Garyp
Het enige voorbeeld van een proeftuin van het Programma Aardgasvrije Wijken waarbij daadwerkelijk ervaring is opgedaan met een all electric aanpak, is het dorp Garyp in Friesland. Garyp is een dorp met veel verschillende woningtypen; vrijstaand, twee-onder-één-kap en rijwoningen, uit bouwjaren van voor de oorlog tot nu.
Begin 2022 waren de eerste 80 woningen aardgasvrij. Dat was te danken aan een groep gemotiveerde bewoners, die dit met intensieve ondersteuning van de lokale energiecoöperatie en het energieloket ‘It Enerzjyhûs’ en landelijke en gemeentelijke subsidies voor elkaar kregen. De adviseur van It Enerzjyhûs is aan geen enkel bedrijf verbonden en geeft gratis, onafhankelijk en eerlijk advies. Er is wel een consortium opgericht van installateurs, isolatiebedrijven en glaszetters. Bewoners die dat willen, kunnen daarvan gebruikmaken.
De ervaring leert dat tot op heden de gemiddelde investering voor een aardgasvrije woning €26.000 bedraagt. Voor een groot deel van de woningen, met name de woningen gebouwd tussen 1945-70, is de investering rond €40.000. Bij woningen gebouwd voor 1945, zeker woningen die geen spouwmuur hebben, is de investering veel hoger dan €40.000. Voor deze woningen is in één keer van het aardgas gaan een enorme stap. Financieel, maar ook wat betreft tijd en overlast, omdat de woning vaak van boven tot onder aangepakt moet worden.
Gemeente Tytsjerksteradiel heeft er daarom voor gekozen om voor de woningen waar de investeringen te groot zijn, ook de stapsgewijze aanpak mogelijk te maken. Dat betekent dat de woningen eerst ‘aardgasarm’ worden gemaakt, zodat ze later met een paar aanpassingen toch van het aardgas af kunnen. Alleen woningen van voor 1995 die te maken hebben met een investering van meer dan € 26.000, komen in aanmerking voor ‘spoor 2’. Zij kunnen kiezen voor de subsidie om volledig aardgasvrij te worden of voor de subsidie om een tussenstap te maken met isoleren en hybride oplossingen. Bewoners krijgen de investeringen en de kosten voor beide opties te zien: aardgasvrij of hybride. Mensen kunnen vervolgens zelf de keuze maken.
Deze aanpassing in het plan van de proeftuin Garyp past bij ‘leren door te doen’, het motto van het Programma Aardgasvrije Wijken. De gemeente heeft samen met de bewoners ervaren dat er een extra spoor nodig is om de aanpak voor iedereen haalbaar en betaalbaar te maken.