West-Antarctica op de lange termijn al niet meer te redden zijn, net als vrijwel alle gebergtegletsjers.
Als we alles op alles zetten om, zoals in Parijs is afgesproken, de opwarming van de temperatuur op aarde onder de 2 graden te houden (en liever nog 1,5 graad), zal de zeespiegel uiteindelijk alsnog met minimaal tien meter stijgen. Wanneer we gewoon doorgaan met het gebruik van fossiele brandstoffen, dan kan de opwarming voorbij de 4 of 5 graden schieten en hebben we het over een zeespiegelstijging van zo’n 55 (!) meter. Dat laatste gaat dan wel over duizenden jaren.
Voortbestaan van Nederland afhankelijk van het klimaatbeleid
Die zeespiegelstijging heeft grote gevolgen voor Nederland. Een groot deel van ons land ligt immers nu al onder NAP. Om het zeewater tegen te houden bij een stijgende zeespiegel, moeten de dijken hoger worden gemaakt. De polders daarachter komen dan nog dieper te liggen, waardoor ze kwetsbaarder worden en ook duurder in onderhoud. En die dijken vormen sowieso ook zelf een probleem: ze voorkomen natuurlijke opslibbing, waardoor onze deltawerken niet kunnen meegroeien met de oprukkende zee.
Nederland is voor zijn voortbestaan direct afhankelijk van het slagen of falen van het huidige wereldwijde klimaatbeleid. En omdat het heel onzeker is of daar echt resultaten zullen worden geboekt, moeten we – zo zeggen de experts in het artikel – als land een volwaardig plan hebben dat óók rekening houdt met de mogelijkheid dat we het niet gaan redden om de temperatuur op aarde onder controle te houden.
Stijgende zeespiegel bedreigt ook de landbouw en economie
In Nederland denken we vaak dat we met adaptatie (ons aanpassen) de problemen die de stijgende zeespiegel met zich meebrengt wel zullen oplossen. Dat doen we immers al jaren. Volgens de experts is dat echter, helaas, een misvatting.
Eén of twee meter zeespiegelstijging gaat ons waarschijnlijk nog wel lukken, met een combinatie van zand opspuiten, dijken en natuurlijke opslibbing bevorderen door stukken land af en toe onder water te zetten. Als alle regeringen zich aan het Klimaatakkoord van Parijs houden, is dat het scenario. Maar we zullen het er al wel behoorlijk druk mee hebben. Stijgt de zeespiegel echter méér dan anderhalf à twee meter, dan hebben we een groot probleem en komen onder andere onze landbouw en economie in gevaar.
Samen met de zuidwestelijke delta verdwijnt Rotterdam, onze belangrijkste handelsmotor, als een van de eersten in het water. De oxiderende veenpolders van het Groene Hart en steeds verdere zoutindringing via grondwater en rivieren, bedreigen de landbouw. En met de kuststreek verdwijnt ook het toerisme. Tel daarbij nog de biljoenen op die we moeten uitgeven aan aanpassingsmaatregelen en het is duidelijk dat we ergens onze uiterste rek bereiken.
Plan B
Oké, een plan B is dus handig. Maar wat zijn dan de opties? Verhuizen richting Duitsland? Ja dus. Steeds dieper onder de zeespiegel zakken is niet alleen onveilig, maar mogelijk ook veel te duur. De experts hebben het over een “gecontroleerde terugtrekking op termijn”, naar Duitsland. Want als we zo doorgaan, zal een groot deel van Nederland opgegeven moeten worden.
Wie wil er liever hier blijven? Lees hier meer over wat HIER doet aan het klimaatprobleem en doe ook mee!
- Lees het volledige artikel De zeespiegelstijging is een groter probleem dan we denken en Nederland heeft geen plan B op de website van Vrij Nederland.
Deze specialisten komen aan het woord:
- Michiel van den Broeke, polair meteoroloog bij het Instituut voor Marien en Atmosferisch onderzoek (IMAU) van de Universiteit Utrecht
- Roderik van de Wal, climatologist en glaciologist bij het Instituut voor Marien en Atmosferisch onderzoek (IMAU) van de Universiteit Utrecht
- Michiel Helsen, glacioloog en docent klimaatverandering aan de Hogeschool Rotterdam
- Caroline Katsman, hoofddocent fysische oceanografie aan de TU Delft
- Marjolijn Haasnoot, senioronderzoeker klimaat & water bij kennisinstituut Deltares
- Kim Cohen, fysisch geograaf bij de Universiteit Utrecht en hoofddocent in ‘coastal dynamics, fluvial systems and global change’
- Maarten Kleinhans, hoogleraar fysische geografie aan de Universiteit Utrecht
