Zo betrek je lagere inkomens
Een coöperatie starten is al lastig genoeg. Laat staan deelnemers werven. Daarbij komt dat de meeste coöperaties energie voor iedereen toegankelijk willen maken. Ook voor deelnemers met een lager inkomen die geen of niet meteen een investering kunnen doen. WatBeters, Coöperatie Op Rozen Facilitair U.A. (CORF) en de sociale onderneming Zon Op Alle Daken gingen je voor en delen hun tips.
Energie voor iedereen
Veel mensen die niet kunnen investeren, vallen bij de energietransitie al snel en vaak buiten de boot. Bovendien komen projecten die gebaseerd zijn op de postcoderoos vaak niet of onvoldoende van de grond. Energietransitie voor iedereen, van onderaf georganiseerd moet sneller en professioneler en dat is volgens Wilma Paalman-Vloedgraven mogelijk. Mits je bereid en in staat bent om te investeren in het werven van leden. Vooral de doelgroep met lagere inkomens is lastig te bereiken en staan vaak wantrouwend tegenover alles wat met energie te maken heeft.
“Bij Watbeters gaan we ervan uit dat iedereen mee kan doen,” zegt Ingrid Miltenburg. “Er is geen sprake van een minimale inleg. Je kunt meedoen door het kopen van één paneel.”
Begin bij de kinderen
Om deze leden te werven, keek WatBeters naar de doelgroep in Overbetuwe en specifiek het dorp Heteren. Ingrid Miltenburg vertelt dat WatBeters wist dat de doelgroep in dit gebied relatief jong en kinderrijk is. Zij kozen er bewust voor deze mensen te bereiken. Daarom startte de coöperatie campagnes en lesprogramma’s op scholen gericht op kinderen. Zo ontstond er thuis een discussie over energie, aangewakkerd door de kinderen. Jong en oud raakten met elkaar in gesprek. Het draagvlak voor het project bleek breed te zijn en er kwamen vooral veel aanvragen voor zonnepanelen binnen.
Neem beperkingen weg
Norbert Buiter en Hotze Hofstra van Zon Op Alle Daken richten zich op het verzamelen van beschikbare daken voor zonnepanelen en het werven van kleingebruikers die panelen willen gebruiken. Ze willen een community bouwen om vraag (particulieren) en aanbod (van daken) te bundelen in een bos van postcoderozen. Zon Op Alle Daken is dus een soort online matchmaker van energieaanbieders en energiegebruikers. Hierbij komen de juridisch-fiscale kennis van Buiter als De Groene Fiscalist en Hofstra’s ervaring met Zonnescholen goed van pas.
Met dit project willen zij zonnestroom voor alle particulieren toegankelijk maken, én meer daken benutten voor zonne-energie. Zo willen zij de drempel wegnemen voor mensen die niet in staat zijn om (nu) te investeren, geen zin hebben in het uitzoekwerk of zelf geen geschikt dak hebben. Mensen hoeven dan niet bezig te zijn met offertes aanvragen en de beste aanbieding voor hen. Soms vallen mensen buiten de boot vanwege een BKR-registratie, of werkt de verhuurder niet mee. Aansluiting bij Zon Op Alle Daken kan deze beperkingen wegnemen en mensen kunnen ook gewoon hun huis verkopen of verhuizen. Dit betekent dat Zon Op Alle Daken een energieconstructie vindt die overdraagbaar is bij verhuizing binnen de bundel van postcoderozen.
Op Rozen Model
Hoe zorg je dat je ondanks mogelijke beperkingen toch energie voor iedereen beschikbaar maakt? CORF ontwikkelde het Op Rozen Model voor postcoderoosprojecten. Hierdoor kan iedereen aan projecten van een coöperatie meedoen tegen de inleg van een paar tientjes (éénmalig 1 cent per kWh dat je meedoet). Dat is ongeveer 1% van de investering van het project. Vervolgens heb je vijftien jaar lang voordeel: van de energiebelasting die je terugkrijgt, is ongeveer twee derde nodig voor het project en een derde blijft over voor jezelf als deelnemer.
Dit is mogelijk door de hefboomwerking van vreemd vermogen. Hiermee kun je een voorgenomen investering financieren. Een coöperatie die werkt volgens het model van CORF gebruikt 80% goedkoop vreemd vermogen en haalt 19% binnen via een achtergestelde lening (ook wel: hybride lening) van leden die wel kunnen investeren of via crowdfunding. Het vreemd vermogen kan worden verkregen via een bank, een energiefonds van een gemeente of provincie of via een garantstelling door de gemeente voor een lening bij de Bank Nederlandse Gemeenten of de NWB. Op die manier kan iedereen meedoen en hoeft de gemeente niet rechtstreeks duurzaamheidsleningen te verstrekken. Daarvoor zijn ze vaak wat huiverig omdat ze dan fungeren als bank. Deze constructie laat bovendien genoeg financiële ruimte over voor het betalen van professionals voor ondersteuning en administratie.
CORF heeft voor Coöperatie Hof van Twente inmiddels drie projecten gerealiseerd met in totaal 932 panelen. Inmiddels is men bezig met het ledenwerving voor de volgende daken met in totaal ruim 2.200 panelen. Meerdere projecten met andere coöperaties zijn in uitvoering of in voorbereiding.
Voordeel via belasting op stroom
De 224 zonnepanelen van WatBeters liggen inmiddels op de daken van twee scholen. Het bedrijf dat de zonnepanelen heeft geplaatst, heeft er volgens afspraak zestien gratis panelen bijgelegd. WatBeters zoekt aansluiting bij een noodfonds om te zorgen dat de opbrengst van die panelen goed terechtkomt, bijvoorbeeld bij gezinnen die in financiële problemen (dreigen) te komen. Hoe dit kan? Deelnemers aan WatBeters krijgen het belastingvoordeel van die zestien gratis panelen, waardoor ze over dat deel dat ze zelf opwekken met de panelen geen belasting hoeven te betalen. Daarnaast kost een zonnepaneel ongeveer 270 euro per stuk en kan over vijftien jaar zo’n 417 euro per jaar belastingvoordeel opleveren. Ook is er een vergoeding van de energieleverancier die voor iedere aansluiting 50 euro in de coöperatie stort.
Postcoderoos-abonnement
Zon op Alle Daken kan collectief zonnepanelen inkopen door middel van een ‘zonnelening’ en beschikbare daken huren. Vervolgens zorgt de onderneming voor een postcoderoos-abonnement (Zon Op Alle Daken werkt standaard met de postcoderoos) voor deelnemers. Zon op Alle Daken kijkt ook naar het gebruik van de SDE+-regeling (Stimulering Duurzame Energie).
Meer vertrouwen, meer resultaat
Ook al heb je beste bedoelingen en de beste modellen, dan nog is het zaak wantrouwende deelnemers te overtuigen. Vaak denkt men dat het te mooi is om waar te zijn en geloven ze niet dat ook zij kunnen profiteren. Soms weten ze ook niet van het bestaan van modellen waarbij je niet hoeft te investeren in zonne-energie.
Natuurlijk, zonne-energie is niet het enige dat bijdraagt aan de energietransitie, maar je kunt ergens beginnen. Of het werkt? Als je bereid bent er veel tijd in te steken, ontstaat meer vertrouwen, komen er meer daken beschikbaar en krijg je meer voor elkaar. Op die manier zorgen we er samen voor dat iedereen kan profiteren van de zon!
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Ingrid Miltenburg (WatBeters), Wilma Paalman-Vloedgraven (CORF) en Norbert Buiter en Hotze Hofstra (Zon Op Alle Daken). Het artikel is geschreven n.a.v. de gelijknamige deelsessie tijdens het Evenement HIER opgewekt 2018.
