3 manieren om de lokale politiek warm te krijgen voor jouw initiatief
De lokale politiek heeft een belangrijke positie in de besluitvorming over een duurzame energievoorziening. Wanneer je als bewonersinitiatief serieus genomen wil worden, kun je die dus maar beter aan jouw kant krijgen. Maar hoe doe je dat? Drie initiatieven deelden hun tips & tricks tijdens een masterclass van de Participatiecoalitie. In dit verslag lees je ze terug, en onderaan het artikel vind je de volledige opname.
In dit artikel:
- Effectief lobbyen bij lokale politieke partijen (DEC-Oisterwijk)
- Een manifest vanuit een lokale coalitie van energie-initiatieven (02025, Amsterdam)
- Initiatieven in positie brengen via moties in de gemeenteraad (50 Tinten Groen Assendorp, Zwolle)
Effectief lobbyen bij lokale politieke partijen (DEC-Oisterwijk)
In Oisterwijk waren vervroegd gemeenteraadsverkiezingen wegens een herindeling van de gemeente. DEC-Oisterwijk zag dat als een mooi moment om de coöperatie goed op het netvlies te krijgen van de lokale politiek. Ze bedachten daarvoor een strategie om effectief te lobbyen. Bestuurslid Wim Tobé: “We hebben een presentatie gemaakt waarin we helder laten zien wie wij zijn, waar we voor staan, en wat we al doen. Het doel was om duurzaamheid prominenter in de partijprogramma’s te krijgen. Maar ook om een éénduidig beeld over ons te creëren bij raadleden, wethouders en ambtenaren. Nu kennen ze ons, kunnen we goed samenwerken, en hebben we invloed. Dat komt niet alleen door de presentatie, maar het heeft zeker bijgedragen.”
Een presentatie over lopende activiteiten én verwachtingen
In de presentatie werd concreet toegelicht wat DEC-Oisterwijk al doet zoals het energieloket, windmolens, autodelen, zonnedaken en meer. Maar er lag ook nadruk op wat de coöperatie van de gemeente verwacht. “We hebben bijvoorbeeld aangedrongen op een duurzaamheidsagenda”, aldus Wim. “Die is er nu inmiddels alweer een tijd, inclusief budgetten en een dashboard waarin terug te zien is hoe dingen gaan. Het mooie daaraan is dat partijen daar niet zomaar van kunnen afwijken met ad hoc dingen. We vertellen de gemeente ook dat ze zelf het goede voorbeeld moeten geven. Ze hebben een sedumdak, en wij zeggen dat dat ze dit ook echt moeten gaan uitventen.”
De aanpak werpt duidelijk zijn vruchten af. Wim: “Het is arbeidsintensief om met alle partijen in gesprek te gaan. Je moet constant met verschillende afdelingen en wethouders in gesprek blijven, want intern binnen een gemeente laat communicatie soms te wensen over. Maar het rendement is de moeite waard. Een presentatie en persoonlijk gesprek komt gewoon beter binnen dan een document van 20 pagina’s. Je ziet ook dat partijen het waarderen als je ze wil betrekken bij je verhaal.”
Tips van Wim
- Vraag contactgegevens van partijen via de griffier. Je kunt ze dan gewoon benaderen met een mailtje of een telefoontje.
- Goede PR is belangrijk. Blijf de hele tijd aangeven wat je doet om in het vizier te blijven. Zorg daarbij dat de wethouder goed op de hoogte is. Die kun je ook helpen door alle partijen van informatie te voorzien.
- Probeer afspraken te maken met meerdere partijen op één avond. Vaak vergaderen ze op het gemeentehuis op dezelfde avonden.
Bekijk de presentatie
Download hier de presentatie die DEC-Oisterwijk aan de politieke partijen gaf.
Een manifest vanuit een lokale coalitie van energie-initiatieven (02025, Amsterdam)
Pauline Westendorp (initiatiefnemer 02025): “We zien in Amsterdam dat er een onbalans is in de samenwerking tussen overheid, markt en bewoners. Daarnaast merken we dat er onder bewoners soms onrust en angst is, bijvoorbeeld over de locaties van windmolens. We werken daarom met inmiddels 14 lokale energiecoöperaties samen om het ‘hoe’ van de energietransitie zo goed mogelijk in te vullen.”
Een gezamenlijk, aansprekend verhaal
Om dat voor elkaar te krijgen, is een duidelijke strategie bedacht. “We hebben samen besloten dat er een gezamenlijke boodschap nodig is van de coöperaties richting de rest van de stad”, zegt Pauline. Er is nu een manifest opgesteld waarin op hoofdlijnen staat:
- Iedereen kan mee praten over energie in de eigen buurt. Direct omwonenden kunnen -met voorrang- lid worden van een eigen coöperatie.
- Het eerste ontwikkel- en exploitatierecht moet bij de energiecoöperatie liggen. Een belangrijk punt daarbij is het opgroeirecht, want het er is tijd nodig om jezelf als initiatief te ontwikkelen.
- Financiële winst moet ten bate komen van de directe omgeving.
- We willen echt samenwerken met overheid, bewoners én de markt. Als coöperaties kunnen we daar midden tussenin staan. Het gaat ook niet alleen om woningen maar ook winkels, sportclubs, overheidsgebouwen etc.
- In het manifest staat ook uitleg over wat een coöperatie is.
“In de Transitievisie Warmte staat dat Amsterdam voor een groot deel over moet gaan op een warmtenet”, aldus Pauline. “Het is natuurlijk heel interessant om te kijken of we dat voor een groot deel zelf kunnen doen met lokale bronnen zoals het grachtenwater. KetelhuisWG is daar een heel mooi voorbeeld van. Daar heeft de coöperatie zich het recht toegeëigend.”
Het manifest onder de aandacht
De volgende stap is om het goed onder de aandacht te brengen. Ook daar is al over nagedacht. Pauline: “We bieden dit aan via de griffie aan de gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders. Vervolgens gaan we alle woordvoerders van de partijen op de thema’s energie en democratisering nabellen. Ook informeren we alle ambtenaren die we kennen. En we laten via kranten en social media zien dat het manifest er is. Zo zorgen we dat het goed in ieders hoofd zit in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen.”
Bekijk het manifest
Download hier het hele manifest van de energiecoöperaties in Amsterdam.
Initiatieven in positie brengen via moties in de gemeenteraad (50 Tinten Groen Assendorp, Zwolle)
Assendorp is een Zwolse wijk uit 1900 met veel stenen en hitte, en te weinig plek. 50 Tinten Groen Assendorp is bezig met de verduurzaming van de wijk op alle fronten zoals groen, water, energie(armoede), mobiliteit en afval. Het is een levendig initiatief waarbij inmiddels 4000 maatregelen genomen zijn en 50 vrijwilligers zich inzetten. Procesbegeleider Kirsten Notten (Energie Samen | Buurtwarmte): “We houden het dicht bij het dagelijks leven, zorgen dat het gezellig is en gaan naar de mensen toe.”
Er wordt al een aantal jaren doorgaans goed samengewerkt met de gemeente. Kirsten: “Ik heb een heel leuk maatje bij de gemeente. Echt zo’n transitieambtenaar. Wij hebben elkaar meteen gevonden toen ik in Assendorp begon, dat is ook heel belangrijk. We willen graag samen leren, maar kunnen ook afspraken maken over welke taken initiatieven op kunnen pakken zoals de invulling van de RRE regeling.”
Invloed van initiatieven met ups en downs
Toen de meer bedrijfsmatige kant van de warmtetransitie besproken ging worden bij de gemeente, werd Kirsten gevraagd om mee te praten namens de bewoners. “Dat heb ik niet gedaan, omdat ik niet namens bewoners kan spreken. Wat wel mogelijk was: als gezamenlijke initiatieven en Energie Samen meepraten. Daar is de gemeente in meegegaan. Uiteindelijk was het een boeiend traject, maar toch kwamen er twee heel klassieke varianten uit. Namelijk een publiek warmtebedrijf, of een gemeente die concessies uitgeeft aan de markt. Als initiatieven vroegen wij ons waar wij eigenlijk gebleven waren in dit verhaal. Naast overheid en markt zijn bewoners een belangrijke derde speler.”
De Zwolse initiatieven besloten zich goed te organiseren, hebben elkaar vastgehouden, en protesteerden tegen de uitkomst. Kirsten: “In Zwolle zijn ook een paar sterke initiatieven, dat helpt. We voeren onze gesprekken met trots en zelfvertrouwen. We hebben bijvoorbeeld ingesproken bij de gemeenteraad en hebben daar duidelijk aangegeven dat we niet begrepen wat er was gebeurd. Wij zijn er ook nog. Ook op de Transitievisie Warmte hebben we ingesproken. We hebben brieven geschreven en raadsleden gebeld.”
Moties die initiatieven op de kaart zetten
Uiteindelijk waren de initiatieven een weekend lang bezig met bellen en regelen om twee motieteksten rond te krijgen. “Je zit dan te onderhandelen met raadsleden, ambtenaren én elkaar”, aldus Kirsten. “Je moet je steeds afvragen of je er zo nog mee akkoord gaat. En het is belangrijk dat je de moties zo opstelt dat ze ook aangenomen gaan worden. Dat is in beide gevallen gelukt. We hebben als initiatieven een duidelijke positie gekregen in de kaders van de Transitievisie Warmte, en warmteschappen moet worden meegenomen in de warmteketen.”
Hoe nu verder?
De volgende stap is om niet alleen positie, maar ook echt rechten te krijgen. Kirsten: “Er ligt nu een concept samenwerkingsverklaring waarin ook het opgroei- en ontwikkelrecht voor initiatieven benoemd is. Die verklaring komt voort uit een community of practise waar de initiatieven en de gemeente in zitten en begeleid wordt door Drift en Buurtwarmte. Daarin is ook erkenning dat er een systeemtransitie nodig is waar bewoners ondersteund worden in plaats van dat voor ze bedacht wordt wat ze moeten doen.”
Bekijk de presentatie en motieteksten
Bekijk de hele masterclass
Deze drie voorbeelden werden eerder toegelicht in een masterclass georganiseerd door de Participatiecoalitie. Bekijk de hele masterclass hieronder terug.
Over de Participatiecoalitie
De Participatiecoalitie is een samenwerking van vijf maatschappelijke organisaties: de Natuur en Milieufederaties, HIER, LSA Bewoners, Energie Samen en Stichting Buurkracht. Door het bundelen van kennis en ervaring over bewonersparticipatie komen goede buurt- en wijkplannen tot stand waar inwoners bij betrokken zijn en achter staan. De Participatiecoalitie weet wat er lokaal speelt en zet haar gezamenlijke netwerk in om samen de overgang naar hernieuwbare energieopwekking te maken en de slagingskans van energieprojecten in gemeente of regio’s te vergroten.
Om de afspraken uit het Klimaatakkoord te kunnen realiseren, hebben de vijf organisaties een samenwerkingsovereenkomst getekend met de ministeries van Binnenlandse Zaken en Economische Zaken. Zie ook Participatiecoalitie.nl
Dit artikel werd geschreven in samenwerking met Wim Tobé (DEC-Oisterwijk), Pauline Westendorp (02025) en Kirsten Notten (Energie Samen | Buurtwarmte, 50 Tinten Groen Assendorp).
