Werkgroep Energie Ingwierrum: “Wij geloven heel sterk dat praten de basis is”
Begin 2023 startten 10 bewoners van het Friese dorp Ingwierrum een de Werkgroep Energie Ingwierrum. De eerste actie is het schrijven van een dorpsvisie met het ambitieuze doel om in 2035 energieneutraal te zijn.
Foto's: Werkgroep Energie Ingwierrum
Duurzaam dorp
Begin 2023 deed de Vereniging Dorpsbelangen in Ingwierrum een oproep aan de dorpsbewoners om in groepjes mee te denken over vijf thema’s, waarvan energie er één was. Rien Vink, gepensioneerd belastingadviseur en samen met zijn partner biologisch fruitteler, en negen andere dorpsbewoners zagen dit wel zitten en verenigden zich de werkgroep Energie Ingwierrum.
Rien schetst een beeld van het Friese dorp: “We hebben 275 huishoudens en 70 ondernemingen. Daarvan is driekwart elektricien, loodgieter of heeft een klusbedrijf. In ons dorp wordt dus door heel veel mensen van alles zelf gedaan. Duurzaamheid leeft hier zeker. Er zijn ook veel mensen met zonnepanelen, maar of dat vanuit idealisme is of een financiële overweging is, dat weet ik niet.”
Naast een basisschool en een brievenbus heeft Ingwierrum eigenlijk geen voorzieningen, vertelt hij. “We zijn hier afhankelijker van elkaar. Voor ouderen die niet meer kunnen autorijden, wordt boodschappen gedaan in het dorp verderop. Mensen kennen elkaar meestal al heel lang en er is een basis van vertrouwen. Die verbintenis is een gunstige factor in onze ambitie om samen te verduurzamen.”
"We kiezen ervoor om een voor een bij iedere woning aan te bellen, omdat we het belangrijk vinden met elkaar in gesprek te gaan over het onderwerp.”
Langs de deuren
Ze begonnen in het voorjaar met het schrijven van een dorpsvisie. Sinds de zomer zijn ze bezig met hun eerste fysieke actie: “Een zaterdag in de maand gaan we op pad om kleine energiebesparende maatregelen aan te brengen bij mensen thuis. We kiezen ervoor om een voor een bij iedere woning aan te bellen, omdat we het belangrijk vinden met elkaar in gesprek te gaan over het onderwerp. Het is fijn om met elkaar te praten en we merken dat het mensen helpt om erover na te denken.” vertelt Rien. De bewoners hebben met de fixactie inmiddels ongeveer de helft van de woningen gehad en de meeste mensen vinden het fantastisch wat de werkgroep doet.
Het initiatief komt ook mensen tegen met heel slecht geïsoleerde woningen, die niet kunnen investeren in grotere maatregelen omdat ze moeite hebben om überhaupt rond te komen. “Ze geven aan dat ze al jaren zo leven, dus prima nog jaren zo door kunnen. Met bijvoorbeeld fixacties hopen we dat ook zij er op een gegeven moment voor open staan om te praten over de mogelijkheden van verduurzaming.”
Meedenken met de gemeente
Rien is geen nieuwkomer op het gebied van duurzaamheid. Voordat hij bij de werkgroep kwam, was hij ook al vrijwilliger bij de Stichting Elkenien Grien. Deze stichting is actief aanjager van de energietransitie in de hele gemeente Noardeast-Fryslân, waar Ingwierrum onder valt. Zo kwam het dat hij bij de gemeente Noardeast-Fryslân aan tafel terechtkwam. In het najaar van 2022 sprak de gemeente het streven uit om 6000 woningen extra te isoleren om energiearmoede te bestrijden. De realiteit bleek weerbarstig; hun plan was lastig uitvoerbaar. De gemeente besloot daarom de plannen om te gooien en vroeg daarbij bouw-innovatiecentrum Bowinn en Stichting Elkenien Grien aan tafel.
Het resultaat: lokale ondernemers in de bouw verenigen zich in een coöperatie om het doel van 6000 woningen te bereiken. En als voorzitter van de Werkgroep Energie Ingwierrum, kreeg Rien voor elkaar dat in zijn dorp Ingwierrum de eerste pilot (genoemd Energierrum) gaat plaatsvinden. “Het plan van de bedrijvencoöperatie staat namelijk leuk op papier, maar we moeten wel weten of het werkt in de praktijk.” aldus Rien. Met dit traject hopen de betrokken partijen te leren hoe ze participatie kunnen vergroten en een zo goed mogelijke klantreis kunnen verzorgen.
“Het plan van de bedrijvencoöperatie staat namelijk leuk op papier, maar we moeten wel weten of het werkt in de praktijk.”
De klantreis
De bedrijvencoöperatie is eind 2023 opgericht en bevat nu al tientallen enthousiaste bedrijven. Specialisten in vloerisolatie, glas, daken en spouwmuren zijn allemaal vertegenwoordigd. Vier van de werkgroepleden van het bewonersinitiatief hebben een opleiding gevolgd om een onafhankelijke adviesrol goed te kunnen vervullen.
De bedrijvencoöperatie heeft als doel om mensen van a tot z te helpen bij het verduurzamen van hun woning. Het traject begint met een bezoek van een energiecoach van de gemeente, dan wordt er een Energie Prestatie Advies opgesteld door een gecertificeerd adviseur, en op basis daarvan stelt de bedrijvencoöperatie een offerte op.
Dit is het moment waarop de Werkgroep Energie Ingwierrum invliegt, om met de bewoner om tafel te gaan zitten. Samen nemen ze door hoe het kostenplaatje eruitziet en voor wat voor subsidies de bewoner in aanmerking komt; wat levert deze investering de bewoner op? De vrijwilligers helpen ook bij het invullen van formulieren, waar nodig. Dan hebben bewoners alle informatie om te kunnen beslissen of ze het plan willen gaan uitvoeren, deels of geheel. De coöperatie verzamelt zo veel mogelijk opdrachten in het dorp, zodat ze in één keer met een hele ploeg het dorp in kunnen. Zo is de bewoner goedkoper uit. Na afloop van het hele traject zal er ook een inspectie plaatsvinden. Eventuele klachten worden dan door de coöperatie opgelost.
“We doen ook iedere maand verslag in de dorpskrant van wat we doen."
Mensen meekrijgen
Om de dorpsbewoners te informeren organiseerde Werkgroep Energie Ingwierrum een tweetal bewonersavonden. De eerste avond kondigde ze aan door bij iedereen in het dorp aan te bellen en een folder te overhandigen. De tweede avond met een folder, ontworpen en gedrukt door de gemeente, bij het hele dorp in de bus. De opkomst op de avonden was niet hoog, maar alle bewoners die kwamen meldden zich aan voor de pilot. En Rien zegt: “We doen ook iedere maand verslag in de dorpskrant van wat we doen, ook altijd over de pilot.” Het resultaat is dat ruim 10% van het dorp aan de pilot meedoet. De hoop is dat in het voorjaar gestart kan worden met de uitvoering.
Diverse vrijwilligersgroep
Tien bewoners vormen de kern van Werkgroep Energie Ingwierrum, ze komen ongeveer een keer per maand samen. Rien is als enige gepensioneerd, de rest doet het allemaal naast een baan. Van zeebioloog tot jachthavenbezitter; de groep is divers en dat zorgt voor een soepele verdeling van het werk. “Als er folders gemaakt moeten worden, meldt zich automatisch iemand die daar goed in is. Zo gaat het eigenlijk steeds.” zegt Rien. “Het is fijn dat iedereen steeds enthousiast blijft. Na hun werk folders rondbrengen, dat vinden ze allemaal prima. We zien dat wat we doen tot iets leidt en daar komt bevrediging uit. We steken er veel energie in en dat kunnen we volhouden omdat we er ook energie van terugkrijgen.”
Junior energiecoaches
Een van de andere initiatieven van de werkgroep was het introduceren van de opleiding tot Junior Energiecoach, een landelijk programma, op de lokale basisschool. “We vroegen onze gemeente of zij hier subsidie aan wilde verlenen en dat wilde ze gelukkig. De kinderen zijn reuze enthousiast. Het mooie is dat de kinderen er thuis over praten met hun ouders en daar opdrachten uitvoeren zoals de lampenjacht.” De werkgroep zou dolgraag een ‘samenwerking’ aangaan met de kersverse coaches en ze mee laten lopen met hun fixacties. Rien: “De kinderen kunnen dan het woord doen. Wij geloven heel sterk dat praten de basis is. Het simpel houden en elkaar helpen, dat is volgens ons de beste methode.”
Financiering en samenwerking
Financiering voor hun activiteiten komt uit verschillende bronnen. De gemeente heeft verschillende kleine dingen zoals drukwerk gesubsidieerd, de Friese Milieufederatie heeft een bijdrage geleverd aan een informatieavond en procesbegeleiding, en materialen voor de fixactie komen van de Energiebank Fryslân. Sinds de fixactie krijgt het initiatief ondersteuning van de Regio Energiecoördinator Marjan Faber. Rien: “Zodra we ergens een kans zien, proberen we daaraan mee te doen. Je krijgt ook een beetje een naam in de provincie als je actief bent. Dan komen er op een gegeven moment vanzelf mensen naar je toe met tips, dat is wel heel plezierig.” De werkgroep zoekt ook actief contact met andere dorpen in de buurt, om van elkaar te leren en te kijken waar ze samen op kunnen trekken.
Circulaire toekomst
“We proberen zo veel mogelijk te doen, maar niet te veel tegelijk. Beter vijf dingen goed, dan tien dingen half.” Op termijn zou de werkgroep willen onderzoeken hoe ze het dorp echt circulair kunnen maken. Een idee dat nu al werd geopperd is de ‘Ketting Kledingruil’, een manier om onderling kleding te ruilen. “Met dat soort acties kan je mensen ook echt blij maken. Zo hopen we ook de mensen mee te krijgen die nu nog niet zo voor open staan voor dit alles.” Vlak voor kerst heeft de werkgroep bij iedere dorpeling een Jekko, kleine milieubox, rondgebracht. Met die milieubox in huis gooi je je batterijen niet meer in de container, is het idee.
"Door samen dingen op papier te zetten en uit te spreken, verplicht je jezelf om goed te bedenken waar je naartoe wilt."
Tips
Als je je initiatief tot een succes wil maken, oppert Rien het volgende: “Begin altijd eerst met het schrijven van een visie. Door samen dingen op papier te zetten en uit te spreken, verplicht je jezelf om goed te bedenken waar je naartoe wilt. Je kunt natuurlijk nooit alles realiseren en een visie blijft altijd in ontwikkeling. Als we het nu opnieuw zouden moeten doen, zouden we dingen anders formuleren en andere accenten leggen. Je leert gaandeweg.” Een tweede punt, minstens even belangrijk: “Persoonlijk contact. We hebben allemaal sociale media, maar bij mensen langsgaan en aanbellen is belangrijk. Ook al gaat dat praatje over iets anders.”
Dit ervaringsverhaal maakte HIER in samenwerking met RVO.
