Wat kunnen we leren van Denemarken?

Erik Christiansen wordt internationaal beschouwd als een van de meest vooraanstaande deskundigen op het gebied van duurzame energieopwekking en -coöperaties in Europa. Hij is onder meer directeur van EBO Consult, een managementbureau gespecialiseerd in advisering van lokale energiecoöperaties. Wat kunnen we leren van Denemarken, koploper als het gaat om coöperatief georganiseerde warmtenetten die beheerd worden door de gebruikers zelf? Erik Christiansen benoemt de volgende thema's.

1. Behoefte aan onafhankelijke energievoorziening

De oliecrisis van de jaren '70 en de behoefte aan onafhankelijke energievoorziening hebben in Denemarken een enorme impuls gegeven aan de opbouw en perfectionering van lokale energiesystemen. Inmiddels is 64% van de huishoudens op een dergelijk systeem aangesloten en wordt 60% van de energieproductie duurzaam opgewekt. Het doel is in 2030 100% lokale duurzame energieopwekking waarvan beheer en service in handen zijn van de gebruikers.

2. Geen winstoogmerk

Volgens de Deense wet mogen energiesystemen geen winstoogmerk hebben. Eventuele overschotten of tekorten worden verrekend met de gebruikers. Uitbreiding van lokale systemen verlopen via een publiek proces en initiatiefnemers moeten beschikken over een bewijs van competentie. Deelname is altijd op vrijwillige basis. De ervaring leert dat nieuwe leden snel volgen. In geval de energieprijs hoger uitvalt dan bij een naburige coöperatie verdient het aanbeveling dit te voorzien van een heldere verklaring. Extra investeringen mogen echter geen effect hebben op de prijs. Een bevoegde instantie houdt toezicht op prijsontwikkelingen.

3. Lokale coöperaties

De praktijk wijst uit dat energievoorziening via lokale coöperaties altijd goedkoper is dan via gemeentelijke nutsbedrijven of private investeerders. Oprichting van een coöperatie is eenvoudig. Er bestaan formats voor statuten evenals gedragscodes voor leden en eisen waaraan technische installaties behoren te voldoen.

4. Integratie in gemeentelijk energieplan

Een nieuwe coöperatie moet geïntegreerd kunnen worden in een gemeentelijk energieplan. Een gemeente is verplicht toestemming te geven als de coöperatie voldoet aan drie economische eisen. (1) Het project moet de samenleving ten goede komen. (2) Gezonde financiële basis voor een periode van 20 jaar. (3) Energiekosten moeten lager zijn dan de bestaande.

5. Professionele advisering

Installatie van systemen verloopt via Europese en nationale aanbestedingsregels. Professionele advisering op dit gebied verdient aanbeveling. Belangrijk is het kiezen van een juiste aannemer en een zorgvuldige controle aangezien deze partij gericht is op omzet. Zo ook continue monitoring tijdens het uitvoeringsproces.