Energiecoöperaties wekken stroom op voor bijna kwart miljoen huishoudens

Verdubbeling aantal warmte-initiatieven van bewoners

De productie van duurzame energie door burgercollectieven is in 2019 met bijna 70% toegenomen. Er is nu 119 MWp aan collectief zonvermogen en 193 MW aan collectieve wind in eigendom van energiecoöperaties, opgeteld genoeg stroom voor ruim 235.000 huishoudens. Op korte termijn staat een groei van nog minstens 70% op de planning. Het aantal lokale energiecoöperaties in Nederland is in 2019 toegenomen met 69 naar 582. Minstens 85.000 Nederlanders nemen deel aan de energietransitie via deze energiecoöperaties. Dat blijkt uit de vijfde Lokale Energie Monitor.

Gijs Termeer van Stichting HIER opgewekt: “Sinds 2009 groeit het aantal lokale energiecoöperaties flink. En met het Klimaatakkoord zijn ze belangrijker dan ooit. Met hun inzet van tijd en geld zorgen ze voor draagvlak, zeggenschap en betrokkenheid van burgers bij de lokale energievoorziening. En dat is hard nodig. De uitdaging van de komende jaren is de energie van deze burgerbeweging van onderop te koppelen aan de beleidsdoelen van het Klimaatakkoord. Daarin is namelijk afgesproken dat in 2030 50% van de productie op land in lokaal eigendom is en dat 20% van de wijken van het aardgas af is.”

37 initiatieven onderzoeken haalbaarheid van alternatief voor aardgas in de wijk

Het aantal lokale warmteprojecten waarvan bewoners initiatiefnemer zijn of waarbij ze nauw betrokken zijn neemt snel toe. Stonden er in 2018 nog 17 initiatieven op de radar, in 2019 onderzoeken al zeker 37 initiatieven de haalbaarheid van mogelijke alternatieven voor aardgas in de wijk, vaak samen met de gemeente of het waterschap.

De lokale initiatiefnemers zijn enorm creatief in het vinden van lokale bronnen, denk aan warmte uit oppervlaktewater, riool- en afvalwater, restwarmte van lokale bedrijven, warmte en groen gas uit gft-afval, waterstof uit wind en combinaties met groene stroom van zeewind.

In Terheijden wordt momenteel het eerste nieuwe coöperatieve warmtenet aangelegd. Dit warmtenet is dan eigendom van de leden van de coöperatie. Een voorbeeld van succesvolle samenwerking met de gemeente en een van de Proeftuinen Aardgasvrije wijken.

Coöperatief windvermogen groeit met 22% in 2019 en nog eens 88% in de planning

Bijna een kwart van de lokale energiecoöperaties houdt zich bezig met windenergie. In 2019 is er 35 MW aan coöperatieve wind bijgeplaatst; een groei van 22% ten opzichte van 2018. Naast Windpark Krammer dat in 2019 volledig is opgeleverd, zijn Windpark Avri in Geldermalsen en windpark De Spinder in Tilburg goede voorbeelden van coöperatieve ontwikkeling.

In totaal is in Nederland nu 193 MW windvermogen in eigendom van burgers, genoeg stroom voor 200.000 huishoudens en zo’n 6% van het totale wind op land vermogen in Nederland. Er staat nog minstens 170 MW (+88%) coöperatieve wind op de planning tussen 2020 en 2023, verdeeld over 33 windparken. Dan gaat het om economisch en juridisch eigenaar- of aandeelhouderschap van een coöperatie.

Als we het vermogen van de windparken met gedeeld eigendom (deels coöperatie, deels commerciële ontwikkelaar) meerekenen dan is 11% van het totale Nederlandse windvermogen op land met mede-eigenaarschap van burgercoöperaties gerealiseerd.

In Gelderland wordt bijna 28% van alle windenergie opgewekt door coöperaties, in Zeeland 17% en in Zuid-Holland 10%. In Limburg staan op dit moment nog relatief weinig windmolens, maar hier staat maar liefst 55 MW gepland voor 2020-2021.

Coöperatief zonvermogen groeit met 60% in 2019 en nog eens 68% in de planning

In 2019 kwamen er 195 nieuwe coöperatieve zonprojecten bij, dat brengt het totaal op 649. Meer dan de helft is met de postcoderoosregeling gerealiseerd, ondanks de onzekerheid over een nieuwe regeling. Het totaal collectief zonvermogen nam met 60% toe naar 119 MWp, genoeg stroom voor 35.000 huishoudens en zo’n 2% van het totale zonvermogen in Nederland. In Noord-Holland, Noord-Brabant en Friesland staat het meeste coöperatieve zonvermogen opgesteld. Naar verwachting loopt het totale aantal zonprojecten volgend jaar op tot 1.000 en stijgt het vermogen naar 200 MWp. 

De meeste zonprojecten zijn op daken, maar ook het aantal zonneparken - met een groter vermogen - op land neemt toe. Ook staan er 10 drijvende zonneparken op de planning.

Autodelen en laadpalen

Naast wind, zon en warmte werken coöperaties aan projecten met autodelen en coöperatieve laadpalen.

Siward Zomer van EnergieSamen: “De coöperatieve beweging hecht veel waarde aan een intensieve betrokkenheid van bewoners bij de warmtetransitie. Achter al deze cijfers zitten net zoveel, dan wel meer, openingen, feestjes en ledenvergaderingen. Lokale initiatiefnemers zorgen voor aandacht in hun omgeving en wijzen onvermoeibaar op het nut en de noodzaak van de lokale energietransitie.”

Over de Lokale Energie Monitor 

Met de Lokale Energie Monitor meet HIER opgewekt al vijf jaar de impact van lokale energiecoöperaties in Nederland. De Lokale Energie Monitor is een gezamenlijke uitgave van HIER opgewekt en RVO. Het onderzoek wordt uitgevoerd door Anne Marieke Schwencke, met medewerking van regiopartners.

Download de Lokale Energie Monitor 2019 

• Kijk hier voor meer informatie over de Lokale Energie Monitor