Gemeente Bergen legt rode loper uit voor energie-initiatief

Bergen wil in 2030 een energieneutrale gemeente zijn en zet volop in op lokale duurzame opwekking. Burgerinitiatief Bergen Energie is haar partner in crime bij het realiseren van die doelstelling. Samen bereik je meer dan alleen, is het motto van beide partijen. De eerste vruchten van de samenwerking zijn al zichtbaar.

Het zaadje voor de samenwerking werd eind 2011 geplant, tijdens een door toenmalig raadslid Odile Rasch georganiseerd energiecafé. “Daar ontmoette ik een aantal inwoners uit Bergen die de mogelijkheden voor duurzame lokale energieopwekking wilden verkennen,” vertelt Rasch, inmiddels wethouder in de gemeente Bergen. “Zij besloten samen de coöperatie Bergen Energie op te richten. Een van hun eerste plannen – het realise- ren van een collectief zonneproject in Bergen – paste goed binnen het duur- zaamheidsbeleid van de gemeente. We besloten samen op te trekken.”

Zonnestroom

Een stuk vervuilde grond aan de Bergerweg bleek een geschikte locatie voor een eerste zonneproject. “Daar ligt nu een zonneinstallatie met 582 panelen”, vertelt Roeland Kneppers van Bergen Energie. “Sinds maart 2016 leveren we stroom. Daaraan ging een hoop regelwerk vooraf. Een coöperatie opzetten, deelnemers zoeken en het hele marketing- en communicatietraject vormgeven. De gemeente speelde een faciliterende rol: ze heeft het hele proces rondom de aanvraag van de omgevingsvergunning geregeld en de gemeentelijke leges voor haar rekening genomen. Zeker bij een eerste project van deze omvang was die bijdrage heel belangrijk. De gemeente heeft ons echt ontzorgd.”

Draagvlak

Voor de gemeente Bergen was het een logische stap om met Bergen Energie in zee te gaan. “Burgercoöperaties zijn een aantrekkelijke samenwerkingspartner”, zegt Rasch. “Ze zorgen voor draagvlak voor een zonneproject in je gemeente, want de lokale bevolking is erin verenigd. Dat is anders wanneer je met een projectontwikkelaar te maken hebt. "Burgercoöperaties zijn een aantrekkelijke samenwerkingspartner" Die dient vaak alleen de belangen van een klein groepje. Andersom helpen wij het initiatief ook vooruit. Een gemeente kan deuren openen die voor een burgerinitiatief lastig te openen zijn, richting provincie bijvoorbeeld.”

Korte lijntjes

Een succesvolle samenwerking tussen gemeente en energie-initiatief begint met goede communicatie, aldus Rasch. “We hebben korte lijntjes met elkaar en zijn voortdurend met elkaar in gesprek. Waar nodig, denken we mee.” Flinke discussies zijn er ook. Rasch: “We proberen zo veel mogelijk te faciliteren, maar niet alles is mogelijk binnen de gemeente. Zo konden wij het verzoek om voorfinanciering van de coöperatie niet honoreren. Bergen Energie heeft toen elders financiering geregeld, een mooie oplossing.”

WOZ-vrijstelling

Als de partijen niet op één lijn zitten, heeft dat volgens Kneppers met name te maken met de nieuwigheid van lokale energie-initiatieven. “Er is geen sprake van onwil. Bepaalde ambtelijke procedures zijn helaas nog niet ingericht op door burgers geïnitieerde projecten, zoals de zonneweide van Bergen Energie. We kregen bijvoorbeeld een WOZ-aanslag van de gemeente, omdat een zonnepark volgens de wet nog niet automatisch aanspraak maakt op een WOZ-vrijstelling. Als we WOZ moeten betalen kost dat ons duizenden euro’s per jaar. Daar zijn we nu met de gemeente over in gesprek. Maar omdat het helemaal nieuw is, ligt er geen pasklare oplossing.”

Lobbyen op provinciekantoor

Tussen het plan voor de zonneweide en de uiteindelijke oplevering lag vier jaar. Dat moet veel sneller kunnen, meent Rasch. Samen met Bergen Energie lobbyt ze op het provinciekantoor voor meer provinciale steun voor lokale zonne-initiatieven. “De provincie Noord-Holland heeft flink wat budget gereserveerd voor duurzame opwekking, maar dat gaat grotendeels naar innovatieve projecten. Zonneprojecten vallen veelal buiten de scope, omdat die vaak gaan over bestaande technieken. Terwijl juist díe initiatieven budget nodig hebben voor de opstartfase van hun project. Regelmatig stranden mooie initiatieven vanwege geldgebrek. Dat is zonde.”

Samenwerking met leverancier

Bergen Energie werkt sinds 2013 samen met Greenchoice. Dat begon met het aanbieden van groene energie aan leden van de coöperatie. Voor iedere klant die overstapt, ontvangt de coöperatie jaarlijks een vergoeding die het lokaal weer investeert in projecten zoals de zonneweide aan de Bergerweg, maar ook het zonnedak bij het agrarisch bedrijf Van der Oord. Dat laat ook de realisatiekracht zien van samenwerking tussen lokale energiecoöperaties en een energiebedrijf.

Structuurvisie aanpassen

Gemeenten kunnen het makkelijker maken voor energie-initiatieven, vervolgt Rasch. “Ik heb in de regio Alkmaar – een samenwerkingsverband van zeven gemeenten – gepleit voor het inpassen van zonne- en windenergie in de regionale structuurvisie. Gemeenten verwoorden daarin hun ruimtelijke visie op de regio en nemen de visie mee bij het maken van hun bestemmingsplan. Door in je gemeente plek te reserveren voor duurzame opwekking, maak je het een stuk makkelijker voor een initiatief dat op zoek is naar een locatie voor een energieproject.”

Samen optrekken

Kneppers merkt dat er grote verschillen zijn tussen gemeenten als het gaat om ondersteuning van lokale initiatieven. “Sommige gemeenten hebben een heel actieve rol. Zoals in de gemeente Hilversum, waar veel gemeentegeld beschikbaar is voor energiecoöperaties. In andere gemeenten gebeurt helaas nog nauwelijks wat. Lokale initiatieven komen daar niet van de grond. Om stappen te maken in de energietransitie moeten energie-initiatieven en gemeenten meer samen optrekken. Ook moet er uniform en duidelijk gemeentelijk beleid komen. De gemeente is de eerste plek waar een initiatief aanklopt. Als er geen beleid of visie is, loop je vast.” Rasch onderschrijft dat: “Gemeenten, leg de rode loper uit voor initiatieven. Zorg dat je met elkaar in gesprek gaat en ondersteun ze waar mogelijk. Wees ook ambassadeur van het initiatief, bijvoorbeeld door op informatieavonden je geloof in de plannen uit te spreken.”

Inzetten op zonne-energie

Voor de komende jaren zet gemeente Bergen volop in op zonne-energie. Rasch: “Allereerst door ons eigen vast- goed vol te leggen met zonnepanelen en bedrijven en particulieren te motiveren dit ook te doen. Verder zijn er verschillende plannen voor nieuwe zonneprojecten. Zo onderzoeken we samen met Bergen Energie de mogelijkheid om een parkeerterrein aan de kust te bedekken met zonnepanelen.” We hebben de- zelfde ambitie wat betreft verduurzaming, vult Kneppers aan. “Samen op weg naar energieneutraal. We gaan voor honderd procent duurzaam. Liever vandaag nog dan morgen."