Energietransitie in Nagele: 'Samen als dorp, energie in eigen hand'
In Nagele (gemeente Noordoostpolder) is een blok van acht woningen en een voormalig schoolgebouw voorzien van thermische zonnecollectoren en is een thermische opslagsysteem (HoCoSto) ingegraven in een nabijgelegen veld. De warmte wordt via een leidingenstelsel over de daken naar de woningen geleid. Om het karakter van de huizen niet aan te tasten is een ‘zonneschoorsteen’ gebouwd in de stijl van de woningen die de buizen aan het zicht onttrekt.
Dit is een initiatief van de coöperatie Energiek Nagele die in 2017 een prijsvraag uitschreef voor innovatieve oplossingen voor een energieneutraal dorp. Het winnende plan ‘Nagele in balans’ is met deze pilot eind 2021 operationeel geworden.
De naam ‘Nagele in balans’ verwijst naar de balans tussen opwekking, opslag en gebruik van energie. Het is een project binnen het Programma Aardgasvrije Wijken en dient als voorbeeld- en leerproject dat kan worden opgeschaald naar de andere woonhoven in het dorp en Nederland.
Nagele hoopt in 2028 volledig energieneutraal te zijn. Het dorp was ooit het icoon van Het Nieuwe Bouwen, nu wil de plaats in de Noordoostpolder een modeldorp worden van duurzaamheid. Rutger Bergboer, projectleider bij Energiek Nagele is trots dat hij de traditie van het pioniersdorp voortzet: “De achterliggende gedachte van het oorspronkelijke plan van Nagele was de verheffing van de mens. Eigenlijk zetten we met dit energieproject die gedachte voort door als collectief samen energie op te wekken.”
Pionieren in de polder: Anders denken, durven, doen
In het boekje 'Anders denken, durven, doen' schrijven de initiatiefnemers over de soms kafkaëske bureaucratische en juridische hobbels die zij onderweg tegenkwamen. Bergboer: “De uitdaging voor dit project is nooit technisch van aard geweest. Wel zijn we tweeënhalf jaar bezig geweest om het juridisch, organisatorisch en vergunningtechnisch allemaal te regelen. Recht van opstal, dat soort zaken. We dachten daarbij alle lessen geleerd te hebben. Maar halverwege zijn de spelregels veranderd.”
Een recent voorbeeld: Het HoCoSto-systeem blijkt sinds de invoering van de norm NTA8800 te kwalificeren als extern warmtenet en telt daarom niet meer mee voor het Energielabel. Eerder kon een woning drie tot vier labelsprongen erop vooruitgaan en we weten uit peilingen dat dit voor particuliere woningbezitters een belangrijke reden is om aan te haken. Nu kan dat dus opeens niet meer. Voor woningcorporaties is het minder problematisch omdat ze aanspraak kunnen maken op een subsidie (SAH). De initiatiefnemers werken aan een oplossing.
Bergboer: “Ik bespeur overal welwillendheid, maar we lopen soms vast in regels en definities. Iemand moet het aandurven die definitie anders te interpreteren.”
Bronnen: Trouw, 29 september 2021, Warmtenetwerk nieuws 27 januari 2022, navraag bij initiatiefnemer
Projectgegevens
Naam project: |
Nagele in Balans |
Initiatiefnemers: |
Coöperatie Energiek Nagele |
Locatie: |
Noordoostpolder, Flevoland |
Status: |
in aanbouw |
Start productie: |
2022 (fase 1) |
Warmtebron: |
zonthermie, ondergrondse opslag (HoCoSto). middentemperatuur 40/70 |
Aantal aansluitingen |
8 (fase 1) opschaling naar dorpskern ca 500 woningen |
(Subsidie)regeling: |
Programma Aardgasvrije wijken (PAW 1: 4,2 miljoen euro ) |
Lokaal eigendom: |
100% eigendom van stichting |
Betrokken partijen: |
ontwerp van architect Sacon, Boom Milieuservices, warmteopslagbedrijf HoCoSto en ingenieursbureau Innax. met medewerking vanuit de gemeente Noordoostpolder, woningcorporatie Mercatus, Vereniging Hendrick de Keyser en de bewoners en ondernemers van Nagele. |
Doorlooptijd |
2017-2022 (fase 1) |
Coöperatie: |
Energiek Nagele U.A. |
Jaar van oprichting coöperatie: |
2016 |
Exploitatiebedrijf: |
Nagele Warmte B.V., 100% eigendom van stichting. |
Financiële participatie: |
geen |
Website: |
Deze projectbeschrijving is onderdeel van een aantal projectbeschrijvingen bij de Lokale Energie Monitor 2021.