Energietransitie op maat: hoe de BUCH-gemeenten inwoners meenemen in verandering

Op 1 januari 2021 startte het Programma Klimaat binnen de vier BUCH-gemeenten: Bergen, Uitgeest, Castricum en Heiloo. Het richt zich op verschillende thema’s zoals de energietransitie, duurzame mobiliteit, klimaatadaptatie en circulariteit. En met succes. We spraken communicatie-adviseur Ivo de Block over hoe het programma met maatwerk per gemeente, bewoners actief betrekt bij de energietransitie. 

De vier gemeenten tellen samen zo’n 101.000 inwoners en de ambities zijn groot: Iedereen moet in 2050 aardgasvrij zijn. Zo zijn ze ook in Bergen, Uitgeest en Castricum aan de slag gegaan en Heiloo is zelfs de ambitie uitgesproken om niet in 2050, maar in 2040 al aardgasvrij te zijn. Met in iedere gemeente een eigen college en gemeenteraad is lokaal maatwerk van onmisbaar belang. Dat vraagt om een flexibele en wendbare aanpak met voldoende ruimte voor couleur locale. 

Ivo licht toe: “Dit voorjaar, in maart, zijn de concept warmteprogramma’s opgeleverd. Deze worden in juni door de afzonderlijke colleges vastgesteld. Daarbij hebben we een uitgebreid onderzoek laten uitvoeren door Populytics. Zij kunnen heel gericht onderzoeken welke drijfveren bewoners hebben in de afzonderlijke gemeenten. Er komen namelijk in de komende periode behoorlijk wat participatiemomenten aan en dat is altijd maatwerk.”

Maatwerk

Maatwerk vormt de rode draad die door de gehele communicatie-aanpak van de BUCH loopt. Met verschillende instrumenten wordt de bewoner en zijn wensen centraal gezet. “We volgen de energie van de bewoner en de dynamiek van de buurt. Vanuit de gemeente wordt vooral gekeken hoe we deze dynamiek kunnen versterken”. 

Een aanpak die hierin goed werkt, is om ambassadeurs in iedere buurt of wijk te zoeken. De bijeenkomsten die zij organiseren, kan de gemeente ondersteunen. “Een goed voorbeeld is te vinden in Heiloo. Daar wordt nauw samengewerkt met een bewonersinitiatief samen met energiecoöperatie Heiloo Energie. Aan de hand van pilotwoningen wordt onderzocht of een blauwdruk gemaakt kan worden voor de verduurzaming van de hele buurt” vertelt Ivo.

Klimaatplein

Bewoners kunnen ook terecht op het digitale Klimaatplein van hun gemeente. De site is gelinkt aan de gemeentelijke website en gaat dieper op de materie in dan het energieloket. “We hebben deze website zelf gebouwd. Zo kunnen we dus ook altijd ervoor zorgen dat er relevante en actuele informatie op staat”. Er is behoefte aan meer kanalen, om ook een bredere mix van doelgroepen te bereiken. Met name jongeren zijn lastig te bereiken. Daaraan wordt gewerkt door een samenwerking met het onderwijs. 

Inwonerspanel

Ook is er sinds de start van het programma een Inwonerspanel Klimaat actief. Iedereen mag meedoen, zolang iedere gemeente in evenredige mate vertegenwoordigd is. Het panel mag gevraagd en ongevraagd advies geven op de conceptplannen en komt minimaal vier keer per jaar bij elkaar. “Zo krijgen we waardevolle feedback op onze plannen”. 

Tuktuk

Een andere manier om dicht bij de bewoners te komen, is de onlangs aangekochte tuktuk. Tweedehands, geheel elektrisch en een ruime laadbak met voldoende ruimte voor folder- en flyermateriaal. De tuktuk is in het bezit van de vier gemeenten. “Beleidsmedewerkers kunnen zelf de tuktuk lenen en ermee op locatie met bewoners in gesprek gaan” licht Ivo toe. “Bijvoorbeeld bij evenementen die vanuit een buurt worden georganiseerd. Zo horen zij uit eerste hand wat er in een bepaalde buurt leeft en kunnen we heel krachtig, direct informatie delen.”

Focus aanbrengen 

“Er wordt veel gevraagd van bewoners” vertelt Ivo. “Het is noodzakelijk om focus aan te brengen voor de bewoner. Maar ook voor onszelf. Participatietrajecten zijn arbeidsintensief. Het is belangrijk om alles behapbaar te houden”. 

Door focus aan te brengen, krijgen bewoners bijvoorbeeld alleen bericht wanneer ze aan de voorwaarden voldoen om aan een actie mee te doen. Focus wordt ook aangebracht in de participatietrajecten. “Het gaat om duidelijkheid verschaffen over wat er allemaal staat te gebeuren. De gekozen route, de stappen die erbij horen. En de ondersteuning die er bij aan de bewoner wordt gegeven. Zo adresseren we onrust en halen we een hoop zorgen weg”. 

Brainwave

Ook zijn eigen collega’s in de regio vergeet De Block niet. “We organiseren de Brainwave: een bijeenkomst voor communicatiecollega’s in de regio. Zij zijn allemaal bezig met dezelfde thema’s. Tijdens de Brainwave wisselen we ervaringen uit, zodat het wiel niet opnieuw hoeft te worden uitgevonden.”

Vooruitblik

De positieve resultaten van de aanpak ziet Ivo in de praktijk terug. “Er is meer actie dan een aantal jaren geleden. Zonnepanelen hebben een grote vlucht genomen en bewoners zijn beter op de hoogte van de mogelijkheden om te verduurzamen. Het wordt allemaal wat normaler, er is minder weerstand en een groot deel wil erbij horen en gaat mee in de ontwikkelingen. Zowel de beleidskant als de bewoner staat steeds meer in de actiestand. Uiteindelijk, idealiter, werk je toe naar een periode waar verduurzaming zo normaal is geworden dat het onderdeel wordt van het reguliere werk. We moeten overbodig worden”.