Wet collectieve warmtevoorziening kiest verkeerde volgorde besluitvorming
Het wetsvoorstel voor de nieuwe warmtewet bevat veel punten die op draagvlak kunnen rekenen bij bewonersinitiatieven, maar gaat in de huidige vorm niet goed werken. Dat is de kern van de reactie van HIER op het wetsvoorstel.
De kritiek richt zich met name op de keuze in het wetsvoorstel om een warmtebedrijf aan te wijzen vóór de start van het wijkuitvoeringsplan. Zie onderstaand schema op pagina 11 van de toelichting op het wetsvoorstel.
Deze volgorde sluit niet aan bij de aanpak van bewonersinitiatieven, gemeenten en warmtebedrijven in de praktijk. Tot die conclusie kwamen we na een aantal open gesprekken met deze en andere stakeholders in de warmtetransitie.
Bewonersinitiatieven positief over warmtenetten onder voorwaarden
Bewonersinitiatieven zijn meestal positief over warmtenetten nadat ze verschillende warmtetechnieken onderzocht hebben. Een belangrijk criterium is daarbij wel dat zij als afnemers een bepaalde vorm van zeggenschap houden over het warmtenet met betrekking tot tarieven, duurzaamheid en service. Als de keuze voor een warmtebedrijf al is gemaakt, is het logisch dat ze in de weerstand schieten.
Gemeenten: participatieproces is nodig
Iets vergelijkbaars geldt voor gemeenten. Gemeenten begrijpen in toenemende mate dat de warmtevoorziening een publieke taak is - iedere bewoner heeft recht op een goede warmtevoorziening. Bovendien snappen gemeenten dat eigenaar-bewoners de baas zijn in de eigen woning. Gemeenten moeten daarom kiezen voor een zorgvuldig uitvoeringsplan per wijk. Dus inclusief een volwaardig participatieproces, waarbij bewoners als gelijkwaardig partner worden behandeld. Gemeenten willen ook de regie houden en deze niet in de praktijk overdragen aan een (commercieel) warmtebedrijf.
Warmtebedrijven verwachten weerstand
Ook de warmtebedrijven voorzien problemen met deze volgorde. Allereerst zijn ze bij deze volgorde genoodzaakt om samen met de gemeente een participatie- en communicatietraject aan te gaan zonder gegarandeerde aanwijzing. Bovendien verwachten ze dat ze bij aanwijzing vóór het uitvoeringsplan tegen veel weerstand aan zullen lopen, omdat ze toch al het aangewezen bedrijf zijn.
Het voordeel van de volgorde omdraaien
Een andere volgorde is veel logischer en sluit ook beter aan bij de Transitievisie Warmte en de wijkaanpak. In het Klimaatakkoord is afgesproken dat de Transitievisie Warmte aangeeft welke alternatieven in een bepaalde wijk kansrijk zijn en dat de besluitvorming over het warmtealternatief samen met bewoners plaatsvindt in het wijkuitvoeringsplan. Een dergelijk wijkuitvoeringsplan bestaat uit vier fases en ziet er samen met de Transitievisie Warmte schematisch als volgt uit:
Omkering van de volgorde betekent dat de gemeente – in lijn met de afspraken uit het Klimaatakkoord - tijdens het uitvoeringsplan pas in fase 2 (de ontwikkelfase) een kavel selecteert die aansluit bij de uitkomst van fase 1 (de oriëntatiefase), en een warmtebedrijf selecteert voor dat kavel.
Een groot voordeel van deze aanpak is dat bewonersinitiatieven samen met de gemeente in een dergelijk proces de tijd en de ruimte kunnen krijgen om te bepalen welke rol zij willen spelen bij de ontwikkeling van het warmtenet. Tweede voordeel is dat gemeenten niet bij voorbaat worden gedwongen tot de keuze voor grote warmtekavels en dat er meer ruimte ontstaat voor innovatieve warmtenetten, de combinatie met koeling en de levering van elektriciteit.
De volledige reactie van HIER vind je hier. Ook de inhoudelijke reacties van Energie Samen, VNG, Warmtecoalitie, Energie-Nederland en vele andere zijn hier te vinden.
