Hoe verliep de overgang van kolen naar aardgas?
De komende decennia gaan we over naar wonen zonder aardgas. Een hele operatie. En eigenlijk is het nog helemaal niet zo heel lang geleden dat iedereen overging van kolen naar aardgas. In de jaren zestig werd zo’n beetje heel Nederland aangesloten op het aardgasnet. Drie collega’s - Jasper, Susanne en Eva - ondervroegen hun ouders over deze overgang. Zij waren toen tussen de tien en twintig jaar oud.
Aardgas heeft ons veel gebracht, maar het is een fossiele brandstof. Dat betekent dat er CO₂ vrijkomt als je het verbrandt en de dat de voorraad niet oneindig is. Om klimaatverandering tegen te gaan, stoppen we met het gebruik van aardgas in onze woningen. Via www.hieropgewekt.nl houden we je op de hoogte van de plannen voor de vervanging van het aardgas in jouw buurt.
Hoe werd er voor de aansluiting op aardgas gekookt en gestookt?
Voor deze omschakeling werd er meestal gestookt op kolen. Gekookt werd er wel al op gas, uit een gasfles of al via een gasleiding. Het gas werd gemaakt in gasfabrieken.
Weten jullie nog hoe dat ging, die overgang?
De overgang zelf was een fluitje van een cent. De meesten kunnen zich niet eens herinneren hoe dat precies ging. Behalve dat de gasfornuizen moesten worden aangepast en dat er uiteraard een nieuwe kachel kwam.
Hoe haalden jullie de kolen in huis? En wie was verantwoordelijk voor de haard?
Er was een kolenboer. De kolen werden geleverd per mud. Volgens de moeder van Eva is dat een “pittig grote zak” zoiets als die van de Sint. De kolen werden in een hok, schuur, bijkeuken of kelder gestort. Vaak moesten de kinderen met een kolenkit kolen halen, zo’n 2 tot 3 keer per dag. Meestal was toch de vader verantwoordelijk voor het opstoken van de kachel. Behalve bij Susanne’s moeder thuis, daar waren ze er vroeg bij met de emancipatie en was de moeder altijd verantwoordelijk voor de haard. Terwijl bij Susanne’s vader thuis iedereen met samengeknepen billen zat te wachten of vaderlief wel op tijd uit z’n werk kwam om de kachel aan te steken.
Wat waren de nadelen van het stoken op kolen?
Nadelen te over. Op nummer één: koud! Vooral ’s morgens. Of dan weer te warm en dan weer te koud. En de ongelijkmatige temperatuur in de ruimte. Op de ene plek vernikkelde je en bij de kachel schroeide je aan één kant dicht.
Op twee: rompslomp! Kolen halen (vaak door de kou), kachel ’s ochtends opstoken, overdag in de gaten houden en vooral: die asla. Elke dag eruit en legen.
Op drie, in concurrentie met nummer twee: troep! Kolen zijn nogal zwart. Soms moesten de kolen bij levering door het huis heen en dan was het soppen geblazen. Bij het halen werd je zwart en de asla gaf ook troep. Bij Susanne’s moeder thuis moesten ze ieder jaar opnieuw behangen omdat het zwart werd van de roet.
En het grootste voordeel?
Met wat moeite diepen de ouders ook wat voordelen op. Bij elkaar kruipen met een kop thee of koffie rond de kachel. De vlammetjes zagen er gezellig uit en je kon er af en toe een boterham op roosteren of zelfs kastanjes poffen in de asla.
Waren jullie blij met de komst van het aardgasnet? Of was er koudwatervrees?
Koudwatervrees? Nee, waarom? Daar kunnen ze zich geen van allen veel bij voorstellen. Het was vaak ronduit een feestje! Bij Eva’s vader kregen ze nu zelfs een douche! (Daarvoor ging je geloof ik één keer per week in een met de hand gevuld bad…)
Wat vind je ervan dat we de komende decennia weer gaan ontkoppelen van aardgas?
Al wordt een enkele ouder wel wat weemoedig van het idee dat tijdperken komen en gaan, vrijwel iedereen vindt het een goed idee dat we overstappen op duurzame energiebronnen. Mits het niet teveel gedoe aan huis oplevert. En, zo hoopt de moeder van Jasper, het moet voor iedereen betaalbaar blijven. Daar zit ‘m natuurlijk wel de kneep. In de jaren zestig was de omschakeling gratis en voor iedereen hetzelfde. Nu zullen bewoners vaak mee moeten betalen en komen er oplossingen op maat.
