Verslag kennissessie #3.1 - De Transitievisie Warmte en een goed gesprek over rolneming

De eerste kennissessie van dit jaar! We kwamen op 22 april 2021 weer bij elkaar, helaas nog steeds online. Toch weerhield dit deelnemers er gelukkig niet van om actief mee te doen en hun praktijkervaringen te delen. In 2021 hebben we een overkoepelend thema in de reeks van drie kennissessies over duurzame warmte, namelijk de samenwerking tussen bewonersinitiatief en gemeente. Je leest hier een verslag van de sessie georganiseerd door Energie Samen | Buurtwarmte en HIER opgewekt.

Allereerst gaan we in deze sessie dieper in op de Transitievisie Warmte (TVW). Alle gemeenten moeten dit jaar deze visie afronden. In een plan schrijven ze bijvoorbeeld welke wijken als eerst van het aardgas gaan en wanneer. Ondertussen staan er bewonersinitiatieven te trappelen om zelf aan de slag te gaan in hun wijk. Hoe komen deze partijen in de TVW bij elkaar?

Vragen vooraf

In de Mentimeter starten we met een aantal vragen over de samenwerking tussen gemeente en initiatief. Deze samenwerking blijkt gemiddeld gewaardeerd te worden. Ook komen er veel vragen naar voren. Bijvoorbeeld hoe je zorgt voor een goede rolverdeling. Wie neemt het initiatief? Wie is verantwoordelijk? En hoe zorg je voor gelijke verwachtingen?

Prestentaties

Tijd om aan de slag te gaan met de eerste stap: een goed gesprek over rolneming. Aan Guido Enckevort van Gemeente Kaag en Braassem de eer om af te trappen met zijn presentatie over hun ervaringen, samenwerken en rolneming. William Droog van initiatief ’t Ecozand is hier ook dieper op ingegaan met een presentatie over hun ervaringen tot nu toe.

Bescheiden bestuur

Kaag en Braassem is een middelgrote gemeente in het groene hart van Nederland. Guido vertelt over de zoektocht naar het juiste evenwicht tussen verantwoordelijkheid voor de gemeente, de markt en de gemeenschap. Dit sluit niet altijd op elkaar aan.

Vanuit de visie van een bescheiden bestuur gaat de gemeente het gesprek aan op basis van gelijkwaardigheid. Ze willen kaders scheppen, maar zonder teveel voorwaarden. Ook de transitievisie is vanuit die gedachte opgesteld. Dus: met duidelijkheid over wat de gemeente allemaal doet, en met ruimte voor een eigen warmtevisie per dorp.

Plan ’t Ecozand

Dan vervolgt William met zijn presentatie over bewonersinitiatief ’t Ecozand, waarmee hij de wijk Zand Noord West in ’s Hertogenbosch wil voorzien van een collectieve energievoorziening.

William bedacht zelf het plan om op een duurzame en betaalbare manier energie op te wekken. Zijn project werd door de gemeente opgepikt voor een aanvraag PAW, waarbij vijf proefbuurten mee mochten doen aan een proeftuin voor aardgasvrije wijken. Er moest een goed technisch plan komen, en een intentieverklaring vanuit de buurtbewoners.

Inmiddels is er een pilot met 22 woningen, die zijn aangesloten op zonnewarmtepanelen. Daarnaast onderzoeken ze de mogelijkheden voor aquathermie.

Zeggenschap

Een deelnemer vraag hoe het zit met de vrijblijvendheid. Kunnen buurtbewoners verplicht worden om aan te sluiten op een groot netwerk? En hoe houd je zeggenschap op wie de leverancier is?

Het plan ’t Ecozand staat nog teveel in kinderschoenen om hier al antwoord op te geven. De belangrijkste les van William is in ieder geval om de samenwerking met de gemeente aan te gaan.

Participatieladder

Tot slot presenteert Kirsten Notten van Energie Samen Buurtwarmte verschillende modellen met stappen die nodig zijn voor een goede rolverdeling tussen de gemeente en initiatiefnemer. Een van de modellen is de participatieladder, die bestaat uit zeven treden. Oplopend van informeren tot eigenaarschap.

Geleerde lessen

Dan is het tijd voor drie interactieve discussieronden. Alle deelnemers worden in kleine groepjes verdeeld in zogenoemde breakout rooms. Ze gaan aan de slag met drie vragen over de rolverdeling.

Er wordt gesproken over de fouten in de samenwerking tussen de gemeenten en initiatieven. Zo hebben ze bijvoorbeeld geleerd hoe belangrijk het is om elkaars vertrouwen te winnen. Over de ideale rolverdeling in de wijk wordt onder andere gezegd dat het handig is om een coöperatie te vormen, en dat initiatieven een ondersteunende en informatieve functie op zich zouden moeten nemen.

Tot slot praten de groepjes nog over de voorwaarden voor een gemeente om een initiatief te leiding te geven in een proces. In deze discussie komt verschillende voorwaarden naar voren, zoals verstand van zaken, draagvlak, duidelijkheid, vertrouwen, afstemming en een goed gesprek. Voor dat laatste is vandaag in ieder geval de eerste stap gezet.