Ventilatie in huis
Een mens heeft 20 kubieke meter (m³) schone lucht per uur nodig om zich gezond te voelen en goed te functioneren. Stel je voor dat de ruimte waarin jij nu zit niet goed wordt geventileerd. Dan adem je steeds de lucht in die je collega's of gezinsleden ook in- en uitademen en weer hergebruiken. Kortom, zonder ventilatie verontreinigt de lucht die jij nodig hebt steeds verder.
Wat is ventilatie?
Met ventileren bedoelen we dat vervuilde lucht de woning verlaat en er schone verse lucht binnenkomt. Ventileren wordt nogal eens verward met luchten. Het is toch echt wat anders.
Bij luchten zet je ramen en deuren tegen elkaar open waardoor de vervuilde lucht naar buiten waait en er frisse lucht weer naar binnen komt. Als je de ramen en deuren sluit, ververst de lucht in huis ook niet meer tot je ze weer open doet. Bij ventileren zorgt een ventilatiesysteem constant voor de aan- en afvoer van schone lucht in huis zonder dat je daar ramen of deuren voor op en hoeft te zetten. In dit artikel lees je hier meer over de verschillen.
De laatste jaren werd ventileren een steeds actueler thema. Dat komt doordat we onze huizen steeds meer kierdicht maken en beter zijn gaan isoleren.
De gevolgen van slechte ventilatie
Door goede isolatie voorkomen we dat er warmte verloren gaat. Het nadeel van deze goede isolatie is alleen dat er minder geventileerd wordt en vervuilde lucht in huis blijft hangen. Er gaat dus geen warmte verloren, maar zonder ventilatie komt er ook geen schone lucht meer naar binnen. Dit heeft twee gevolgen;
1. Ventileren om vochtproblemen te voorkomen
Als je je woning onvoldoende ventileert, kan de luchtvochtigheid flink stijgen. Een te hoge luchtvochtigheid kan gezondheidsklachten zoals allergieën, luchtwegproblemen en irritatie van slijmvliezen veroorzaken. Ook hoofdpijn en hoesten zijn veelgehoorde klachten. De enige die blij wordt van een vochtige leefomgeving, is de huisstofmijt. Die leeft er helemaal van op en zal zich enthousiast ontwikkelen.
2. Schimmels: als je ze ziet, ben je te laat
Elke ruimte heeft goede ventilatie nodig. Maar vooral in ruimten waar je veel water gebruikt, zoals de keuken en de badkamer, ligt het vochtprobleem continu op de loer. Het is dus van belang dat je vooral in die vertrekken de ventilatiemogelijkheden goed regelt. Als vochtproblemen zoals schimmels zichtbaar zijn is het vochtprobleem al behoorlijk ver ontwikkeld en ben je eigenlijk al te laat.
Verschillende soorten ventilatie
De verschillende soorten ventilatie die Nederlandse woningeigenaren toepassen zijn: natuurlijke ventilatie, mechanische ventilatie en balansventilatie. Hieronder lichten we ze toe.
1. Natuurlijke ventilatie
Het voordeel van oude woningen is dat er toevallig natuurlijke ventilatie plaatsvindt door alle aanwezige kieren, scheuren en gaten. Iets minder oude woningen krijgen verse lucht binnen via roosters in ramen en gevels.
De roosters zijn met de hand te bedienen en hebben meestal twee of drie standen. Dit systeem voldoet goed als het gaat om verse lucht binnenhalen en verontreinigde lucht afvoeren. Het voordeel is dat aan zulke roosters weinig kapot kan gaan en als dat toch gebeurt, is het makkelijk te repareren.
Er kleeft echter ook een nadeel aan luchtverversing via een rooster en dat is het beperkte aantal standen. Als het systeem open staat, ervaar je tocht en de kostbare warme lucht verdwijnt te snel. En op warme dagen is deze manier van ventileren vaak juist te beperkt.
2. Mechanische ventilatie
Mechanische ventilatie is ingewikkelder dan het open en dichtdoen van een rooster. Hierbij voeren ventilatiekanalen vanuit verschillende ruimtes vervuilde en vochtige lucht af, waardoor er verse lucht wordt aangezogen via bijvoorbeeld ventilatieroosters. De ventilatiekanalen leiden naar een centrale ventilatie-unit of ventilatiebox, die vaak bij de cv-ketel hangt.
De eerste mechanische ventilatiesystemen draaiden 24 uur per dag, continu dus. Maar de ontwikkeling staat niet stil en de hedendaagse ontwerpen zijn zo gemaakt dat de draaisnelheid afhankelijk is van de behoefte. Voor het afstemmen op die behoeften zijn sensoren verantwoordelijk die het CO₂-gehalte meten. Afhankelijk van de gemeten concentratie CO₂ in de aanwezige lucht vertraagt, stopt of versnelt het systeem vanzelf.
3. Centrale balansventilatie
Balansventilatie zie je steeds vaker in nieuwbouwwoningen, vooral vanaf bouwjaar 2000. Balansventilatie voert lucht actief af en voert tegelijk nieuwe lucht aan via een ventilatiebox. Ventielen in bijvoorbeeld de keuken en de badkamer voeren de vervuilde lucht af terwijl er tegelijk op andere plekken verse buitenlucht in huis wordt geblazen. Omdat één systeem zorgt voor de ventilatie in het hele huis, noem je dit centrale balansventilatie.
Warmteterugwinning voor energiebesparing en comfort
De verse buitenlucht kan bij balansventilatie worden voorverwarmd met warmte uit de oude lucht die naar buiten gaat. Dat heet warmteterugwinning, vaak afgekort tot WTW. Je hoeft niet bang te zijn dat de gebruikte lucht weer het huis in wordt geblazen, de twee circuits zijn gescheiden.
Balansventilatie met WTW heeft twee grote voordelen:
- Je bespaart energie doordat je veel minder warme lucht naar buiten blaast. Een modern systeem kan meer dan 95% van de warmte terugwinnen.
- Het is comfortabel als de verse lucht is voorverwarmd. Als je ventileert via het raam kan je weleens koude tocht voelen. Zeker als in jouw huis geen hete radiatoren onder het raam hangen, bijvoorbeeld omdat je vloerverwarming hebt. Met balansventilatie met WTW heb je daar nooit last van.
4. Decentrale balansventilatie
Je kunt centrale balansventilatie in een bestaand huis inbouwen. Maar omdat het buizensysteem dat nodig is er nog niet ligt, kan dat aardig wat moeite en geld kosten. Decentrale balansventilatie met WTW kan dan een uitkomst bieden. Hierbij wordt maar één ruimte geventileerd, meestal de huiskamer omdat vooral daar je verwarming aan staat. De ventilatiebox wordt direct tegen de buitenmuur van de ruimte aan geplaatst, waardoor er geen buizenstelsel nodig is. Dat scheelt je niet alleen veel geld maar ook een hoop gedoe. De rest van je huis ventileer je dan 'natuurlijk' of 'mechanisch'.
Heb ik een ventilatiesysteem?
Weet je niet zeker of je thuis een ventilatiesysteem hebt? Meestal kom je er snel achter door te kijken of er een grote box naast je cv-ketel hangt en of er afzuigventielen in vochtige ruimtes hangen. Als je een ventilatie-unit hebt, heb je ook een schakelaar in de badkamer of keuken hangen met meerdere standen.
Tot slot, hoe kun je zelf ventileren?
Goede ventilatie is hoe dan ook wel erg belangrijk voor de gezondheid. Als je niet goed ventileert en de luchtvochtigheid in je huis erg hoog is, kan het vocht uiteindelijk wel in de muren, vloeren en plafonds trekken. Dat maakt het wel lastiger en dus duurder om je huis op te warmen.
