EnergieKronenberg wil in 2030 eerste energieneutrale dorp van Nederland zijn

Dorpsraad ziet animo voor energietransitie 

Kronenberg is een dorp in Noord-Limburg met 450 huishoudens, onderdeel van de gemeente Horst aan de Maas. Toen de dorpsraad in 2014 voor het zogeheten dorps ontwikkel plan (DOP) vroeg of er mensen waren die wilden nadenken over de energietransitie, zeiden dertig bewoners ‘ja’. Dat deden ze anoniem. Met een subsidie van de Landelijke Vereniging van Kleine Kernen (LVVK) kon de dorpsraad daarna een buurtbijeenkomst organiseren. Daar meldden zich zeven mensen die een eerste werkgroep vormden.

Onder hen ook initiatiefnemer en dorpsraadslid Piet Selen, eigenaar van een camping en kattenpension en groot voorstander van verduurzaming. “We zijn gewoon aan de slag gegaan. In eerste instantie waren we vooral bezig met elkaar, de neuzen dezelfde kant op zien te krijgen. In 2017 hebben we samen een doel gesteld. Dat was om in 2030 energieneutraal te zijn”, vertelt hij. Dat betekent dat Kronenberg in dat jaar evenveel energie wil opwekken als gebruiken. 

Collectieve inkoop bij bedrijven 

Vervolgens ging de werkgroep onderzoeken wat daarvoor nodig is. De drie belangrijkste oplossingsrichtingen waren zonne-energie, energiebesparing door isolatie en warmte. De werkgroep sprak met bedrijven over samenwerking, vroeg offertes aan en organiseerde in 2017 bewonersbijeenkomsten. Tijdens de eerste werd het onderzoek gepresenteerd. Tijdens de tweede konden de geselecteerde bedrijven zich presenteren die zonnepanelen, isolatie, warmtepompen en warmteboilers konden aanbieden. Daar schreven diverse bewoners zich bij in en dat leverde hen een flinke korting op. In 2014 telde Kronenberg 33 woningen met zonnepanelen. Inmiddels zijn het er 217. Dat is bijna de helft van alle woningen.  

Van energiecoach tot dorpsquiz 

In 2018 gaat de werkgroep verder als stichting EnergieKronenberg met initiatiefnemer Piet als voorzitter. De stichting zet de ingezette lijn door en organiseert themabijeenkomsten, infraroodscans bij woonhuizen, diverse excursies waaraan iedereen kan deelnemen, brengt nieuwsbrieven uit en reikt bordjes uit met ‘deelnemer EnergieKronenberg’.  

Daarnaast start ze met drie energiecoaches. Bestuursleden Frank Schuurmans, Angelo Nagels en Hans Kuipers gaan na het volgen van een cursus aan de slag als vrijwilligers en geven bewoners na een keukentafelgesprek gericht advies over wat ze allemaal kunnen doen aan verduurzaming. Dat varieert van een waterbesparende douchekop tot zonnepanelen, van isolatietips tot ledlampen.  

De stichting geeft ook twee keer per jaar een huis-aan-huismagazine uit. Een belangrijk communicatiemiddel om zoveel mogelijk inwoners te informeren en bij alles wat ze doet te betrekken. In het blad worden onder meer succesverhalen van bewoners uit de koplopersgroep verteld. Dat zijn 25 huishoudens uit Kronenberg die graag versneld aan de slag willen met het aardgasvrij maken van hun woning. Sinds maart 2021 krijgen zij daarbij praktische tips en advies van de werkgroep Maatwerkadvies van de stichting. Verder organiseert de stichting energiemarkten, informatieavonden, gastlessen op scholen, energieke dorpsquizzen, symposia en duurzame huizenroutes. 
 

Enquête tijdens verkiezingen 

Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen een week later hield de stichting een dorpsraadpleging. Huis aan huis waren enquêtes verspreid die mensen op het stemlokaal konden inleveren. Dat deden 106 Kronenbergers. Van hen vond 94 procent het belangrijk om een steentje bij te dragen aan een beter klimaat. Slechts 1 procent was het daar niet mee eens. Zeven op de tien respondenten vonden het ook een goed idee dat EnergieKronenberg ervoor wil zorgen dat het dorp in 2030 energieneutraal is en dat de stichting financieringsmogelijkheden voor huishoudens onderzoekt. “Hierdoor voelden wij ons voldoende gesteund om door te gaan”, zegt Piet. 

Samenwerking met gemeente en school 

De stichting werkt van begin af aan nauw samen met de gemeente, de belangrijkste geldschieter. “Dat is de belangrijkste partner en dat heeft altijd als een speer gewerkt”, zegt Piet. De energiecoaches zijn inmiddels overgenomen door de gemeente en heten nu warmmakers. Zo kan iedereen in Horst aan de Maas ervan profiteren.  

Daarnaast werkt EnergieKronenberg samen met de plaatselijke basisschool. Tijdens de Energieke Week worden daar gastlessen gegeven. Verder werkt de stichting samen met de lokale woningbouwcorporatie. Die heeft dertig huurwoningen verduurzaamd, waarbij de stichting fungeerde als tussenschakel voor de bewoners. 

Dorpsbewoners bepalen succes 

Het succes van de stichting staat of valt met de animo van dorpsbewoners om mee te doen. “Zij zijn van begin af aan erg enthousiast. Als maar twee of drie mensen op die eerste enquête ‘ja’ hadden gezegd, was dit nooit gelukt”, zegt Piet.  

Toekomstplannen en ambities: een nieuw biedboek 

De stichting is nu bezig om samen met de gemeente een nieuw projectplan te maken. “Hierin kijken we kort terug op wat we hebben bereikt, maar kijken vooral naar hoe we verder gaan om ons doel te bereiken”, zegt Piet. “We staan op een keerpunt. We zijn nu vijf jaar bezig. De collectieve inkoopacties en de energiecoaches zijn overgenomen door de gemeente. We ondersteunen nog wel de webinars van de gemeente voor collectieve inkoop van isolatie en zonnepanelen.  

Ons doel blijft om in 2030 energieneutraal te zijn. Daarom kijken we naar een decentraal energiesysteem. Dan beschouwen we ons dorp als één groot huis en kijken of we energie kunnen halen van grote daken van tuinders of grote boerderijen. Verder kijken we naar een mini-warmtenet, met een grote warmtepomp als bron, en hoe we stroom kunnen opslaan in batterijen. Dat zijn alleen nog maar ideeën.” De stichting zal het plan in 2024 aan de gemeente aanbieden en hoopt zo de ondersteuning en samenwerking weer veilig te stellen voor de komende jaren. 

Dit ervaringsverhaal maakte HIER in samenwerking met RVO.