Waarom het "package solution model" werkt voor de Deense energietransitie

Erik Christiansen (OBE Consults) geeft aan dat de energietransitie in Denemarken versnelde doordat er een behoefte ontstond naar een onafhankelijke energievoorziening. De oorzaak hiervan lag in de oliecrisis in de jaren ’70. Nederland krijgt te maken met een vergelijkbare situatie: er komt een einde aan het gebruik van aardgas voor het verwarmen van woningen. In Denemarken ligt hier een belangrijke rol voor lokale coöperaties. Rie Krabsen, dochter van Eric en tevens werkzaam voor EBO Consults, legt uit welke stappen in Denemarken zijn gezet om weerstand van burgers weg te nemen en aansluiting op lokale warmtenetten mogelijk te maken.

Wederzijds vertrouwen

Volgens de Deense wet mogen energiesystemen geen winstoogmerk hebben. Dit uitgangspunt maakt het voor lokale energiecoöperaties interessant om onderdeel te zijn van het totale energiesysteem. Denemarken kent dan ook 340 lokale warmtecoöperaties. Het oplossen van dit soort problemen pakken ze in Denemarken gemeenschappelijk op. De reden hiervoor is eenvoudig: de gemeenschap is gebaseerd op (wederzijds) vertrouwen. Het feit dat de Deense energiesystemen geen winstoogmerk mogen hebben draagt hier zeker aan bij, maar is daarmee niet de enige reden. Ook de zogeheten reciprocity norm speelt mee: het gevoel dat we iets voor de ander terug willen doen op het moment dat de ander iets voor ons heeft gedaan. Dit houdt het gemeenschappelijk gevoel van wederzijds vertrouwen in stand.

Package Solution Model

Daarnaast maken coöperaties gebruik van een Package Solution Model. Dit is een model waarbij gehele ontzorging van de coöperant centraal staat. Als een coöperant aangesloten wil worden op het lokale warmtenet hoeft deze persoon maar twee dingen te doen: het tekenen van het contract en zorgen dat de werkers in huis kunnen wanneer de installatie geplaatst wordt. Coöperaties ontzorgen en dat betekent dat de hele installatie van A tot Z door hen wordt georganiseerd: van het doortrekken van de leidingen door de tuin en deze weer zo achter laten zoals het was, tot de jaarlijkse gratis check up en het verstrekken van een energierapport waarmee huiseigenaren inzicht krijgen in hun energieverbruik.

Ook aan de mensen die de aanschafwaarde niet in een keer kunnen ophoesten is gedacht. Het is namelijk mogelijk om het te investeren bedrag tegen een lage rente te lenen. De energie-armoede wordt bestreden. Bovendien kunnen coöperaties de kosten extra laag houden doordat zij gebruik kunnen maken van groot inkoopvoordeel. Door het coöperatief ondernemen worden de kosten gedeeld: hoe meer mensen meedoen, hoe goedkoper het wordt. Mensen betalen €6.716,- in plaats van de ‘normale’ prijs van € 8.732,- en besparen op die manier dus meer dan €2.000,-.

Tweezijdige communicatie

Naast de reguliere manier van communiceren, zoals via een nieuwsbrief of website, maken ze veel gebruik van tweezijdige communicatie. De coöperatie komt meer te weten over de klanten en kunnen ze eventuele barrières makkelijker wegnemen. Voorbeelden zijn: het aangaan van het dialoog, open huizen, bijeenkomsten bij mensen thuis, show rooms, presentatie van prototypes, etc.

Resultaat

In de afgelopen vijf jaar zijn zo’n 860 huiseigenaren aangesloten op het lokale warmtenet. 92% van deze huiseigenaren maken daarbij gebruik van het Package Solution Model en worden geheel ontzorgd. Door de aansluiting op het lokale energiesysteem en de gratis check up service waarbij huiseigenaren ook persoonlijk energie-advies kunnen winnen, wordt zuiniger omgegaan met energie. 

Hoewel de situatie in Denemarken niet één-op-één te vergelijken is met de situatie in Nederland is de kracht en de meerwaarde van coöperatieve beweging van onderop goed zichtbaar.