Zonmonitor van RVO: ‘Sterke groei in zonne-energie, participatie nog toekomstmuziek’
In 2020 is er 3.451 MW aan zonnepanelen bijgeplaatst in Nederland. Eind 2020 stond er in Nederland 10.717 MW (10,7 GW) aan operationeel zonvermogen, te verdelen in ruim 6,1 GW grootschalige en 4,6 GW kleinschalige zonprojecten. De totale zonnestroomproductie was 8.144 GWh, dat is 7.3% van de totale vraag naar stroom van 111.208 GWh. Dat concludeert de Monitor Zon-pv 2021, die RVO jaarlijks in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Kimaat opstelt. We geven hieronder een samenvatting van het rapport.
RVO verwacht dat de gehele zonmarkt in Nederland verder zal groeien naar ongeveer 14.600 MW operationeel vermogen in 2021, 18.000 MW in 2022 en 22.500 MW in 2023. De SDE-subsidieregeling speelt de hoofdrol in deze groei. De inschatting van de monitor is dat dit jaar 2.800 MW met SDE wordt gerealiseerd en 1.100 via de overige regelingen.
Participatie blijft achter
De monitor constateert dat het met participatie en lokaal eigendom nog niet hard gaat. In de in 2020 gerealiseerde zonneparken is nog geen toename van lokaal eigendom of andere vormen van participatie meetbaar. Volgens de monitor zijn – gezien de doorlooptijd van zonneparken – eventuele effecten van deze afspraak uit het Klimaatakkoord ook pas te verwachten bij projecten die gerealiseerd worden over 2-4 jaar.
Volgens het rapport is het potentieel van zonnestroom nog steeds vele malen groter dan de beschikbare ontwikkel- en realisatiecapaciteit. Met name de netcapaciteit lijkt tot 2030 een knelpunt voor de realisatie van het zonpotentieel, zowel in de SDE als daarbuiten. Het aantal regio’s met congestiegebieden is in 2020 verder toegenomen. Daardoor wordt de concurrentie tussen ontwikkelaars om netcapaciteit, geschikte daken of geschikte plekken voor veldsystemen in de gebieden zonder netproblemen groter.
SDE-regeling
De monitor kijkt met name naar de SDE-regeling. Tot eind 20202 is in totaal dankzij deze regeling 5.302 MW gerealiseerd. Ook zit er nog ruim 10.000 MW in de pijplijn. Het plaatje ziet er als volgt uit:
|
|
Gerealiseerd tot en met 2020 |
Beschikt nog niet gerealiseerd 2020 |
|
Grootschalig zon op dak (tussen 15 kW en 1 MW) |
2.623 (waarvan 98% op dak) |
3.430 (waarvan 99% op dak) |
|
Gebouwgebonden > 1 MW |
678 (m.n. grote daken) |
3.485 (m.n. grote daken) |
|
Niet gebouwgebonden> 1 MW |
2.001 (80% op landbouwgrond) |
3.422 (met name landbouwgrond) |
|
Totaal |
5.302 |
10.337 |
De monitor verwacht dat een deel van de projecten die SDE-subsidie toegekend hebben gekregen, niet zal worden gerealiseerd en weer zal vrijvallen. Belangrijkste knelpunten die dat veroorzaken zijn noodzakelijke aanpassingen aan de dakconstructie, kostprijs (haalbaarheid businesscase), netcapaciteit en verzekerbaarheid.
De kortere realisatietermijn voor zonprojecten op daken in de SDE maakt het soms moeilijk om binnen de realisatietermijn van de SDE de knelpunten opgelost te krijgen. De realisatietermijn voor zonnedaken is meestal 1,5 jaar en soms 3 jaar. Daartegenover hebben grote zonneweides een realisatietermijn van 4 jaar.
Lokale energiecoöperaties
Ten opzichte van de totale zonne-energie markt in Nederland, vertegenwoordigt de lokale coöperatiesector (inclusief crowdfundingsprojecten en andere collectieven) minder dan 2% van het opgesteld vermogen eind 2020.
Het rapport van RVO concludeert dat lokale energiecoöperaties ondanks de beperkte bijdrage aan opgesteld vermogen, worden gezien als een belangrijke extra mogelijkheid voor burgers en bedrijven tot deelname aan de energietransitie. Voor 2021 en 2022 verwacht de Lokale Energie Monitor 2020 van HIER een toename van ongeveer 212 projecten, goed voor ca. 159 MWp bijgeplaatst vermogen zon.
