Vijf jaar energiehuis in Garyp: de drie belangrijkste lessen
In het Friese Garyp kunnen bewoners terecht bij het energiehuis voor advies over het aardgasvrij(ready) maken van hun woning. Het wordt gerund door de lokale energiecoöperatie Enerzjy Koöperaasje Garyp. Met succes. Sinds de opening vijf jaar geleden, zijn ruim 190 woningen aardgasvrij(ready) gemaakt. We lichten de belangrijkste lessen uit.
Het energiehuis op z’n Fries: It Enerzjyhûs. Dat is de plek waar Enerzjy Koöperaasje Garyp (EKG) samen met de gemeente Tytsjerksteradiel ervoor wil zorgen dat de ruim 600 woningen in het dorp van het aardgas afgaan. Bewoners kunnen er terecht voor advies op maat. Het doel is om van Garyp het eerste aardgasvrije dorp van Nederland te maken. Daarvoor hebben zij subsidie ontvangen vanuit het programma Aardgasvrije Wijken (PAW).
Bewoners kunnen in het energiehuis terecht voor een gratis energiescan. Die scan wordt door onafhankelijke professionals uitgevoerd. Aan de hand van de scan krijgen zij inzicht in de stappen die zij richting aardgasvrij(ready) kunnen zetten. De gemeente ondersteunt dit met een subsidieregeling. En zij zijn goed op weg. Er zijn inmiddels ruim 190 woningen aardgasvrij of -arm gemaakt.
Jacob Miedema is bestuurder van EKG, projectleider van It Enerzjyhûs én energie-adviseur. Hij vertelt ons over de geleerde lessen van de afgelopen vijf jaar.
Les 1: zien verduurzamen doet verduurzamen
Zichtbaarheid binnen de gemeenschap is een belangrijke factor in het succes van het energiehuis in Garyp. Met ruim 600 woningen is het dorp een kleine hechte gemeenschap. En iets doen voor de gemeenschap ofwel ‘mienskip’, staat er hoog in het vaandel. Dorpsbewoners kennen elkaar. Als buren, als vrijwilligers, als mede-sporters bij de lokale sportvereniging. 
Miedema vertelt: “It Enerzjyhûs heeft een centrale ligging in het dorp. Tegenover de school, bij de pinautomaat, naast het dorpshuis en de kerk. Het ligt zo centraal dat iedereen uit het dorp er langs komt en een keertje binnenstapt.”
Een andere vorm van zichtbaarheid zijn de busjes van de installateurs en andere leveranciers in de straten. Met ruim 190 woningen die in de afgelopen vijf jaar aardgasvrij of -arm zijn gemaakt, is er in iedere straat wel verduurzaamd. Van isoleren, tot het vervangen van glas en kozijnen en het installeren van een warmtepomp: er is altijd wel ergens iets gaande.
“Doordat buren aan de slag gaan en erover praten op de sportclub, wordt de nieuwsgierigheid geprikkeld en stappen steeds meer bewoners over de drempel om te onderzoeken wat verduurzaming in hun geval kan betekenen”, licht Miedema toe.
Les 2: begin bij het begin
“Begin bij het begin en dat is de woning. Niet een bepaalde techniek of installatie”, stelt Miedema. "Een succesvolle route richting een aardgasvrije of -arme woning start met inzicht. Hoe staat jouw woning ervoor? Hoe is het gesteld met de buitenste schil?"
Een eerlijke en onafhankelijke scan kan dienen als een nulmeting. Vandaar kan gekeken worden naar maatregelen die het verbruik verminderen.
In Garyp start het proces met een gratis woningscan. Deze scan wordt uitgevoerd door een van de twee vaste gezichten in It Enerzjyhûs. De scan biedt aanknopingspunten voor de vervolgstappen.
Afhankelijk van het vertrekpunt werken bewoners stapsgewijs toe naar een aardgasvrije woning. De subsidie die de gemeente verstrekt kan ook stapsgewijs aangevraagd en ingezet worden. In Garyp zijn inmiddels ruim 450 scans verstrekt.
Les 3: lokale wortels werken het beste
Het was niet toevallig dat de gemeente Tytsjerksteradiel de lokale energiecoöperatie benaderde voor een samenwerking. De EKG had al bewezen dat lokale wortels sterk zijn, met de oprichting van een groot zonnepark.
Miedema: “Door met twee bekende gezichten uit het dorp te werken, had het project meteen vertrouwen. Bekende gezichten verlagen de drempel om binnen te stappen en een eerste vraag te stellen. En een eerste vraag leidt altijd tot een tweede”.
Er is daarnaast een bewuste keuze gemaakt om niet met vrijwilligers te werken. Miedema geeft aan dat de looptijd van tien jaar vraagt om een professionele aanpak: continuïteit is belangrijk. "Je kan zo’n langdurige inzet niet van vrijwilligers verwachten”, aldus Miedema.
