Drie lessen uit de Huiskamer Aardgasvrij Pendrecht
Vijf jaar geleden opende de Huiskamer Aardgasvrij Pendrecht. Culturele verschillen en financiële zorgen maken het gesprek met bewoners over aardgasvrij worden niet vanzelfsprekend. Inmiddels is het energiehuis uitgegroeid tot een laagdrempelige ontmoetingsplek in de buurt en de gemeenschap. Hoe is dit gelukt? We lichten de drie belangrijkste lessen eruit.
Pendrecht is een gemengde wijk, waar veel verschillende culturen samenleven. In de buurt staan iets meer huur- dan koopwoningen en een groot deel van de bewoners heeft een smalle beurs. Verduurzaming is geen onderwerp dat bij veel bewoners hoog op de agenda staat.
Dat de gemeente Rotterdam deze wijk toch heeft uitgekozen om in 2030 aardgasvrij te zijn, heeft alles te maken met het feit dat er in de wijk al een warmtenet ligt. Samen met de woningcorporatie en het warmtebedrijf, werkt de gemeente aan het doortrekken van het bestaande warmtenet naar aangrenzende buurten. Inmiddels zijn ca. 1.300 woningen aangesloten.
Een centrale plek waar bewoners informatie kunnen krijgen over het aardgasvrij maken van de woning, was dus geen luxe. Maar het moest wel goed aansluiten bij wat er leeft in de buurt. We spraken met Mavish Parsadi, die samen met programmamanager Nicolien Wirschell de huiskamer begeleidt, over hoe de gemeente Rotterdam dit gedaan heeft en wat de belangrijkste leerpunten waren.
Les 1: luister naar de buurt en sluit daarop aan
De gemeente is het proces gestart met een uitgebreid onderzoek. Dit bleek een van de beste beslissingen te zijn. Parsadi adviseert: "Doe onderzoek naar de buurt en ín de buurt waarin je het energiehuis wilt openen. Wat is er bekend over de mensen die er wonen en met welke uitdagingen zij worstelen? Denk aan gegevens als culturele samenstelling, gezinssamenstelling en inkomensniveau. Haal daarnaast actief op welke vragen er in de buurt leven rondom aardgasvrij wonen, zodat je deze in het energiehuis kunt adresseren."
Uit het bewonersonderzoek kwam naar voren dat de overstap naar koken op inductie voor veel bewoners een bron van zorgen was. Zouden de traditionele gerechten nog net wel zo lekker smaken wanneer zij niet bereid worden op een gasfornuis?
De huiskamer heeft deze zorg bespreekbaar gemaakt door verschillende kookworkshops te organiseren. In elke workshop staat een specifieke keuken centraal en gaan de cursisten onder leiding van een kok samen met de buurtbewoners aan de slag met het bereiden van traditionele gerechten op inductie. Op deze manier maak je niet alleen de stap om over te stappen naar inductie kleiner, maar verbind je de buurt ook nog eens met elkaar.
Een andere keuze die de gemeente Rotterdam heeft gemaakt, is om de huiskamer circulair in te richten: het merendeel van de inrichting is tweedehands aangeschaft. Parsadi: "Het zorgt niet alleen voor een gezellige en informele sfeer, maar sluit ook aan bij de leefwereld van de bewoners in de buurt". Zorg dat het in de buurt past: geen strak vormgegeven en duur ingerichte locatie in een volksbuurt.
Les 2: werk samen
Door het open karakter van de huiskamer, de centrale plek in de buurt en het gemeentelijk logo op de deur wandelen bewoners vaak ook binnen met andere vragen dan over verduurzaming. Bijvoorbeeld over inkomen, sociale zekerheid of toeslagen.
In Rotterdam merkten ze al snel dat het energiehuis als katalysator kan werken door verschillende onderwerpen op een voor de bewoner laagdrempelige manier aan elkaar te verbinden. Want uiteindelijk levert meer grip op financiën en bestaanszekerheid voordeel op, óók binnen de energietransitie.
Parsadi vertelt: "We zijn in de Huiskamer Aardgasvrij Pendrecht begonnen door wekelijks vacatures uit te printen en op het raam op te hangen. Later volgde een banenmarkt en een samenwerking met de Rotterdamse havenbedrijf. Een recruiter van het havenbedrijf houdt nu regelmatig spreekuur in de huiskamer en heeft inmiddels al vele mensen aan een baan geholpen."
Les 3: een serieuze gesprekspartner worden kost tijd
In Rotterdam hebben ze gekozen om met een vast team te werken. Parsadi vertelt: "Kies voor een team dat zich voor langere tijd aan het energiehuis kan binden. Dat kunnen zowel betaalde als vrijwillige krachten zijn. Belangrijk is dat de mensen tot vaste gezichten in de buurt kunnen uitgroeien. Dit vraagt om een consistente aanpak en constante aanwezigheid in het energiehuis."
In Pendrecht is gekozen voor een betaald team van meerdere voorlichters. Deze voorlichters kunnen uit de buurt komen, maar het hoeft niet. Belangrijk is dat zij regelmatig aanwezig zijn, toegankelijk zijn en kunnen bouwen aan het relaties met de buurt. De voorlichters, in samenwerking met de sleutelfiguren in de buurt, hebben in Pendrecht inmiddels bijna iedereen leren kennen.
