Zo realiseerde Emmeloord een postcoderoosproject met stortgas
Een golfballetje slaan met ruim twee miljoen m3 afval onder je voeten. Het klinkt gek maar komt vaker voor dan je denkt. Ons land telt zo’n 4000 afgesloten stortplaatsen waarvan velen door de jaren heen opnieuw zijn ingericht. De voormalige stortplaats aan Het Friese Pad in Emmeloord, die nu plek biedt aan 18 holes, is echter uniek: met de postcoderoosregeling profiteren bewoners van Emmeloord van de duurzame energie die wordt opgewekt uit het stortgas.
Het is voor het eerst in Nederland dat er gebruikgemaakt wordt van de postcoderoosregeling voor een biogasproject. Aan het roer van het project staat energiecoöperatie Emmeloord Opgewekt, in samenwerking met Energie Pioniers Noordoostpolder en duurzame energieleverancier Greenchoice.
Gerard Adema is secretaris van Emmeloord Opgewekt. Adema: “Afvalbergen als aan het Friese Pad zijn erfenissen uit ons verleden. Hoe mooi is het om daar een duurzame en rendabele oplossing voor te verzinnen? We zijn er trots op het eerste postcoderoosproject met stortgas te draaien.”
Stortgas: wat is het en hoe werkt het?
De stortplaats aan het Friese Pad was tot 1999 in gebruik. Vervolgens is hij afgedicht met een laag folie en grond. Hierdoor ontstaat er onder de folie een natuurlijk vergistingsproces. Ook wel ‘psychrofiele vergisting’ genoemd. “Al het gas wat uit het afval vrijkomt, wordt opgevangen en met een installatie via buizen uit de grond onttrokken. Hierdoor is er geen sprake van restafval of uitstoot. Laat je het gas echter zitten, dan neemt de druk op de folie toe en ontstaat schade aan de afdichting”, legt Adema uit.
"Wij zagen kansen om de exploitatie anders in te richten, via de postcoderoosregeling"
Het is dus essentieel om stortgas op te vangen. Dit gebeurt ook al op alle voormalige stortplaatsen in Nederland; het opgevangen gas wordt gebruikt of verbrand. Ook aan Het Friese Pad werd al jaren gas opgevangen. Het werd vervolgens geleverd aan diverse energiebedrijven.
Adema: “Door de jaren heen is het volume aan gas bij het Friese Pad afgenomen, en daarmee het rendement. Wij zagen echter kansen om de exploitatie anders in te richten, via de postcoderoosregeling. In 2018 hebben we de installatie daarom overgekocht van de vorige eigenaar. De stortplaats is 22 hectare groot. Nu produceren we jaarlijks ruim één miljoen kWh aan duurzame energie. Genoeg om het stroomverbruik van al onze 270 leden te dekken – en zelfs nog ietsje meer. Bewoners van Emmeloord profiteren nu zelf van de opgewekte energie.”
Elektriciteit versus gas
Het onttrokken stortgas wordt getransporteerd naar een gasmotor. Deze motor drijft een generator aan die elektriciteit produceert en aan het net levert. Maar waarom het gas geen gas laten en invoeren in het gasnet? Adema legt uit: “Om dat te realiseren, moet je het gas behandelen en opwaarderen tot aardgaskwaliteit. Dat vraagt gigantische investeringen en is niet rendabel, zeker niet met de hoeveelheid gas die nog in de bult zit.”
Businesscase: drie inkomstenbronnen
De energiecoöperatie kent drie inkomstenbronnen waarmee alle kosten worden gedekt. Zo ontvangen ze inkomsten uit de verkoop van de stroom aan energieleverancier Greenchoice die weer stroom levert aan de leden. Ook krijgt de coöperatie een vergoeding van Greenchoice als ze een klant aandragen.
“Verder vragen we onze leden geen initiële kapitaalinleg, maar contributie. Daarmee verlagen we de drempel om mee te doen. En omdat leden vanwege de postcoderoosregeling geen energiebelasting betalen, levert ze dat in 2019 12 cent per kWh op. Hiervan dragen ze 8 cent af aan contributie. Hun voordeel zit dus in het verschil tussen de energiebelasting en contributie. Dat is meer dan 30%, een behoorlijk percentage. In 2018, ons startjaar, hebben we al meer dan 30.000 euro aan voordeel kunnen uitkeren aan onze leden”, zegt Adema.
"We vragen aan leden geen kapitaalinleg, maar contributie. Daarmee verlagen we de drempel om mee te doen"
Iedereen kan meedoen
Momenteel heeft Emmeloord Opgewekt 270 leden, met ruimte voor nog zo’n 30 geïnteresseerden. De leden wonen kriskras door Emmeloord. “We weten een brede doelgroep te bereiken, mede doordat er geen kapitaalinleg nodig is. Dat gezegd, was de ledenwerving wel de moeilijkste fase. Want, hoe leg je het project uit zonder in complexe details te treden? Dit zijn we op verschillende manieren gaan proberen: via free publicity in lokale media, informatiebijeenkomsten in de wijken, via flyers en met Facebookmarketing. Ook hielp Greenchoice een handje door hun eigen klanten in het gebied te attenderen op het project”, vertelt Adema.
Tip: Gebruik verschillende kanalen voor ledenwerving en betrek experts
Het is direct ook de eerste tip die Adema andere energiecoöperaties mee wil geven: gebruik verschillende kanalen voor je ledenwerving. “Het is moeilijk genoeg dus gebruik alle kanalen die je kan verzinnen. Onderken daarbij dat het veel inspanning kost. Daar hebben wij achteraf te licht over gedacht.” Ook geeft hij als tip mee om experts te betrekken voor zaken waar je zelf geen kennis van hebt. “Gastechnologie is behoorlijk specialistisch. Zo’n gasmotor draait continu. Het beheer en onderhoud hebben we daarom uitbesteed. Zorg dat de mensen die je om je heen verzamelt de juiste karaktereigenschappen hebben: initiatiefrijk, doortastend, ondernemend, volhoudend en ruimdenkend. Dat versterkt enorm!”
Ruimte voor meer plannen
Hoeveel jaar er exact nog geëxploiteerd kan worden, blijft lastig te voorspellen. De huidige contracten lopen tot 2025. “We zijn afhankelijk van het natuurlijke vergistingsproces. We kunnen alleen de elektriciteitsproductie beïnvloeden. De gekozen strategie is dat we nu iets meer elektriciteit produceren dan de leden met elkaar verbruiken, zodat het totale gebruik wordt afgedekt. In de toekomst zou dit kunnen wijzigen. Nu we het eerste jaar succesvol hebben afgesloten, ontstaat er ruimte voor nieuwe plannen. Zo onderzoeken we nu de mogelijkheden rondom het plaatsen van een elektrisch snellaadplein in het centrum van Emmeloord.”
Stortgas: een kans voor lokale energiecoöperaties?
Een stortgasproject ontwikkelen en exploiteren is niet eenvoudig. Je hebt er veel kennis voor nodig. Maar als je de juiste expertise inwint, kan er een kans liggen voor lokale initiatieven. De stortplaatsen zijn er immers, en het is zonde als er gas afgefakkeld wordt terwijl je er duurzame energie uit kunt halen. Wel moet de gasproductie bijvoorbeeld stabiel zijn en niet te veel zwavel bevatten, omdat anders de motor van de installatie snel wordt aangetast.
Succesfactoren Emmeloord Opgewekt
Hoe Emmeloord Opgewekt dit bijzondere project heeft kunnen realiseren? Bij de mensen van de coöperatie zat al veel kennis over stortgas. Werknemers van Econvert waren betrokken; een partij die veel expertise heeft op dit thema en de geschiedenis van het project kent.
Daarnaast hebben Greenchoice en Econvert de coöperatie geholpen bij financiering en dragen zij de risico’s van het project. Je weet namelijk nooit hoe lang een stortplaats nog gas produceert. Om die reden leek het deze partijen en de coöperatie geen goed idee om een investering van de deelnemers te vragen.
