Als bewonersinitiatief samenwerken met de gemeente en andere partners 

Potentiële samenwerkingspartners   

De meeste bewonersinitiatieven draaien op vrijwilligers en hebben geen of weinig eigen geld. Voor de aanschaf van materialen, vakkundig advies, het trainen van vrijwilligers of het daadwerkelijk uitvoeren van energiebesparingsmaatregelen, heb je al gauw externe (professionele) krachten of financiering nodig. Dat is het moment om te kijken met welke partners je kunt samenwerken.

Denk bijvoorbeeld aan de gemeente, provincie, lokale energiecoöperatie, inhoudelijke experts, het energieloket of andere bewonersinitiatieven die je voor gingen. Ook voor het vergroten van het bereik van je initiatief is het slim om aan te haken bij (activiteiten van) deze potentiële partners.   

1. Gemeente  

Subsidie 

Allereerst is het een goed idee om contact te leggen met de gemeente. Veel gemeenten hebben bijvoorbeeld subsidieregelingen voor het bevorderen van bewonersinitiatieven, sociale cohesie en energiebesparing. Vaak gaat het om kleinere bedragen voor zaken als het bouwen van een simpele website of het drukken van een flyer.  

Op de website van de gemeente vind je mogelijk of je hier aanspraak op maakt. Vind je geen informatie op de website van je gemeente? Neem dan zelf contact met ze op. Dat online geen informatie te vinden is, betekent niet altijd dat er geen regeling bestaat. 

Opdrachtverlening 

Heb je voor een grotere activiteit meer geld nodig, dan is het slim om met de gemeente te overleggen of ze daarbij financieel kunnen ondersteunen in de vorm van een opdrachtverlening.

Een voorbeeld: bewonersinitiatief WarmteStem in Amersfoort organiseerde dialoogsessies met wijkbewoners waarin hun meningen, zorgen en wensen werden opgehaald. De bewoners kwamen zelf met het idee om dit te organiseren, maar formeel gezien was het een opdracht voor de gemeente. Daardoor konden ze een factuur aan de gemeente sturen voor een training voor vrijwillige gespreksleiders en andere organisatiekosten.  

Kennis en diensten 

Mocht de gemeente overigens geen budget hebben om financieel te ondersteunen, kan ze mogelijk advies geven over welke andere partijen dat misschien wel kunnen.    

Verder is het interessant om te onderzoeken of er bij de gemeente energiecoaches, klusteams of fixers in dienst zijn. In sommige gemeenten zijn die diensten op gemeentelijk niveau georganiseerd. Wellicht kun je hun hulp inschakelen voor huisbezoeken en verduurzamingsadvies in jouw wijk of buurt.  

Nog een punt waarop samenwerken handig kan zijn, is kennis over de buurt. De gemeente kan wellicht in informatie voorzien met betrekking tot koop- of huurwoningen, bouwjaren, de energie-infrastructuur, onderhoudsplannen et cetera. Dat geeft mogelijk inzicht in welke bewoners in de wijk interessant zijn om te benaderen met energiebesparingsactiviteiten.  

Denk verder aan de gemeente voor het vinden van een ingang voor contact met wijkbewoners. Misschien is het mogelijk om mee te liften op de communicatie van de gemeente, zoals via een bericht in het huis-aan-huis krantje, nieuwsbrief of een duurzaamheidsblad.

Tot slot kan de gemeente mogelijk helpen bij praktische zaken zoals een ruimte waar je bewonersavonden mag organiseren.  

Contact zoeken 

Op de gemeentelijke website vind je meestal met wie je contact kunt opnemen over bovenstaande onderwerpen. Vaak is dat de afdeling duurzaamheid of de ambtenaar duurzaamheid. In veel gevallen is er een ambtenaar die verantwoordelijk is voor het contact met bewonersinitiatieven.  

Ook contact met de gemeenteraad en een wethouder kan nuttig zijn in de samenwerking. Het is vaak makkelijker voor een gemeente om goed met je initiatief samen te werken als de verschillende organen bekend zijn met jullie activiteiten en ambities. Let wel op waarvoor je besluit de gemeenteraad of wethouder te benaderen. Als je een ambtenaar ‘passeert’ om sneller je zin te krijgen, kan dit een negatief effect hebben op jullie relatie. 

2. Provincie 

Ook provincies hebben regelmatig subsidieregelingen waarmee je activiteiten kunt financieren. Zo heeft de provincie Utrecht bijvoorbeeld de subsidie ‘Energietransitie’. Een grote pot, waar je voor veel verschillende soorten projecten aanspraak op kunt maken. Denk bijvoorbeeld aan activiteiten om draagvlak te creëren in de wijk, maar ook voor technisch advies. 

3. Energiecoöperaties 

In de meeste gemeenten zijn een of meerdere energiecoöperaties actief: collectieven van inwoners die ook samen bezig zijn met verduurzamen en georganiseerd zijn in de vorm van een coöperatie. Vaak hebben ze opwekprojecten, maar veel houden zich ook bezig met energiebesparing en duurzame warmte. Bij deze clubs zit vaak al veel kennis en ervaring, mogelijk ook op het gebied van collectief energie besparen.  

Vraag na of ze tips hebben, zoals voor specifieke subsidies die je kunt aanvragen, handige samenwerkingspartners, het opstarten van je initiatief, en communicatie richting de buurt. Dat kan veel uitzoekwerk schelen. Misschien mag je dingen hergebruiken of een pagina op hun website gebruiken voor communicatie over jullie project. Verder hebben ze wellicht spullen die je kunt lenen, zoals een warmtebeeldcamera.  

Grote kans dat de coöperatie contacten heeft die ook voor jullie interessant zijn. Sommige coöperaties (net als sommige gemeenten) hebben daarnaast eigen klus- of fixteams die bij buurtbewoners langsgaan om te helpen bij het aanbrengen van onder andere radiatorfolie en tochtstrips. Onderzoek of jullie op dat punt kunnen samenwerken.  

Ook naar je buurtbewoners toe kan samenwerken met de lokale energiecoöperatie interessant zijn, als ze een gevestigde instantie vormen binnen de gemeente. Hun autoriteitspositie straalt dan positief af op jullie initiatief.  

4. Energieadviseurs 

Bij energieadviseurs kun je denken aan onafhankelijke adviseurs en aan het gemeentelijk energieloket. Veel energieloketten worden verzorgd door de landelijke partijen Regionaal Energieloket en Duurzaam Bouwloket. Zo’n bedrijf is overeengekomen met de gemeente dat ze de loketfunctie voor energieadvies mogen invullen. De gemeente betaalt daarvoor. Het verschilt per gemeente wat zo'n loket precies doet; of het alleen algemeen of ook individueel huisadvies aanbiedt, en of het slechts informatie op de site aanbiedt of dat inwoners ook een telefonisch consult kunnen inplannen. 

Een energieloket kan een interessante samenwerkingspartner zijn, omdat ze veel kennis hebben. Je kunt bewoners ernaar doorverwijzen. Mogelijk kunnen ze een goede spreker leveren voor een bewonersavond. Hoe je de samenwerking precies met elkaar invult, is aftasten. Het hangt af van de afspraken tussen gemeente en energieloket en ook van jullie eventuele samenwerkingsafspraken met de gemeente. 

Naast loketten zijn er onafhankelijke energieadviseurs, die woningen doorlichten bij particulieren. Je kunt ze bijvoorbeeld inschakelen om (tegen betaling) een aantal standaardwoningen die in de wijk veel voorkomen in kaart te brengen en een energieadvies met bijbehorende kosteninschatting voor op te stellen.   

5. Kennispartners 

Bij samenwerkingspartners kun je ook denken aan partijen die je initiatief kunnen voorzien van kennis. Bijvoorbeeld voor het trainen van vrijwilligers: een cursus tot energiecoach, werken met een warmtebeeldcamera, het toepassen van de blowerdoortest, of waterzijdig inregelen.  

Voorbeelden van dit soort partijen zijn de Natuur en Milieufederaties, Energie Samen, LSA Bewoners en Buurkracht. Ook op het gebied van procesbegeleiding en organisatorische vraagstukken zijn dit interessante kennispartners. Uiteraard vind je op onze website ook veel bruikbare kennis en kun je ons altijd vragen stellen via de helpdesk. 

6. Bedrijven voor uitvoering van maatregelen 

Voor veel collectieve energiebesparingsactiviteiten is een uitvoerder nodig. Bij het organiseren van een collectieve inkoopactie is het aan te raden om het aanbod aan de buurtbewoners zo concreet mogelijk te maken. Dat kun je doen door verschillende betrouwbare bedrijven offertes uit te laten brengen, of al direct één bedrijf te kiezen om mee samen te werken. Op een informatieavond werkt het goed om de uitvoerder ook te laten spreken. 

7. Gevestigde organisaties in de wijk

Ten slotte is het de moeite waard om te kijken of je gebruik kunt maken van de bestaande structuren in de wijk. Denk bijvoorbeeld aan een woningcoöperatie, welzijnsorganisatie, buurthuis of dorpsraad; allemaal clubs met een netwerk waar je misschien wel op aan kunt haken met jouw initiatief. Het is niet nodig dat die organisaties zelf ook al met het thema energie(besparing) bezig zijn. Sterker nog, zo'n soort samenwerking kan wederzijds voordeel opleveren. Jouw initiatief bereikt een bredere doelgroep en je samenwerkingspartner kan iets extra's aanbieden aan haar netwerk.

Wellicht wil de woningcorporatie wel een rol spelen in het delen van energiebespaartips met haar huurders. Of misschien kunnen de lokale welzijnswerkers kwetsbare huishoudens attenderen op een energieklusactie. Een buurthuis of dorpsraad kan een inkoopactie delen in de buurtkrant of op een informatieavond. Zorg dat je tijd steekt in een goede kennismaking, waarbij je ook interesse toont in de missie en plannen van je potentiële samenwerkingspartner. Samen kunnen jullie dan onderzoeken waar mogelijke koppelkansen liggen.

Handvatten voor fijne samenwerking 

Onderstaande publicaties bieden tips en handvatten voor constructief samenwerken: 

• Toolbox Samenwerken in de lokale energietransitie. Een methode die helpt bij het opzetten van of verstevigen van een samenwerking. Via opdrachten leer je elkaar kennen, kom je tot overeenstemming, bepaal je gezamenlijke doelstellingen en stippel je de weg ernaartoe uit. 
• Zie ook dit essay met zes suggesties voor constructief partnerschap.  

• RVO publiceerde onlangs de 'Handreiking voor gemeenten over de samenwerking met energiecoöperaties'. 

• Vind hier het stappenplan met voorbeeldvragen die je aan je gemeente kan stellen als je bijvoorbeeld je energiebesparingsactiviteiten wil afstemmen op de aardgasvrijplannen in jouw gemeente.  
• In het rapport "Zelfbeheer in de Warmtetransitie" verkennen Energie Samen en LSA bewoners acht beleidsinstrumenten die bewonersinitiatieven helpen bij het samenwerken met overheid en markt.