Hoe duurzaam is biologisch vlees?
Op kantoor hebben wij het natuurlijk ook over de kerstversiering die elk jaar vroeger in de winkels lijkt te hangen maar soms discussiëren wij tijdens de lunch over serieuzere dingen. Vraag van vandaag: hoe duurzaam is biologisch vlees? Collega Ana ging op onderzoek uit.
"Bij biologisch vlees denk ik meteen aan luie koeien verspreid over een enorme groene vlakte, huppelende schaapjes en tevreden rondscharrelde kippen. Ze hebben leefruimte en eten onbesproeid voedsel. Biologisch klinkt goed, maar betekent dat vlees dan ook dat het duurzaam is? Met andere woorden: is biologisch vlees minder belastend voor het klimaat? Tijd voor wat speurwerk.
Duurzaam voedsel
Duurzaam eten is voedsel - en dus ook vlees - dat het milieu zo min mogelijk belast (lees ook deze uitleg van het Voedingscentrum). Er wordt daarbij gekeken naar de milieuvriendelijkheid van de productie van het vlees. Je kunt hierbij denken aan het gebruik van groene stroom en de inzet van energiebesparende maatregelen. Is er minder uitstoot van ammoniak en wordt er gewerkt aan een groen erf en biodiversiteit op het bedrijf (zoals nestkasten voor vogels)? Zijn er verantwoorde grondstoffen ingekocht zoals duurzame soja of restproducten voor veevoer? Wordt er verantwoord omgegaan met mest? Wat gebeurt er met het afval of ‘restvlees’?
Er zijn verschillende duurzaamheidslabels. Het Beter Leven Keurmerk is een label met één tot drie sterren dat te vinden is op producten met kip, varken en eieren. Oorspronkelijk was dit sterrensysteem bedoeld om de kwaliteit van de levensomstandigheden van een dier een indicatie te geven, maar in samenwerking met Natuur & Milieu wordt hiermee ook naar de milieuvriendelijkheid van de productie van het vlees gekeken. En er zijn meer van dit soort labels: Goede Boer, Keten Duurzaam Varkensvlees (KDV), HeydeHoeve en Milieukeur, to name a few. Elk keurmerk richt zich weer nét op iets anders (kijk hiervoor op Natuur & Milieu).
Biologisch vlees
Volgens het Voedingscentrum is iets biologisch als bij de productie ervan zoveel mogelijk rekening wordt gehouden met milieu én dierenwelzijn. Dit lijkt verdacht veel op de duurzaam vlees labels… Maar: biologische producten hebben weer andere keurmerken: EKO, SKAL, Europees Biologisch en Demeter bijvoorbeeld. In allerlei voorschriften is vastgelegd wat daaronder wordt verstaan. Zo is een belangrijk speerpunt voor biologisch vlees dat veehouders biologisch voer gebruiken voor hun dieren en dat verwerkers geen chemische kleur-, geur-, en smaakstoffen gebruiken. Biologisch betekent ook dat dieren meer ruimte krijgen en langer mogen leven. Bij biologisch vlees is dus eigenlijk de gehele keten zo natuurlijk mogelijk gehouden.
Biologisch vlees duurzaam?
Is biologisch vlees dan ook automatisch duurzaam, of andersom? Nee! Hoewel bij zowel duurzaam als biologisch vlees rekening wordt gehouden met de impact op het milieu, ligt de nadruk van biologisch vlees op een natuurlijke keten. Juist omdat biologisch vlees meer ruimte en tijd nodig heeft, kan de impact op het klimaat groter zijn dan bij vlees met een duurzaamheidslabel. Bijvoorbeeld: een biologische koe die biologisch te eten krijgt, meer ruimte krijgt, meer zonuren meepikt en langer leeft, heeft een grotere impact op het klimaat dan een niet-biologische koe. Want: een koe die minder lang leeft heeft minder water nodig, heeft letterlijk minder tijd om broeikasgassen uit te stoten en zou daarmee wel eens een grotere impact op het klimaat kunnen hebben. Daarbij hoeft biologisch vlees niets te zeggen over verspilling van energie en het vlees zelf. Dit is bij duurzaam vlees wel zo: ‘restvlees’ wordt zoveel mogelijk benut waardoor de prullenbak zo leeg mogelijk blijft en er wordt gekeken naar energie-aspecten, zoals de hoeveelheid en oorsprong van de stroom die de veehouder gebruikt. Overigens maakt het voor het klimaat nog veel uit wat voor soort vlees je op je bord hebt liggen. Zo is kip bijvoorbeeld minder belastend dan rundvlees, maar dat even terzijde.
Je zou zomaar eens een slavinkje op je bord kunnen hebben liggen van een koe uit een megastal. Maar als die megastal wordt verwarmd met groene stroom, zou het een duurzaamheidslabel kunnen krijgen. Als je voor een biologisch slavinkje gaat, met in het achterhoofd een koe die een beter leven heeft gehad, kan het dus zo zijn dat de impact op het klimaat groter is geweest dan bij de duurzame slavink. En dat is natuurlijk best wel gek! Het kiezen wordt er niet makkelijker op gemaakt. Ik ga zelf daarom maar voor de makkelijkste optie: minder of zelfs helemaal geen vlees eten. Kan je echt niet zonder je slavinkje? Houd dan bovenstaande verschillen in je achterhoofd."
