5 keer verwarmen zonder aardgas in andere landen

Collega Jasper is antropoloog en kijkt graag over de grenzen naar de gewoonten in andere culturen. Laatst onderzocht hij bijvoorbeeld de badkamerrituelen in andere landen. Dit keer kijkt hij hoe mensen in andere landen hun huizen verwarmen, Nederland is namelijk het enige land waar op zo’n grote schaal aardgas wordt gebruikt voor verwarming. 

Google je de vraag: ‘hoe verwarm je je huis?’, dan zijn de bovenste zoekresultaten stuk voor stuk verwijzingen naar duurzame alternatieven voor het verwarmen van je huis zonder aardgas, het beter isoleren van je huis of het energiezuinig verwarmen van je huis en water. Afgaande op deze korte zoekactie zou je zeggen dat in Nederland het besef dat we zuinig met aardas moeten omgaan al aanwezig is. Niets is minder waar, want maar liefst 95% van de Nederlandse huishoudens is op het aardgasnet aangesloten en 86% is nog niet op de hoogte van het feit dat we in Nederland gaan stoppen met het gebruik van aardgas. Het gemiddeld gasverbruik van Nederlandse huishoudens ligt op 1.500 kuub per jaar. Van dit gas gaat ongeveer tachtig procent naar verwarming en twintig procent naar warm water (voornamelijk douchen). 

We zijn in Nederland in een tijdsbestek van driehonderd jaar van open haard naar kolenkachel naar centrale verwarming gegaan. Korter nog: in slechts vijftig jaar zijn we van kolen naar aardgas gegaan. En we zijn grootverbruikers geworden. Kijken we naar landen om ons heen dan staan we vrijwel alleen. Het kan met minder en het kan zelfs helemaal zonder gas. Hoe dan? Ik besloot te gaan spieken bij de buren. De bovenburen, onderburen, directe buren en verre buren. Niet ieder alternatief voor aardgas is bruikbaar voor ons land en klimaat, maar het is in ieder geval leuk en leerzaam om naar te kijken.

Veel diversiteit in Zweden

We zoeken het eerst wat noordelijker en nemen een kijkje bij de Zweedse bovenburen. Hoe dichter bij de Arctische cirkel, hoe kouder en hoe meer er gestookt wordt om het behaaglijk te krijgen in huis. In Zweden wordt er zelden verwarmd en gekookt op gas. Koken doet men daar voornamelijk elektrisch en verwarmen gebeurt op verschillende manieren; houtkachels, olie, pelletkachels, elektriciteit, aardwarmte of geothermie (op zijn Zweeds: jordvärme), luchtwarmte via een luchtwarmtepomp en fjärrvärme (oftewel stadsverwarming) zijn enkele opties die de Zweden benutten. In Lund, een stadje in het zuiden van Zweden, wordt één derde van de stadsverwarming uit de warmte van waterhoudend zandsteen onder de stad gehaald. Soms combineren ze bovenstaande systemen zelfs binnen één huis. Wat betreft het verwarmen van je huis zijn de Zweden lekker divers. 

Fikkie stoken onder de vloer in Korea

In Korea stookten ze vroeger gewoon een fikkie onder de vloer. Dit klassieke systeem, genaamd Ondol, kan vandaag de dag worden aangeduid als vloerverwarming. Tegenwoordig worden de vloeren in Korea middels water en buizen aangenaam warm. Voordeel van dit systeem is dan ook dat zowel de vloer als de lucht in de kamer warm worden en het voor langere tijd blijven. In Korea wordt het als verstandig ervaren om je voeten en handen warm te houden, maar het hoofd koel. Klinkt inderdaad zeer verstandig. 

Warmtenetten en warmtepompen in Duitsland

Onze oosterburen gaan de goede kant op. Warmtenetten en warmtepompen nemen in Duitsland in populariteit toe. Vooral deze laatste optie is aan een opmars bezig. Een klein deel gebruikt pelletkachels als primaire verwarmingsbron. Boilers die olie gebruikten kwam je een tijd geleden ook nog regelmatig tegen als verwarmingsbron in Duitsland, maar deze manier van verwarmen wordt steeds minder populair. In de huidige situatie wordt ongeveer een kwart van de huizen verwarmd op gas. 

Aardwarmte in IJsland 

Ook in IJsland zijn ze fan van aardwarmte. In de hoofdstad Reykjavik is de stadverwarming aangesloten op aardwarmte. Ze houden er zelfs de stoepen mee warm, zodat deze sneeuw- en ijsvrij blijven. (Handig!) IJsland heeft vanwege de vulkanische activiteit makkelijk toegang tot aardwarmte. Soms is op een diepte van een paar honderd meter al kokend water te vinden. Het voordeel van aardwarmte is dat er geen afhankelijkheid is van weersomstandigheden, zoals bij zonne- of windenergie. Wel is er elektriciteit nodig om het water op te pompen, maar dat kan met groene stroom!

Huizen van leem in warme landen

In gebieden waar een gebrek is aan steen en hout en waar weinig regen valt worden veel huizen gebouwd van leem. In deze warme en droge gebieden, niet gebonden aan een specifieke cultuur maar aan het aanwezige klimaat, is de natuurlijke isolatie van lemen huizen een uitkomst. Deze lemen huizen, waar naar schatting zo’n dertig tot vijftig procent (!) van de wereldbevolking in woont, zijn koel in de zomer en warm in de winter. Bijkomend voordeel is dat deze lemen huizen extreem sterk zijn, mits ze goed worden gebouwd, en zelfs aardbevingen kunnen doorstaan. 

Lemen huizen zullen we hier niet snel gaan bouwen, maar warmtenetten, elektrische oplossingen zoals een warmtepomp en biogas zijn opties die we in Nederland in de toekomst gaan gebruiken. Gluren bij de buren heeft ons geleerd dat er bij de alternatieven voor aardgas niet perse oncomfortabele situaties ontstaan. Fijn toch?

We gaan in Nederland stoppen met het gebruik van aardgas voor verwarmen en koken in onze huizen en gebouwen. Via www.hieropgewekt.nl houden we je op de hoogte van de plannen voor duurzame alternatieven in jouw buurt.