In Wageningen is verduurzaming taak van iedereen

De gemeente Wageningen wil in 2030 klimaatneutraal zijn. De gemeente werkt hard aan het vinden van alternatieven voor het gasnet. Daarvoor trekt de gemeente samen op met corporaties, bedrijfsleven en bewoners.

“Het is de taak van ons allemaal om aan verduurzaming te werken,” stelt Sanne Meelker Beleidsmedewerker klimaat & duurzaamheid bij de gemeente Wageningen. Ze noemt het klimaatbeleid van de gemeente Wageningen actief. Dat kan natuurlijk ook niet anders, voor een gemeente waar Wagingen Universiteit (WUR) is gevestigd. De missie van deze universiteit is: ‘To explore the potential of nature to improve the quality of life.’ Duurzaamheid is dan ook een belangrijk thema in de gemeente. “Door de aanwezigheid van de WUR is de gemeente al decennialang doordrongen van de noodzaak om de overstap te maken naar duurzame energie,” zegt Sanne Meelker.

Green Deal Aardgasvrije wijken

Vooralsnog is aardgas de grootste warmtebron in de gemeente. Maar Wageningen ambieert om in 2030 klimaatneutraal te zijn. Dit betekent dat de in totaal 14 wijken op termijn allemaal van het aardgas af zullen moeten. Daarvoor is een behoorlijke transitie nodig. Een van de stappen die de gemeente zette op weg daarnaartoe is het ondertekenen van de Green Deal Aardgasvrije wijken. Deze Green Deal is een afspraak met de rijksoverheid om aan de slag te gaan met realisatie van aardgasvrije wijken . Mochten gemeenten daarbij te maken krijgen met belemmeringen in wet- en regelgeving, dan kunnen zij de overheid hierbij om hulp vragen.

Een verandering van dit formaat kan de gemeente onmogelijk alleen oppakken. Daarom heeft Wageningen alle belangrijke partners uitgenodigd, woningcorporaties, provincie, netbeheerder, energiecoöperaties, bewoners en bedrijven, om hun ideeën te bespreken over alternatieven voor het gas. “We leggen plannen en ideeën naast elkaar zodat we goed weten wat er op stapel staat . Wanneer gaat waar gerenoveerd worden, wanneer moet de straat open? Zo kunnen diverse werkzaamheden op elkaar worden afgestemd en kan de energietransitie daarin meegenomen worden.” Die gesprekken bleken vruchtbaar.

Regionaal warmtenet

Een van de uitkomsten is dat Wageningse partijen een intentieverklaring tekende die het mogelijk  maakt door te gaan met onderzoek naar ultradiepe geothermie als bron voor een regionaal warmtenet. Aanleiding daarvoor was dat papierfabriek Parenco, net over de Wageningse gemeentegrens, de warmtevraag voor een nieuwe productielijn wilde invullen door aardwarmte te halen uit diepere aardlagen. Omdat dit echter meer warmte zou opleveren dan Parenco zelf nodig heeft, kunnen daarmee ook 16.000 woningen worden verwarmd. “Wij zien hier kansen in en hebben daarom afgesproken dat we voorlopig geen investeringen doen die dit initiatief mogelijk kunnen dwarszitten,” vertelt Sanne Meelker.

Verder begon de gemeente afgelopen jaar een project in de Benedenbuurt. “We hadden geluk,” constateert Meelker. “We waren net met dit vraagstuk bezig, toen er tegelijkertijd een initiatief vanuit deze wijk ontstond.” Volgens planning wordt in 2019 de riolering in De Benedenbuurt vervangen. Dat plan valt misschien mooi samen met het idee van de buurtbewoners om een Ecovat te installeren. Een Ecovat is een ondergronds warmteopslagsysteem dat via een warmtenet huizen van warmte voorziet. Om dat te installeren, zou de wijk dus moeten worden aangesloten op het Ecovat. “Je kunt niet zomaar overal de straat openbreken. Maar als die ingreep toch al noodzakelijk is vanwege de riolering, maakt dit de aanleg van een nieuw warmtenet eenvoudiger en goedkoper.”

Samenwerken met burgerinitiatieven

Het eerste kwartaal van 2017 onderzocht de gemeente dan ook samen met bewoners en de Woningstichting of het mogelijk is om de wijk aan te sluiten op een Ecovat. Daarvoor zouden de bewoners rond dit Ecovat hun eigen energiecoöperatie kunnen opzetten. Coöperatie Vallei Energie is aan tafel gevraagd om op dit punt mee te denken en te adviseren. “Dit soort initiatieven moet je ondersteunen als gemeente,” vindt Meelker. “Als bewoners het alleen moeten doen, gaan ze minder hard. De gemeente kan een versnellende rol spelen door mee te denken over manieren om ideeën te realiseren, te bekijken of de ideeën in te passen zijn in het algemene beleid.”

Bewonersinitiatieven zijn nog onbekend in de wijk de Nude. Toch is de gemeente ook daar een project begonnen, in samenwerking met woningcorporatie de Woningstichting en coöperatie Vallei Energie. “Er leven misschien meer ideeën dan je in eerste instantie weet,” denkt Meelker. “Denk maar aan hoe dat zou gaan in je eigen wijk. Niemand zet direct al zijn ideeën op internet. Je zult als gemeente dus de vraag moeten stellen aan bewoners: ‘Dit willen we bereiken, hoe kunnen we er met elkaar een project van maken?’” Er zijn verschillende manieren waarop je dat kunt doen. Dé tip van Sanne Meelker is om daarin een actieve rol te pakken: “Ga langs, niet alleen bij bedrijven, maar ook bij bewoners. Wacht niet af totdat bewoners naar jou toe komen. Zoek naar manieren om met ze in gesprek te komen.”

Dat is dan ook wat Wageningen gaat doen in de Nude. De Woningstichting hoopt in deze wijk in 2020 te beginnen met groot onderhoud van haar complexen. Het zou mooi zijn als ook deze ingreep kan samengaan met een initiatief uit de wijk gericht op duurzaamheid. Om te kijken welke ideeën bewoners hebben op dit gebied, gaan de gemeente en de Woningstichting in het najaar met de bewoners van de wijk in gesprek om samen na te denken over alternatieven voor aardgas. “Uiteindelijk is verduurzaming een taak voor ons allemaal”, besluit Meelker.