Wanneer is het zinvol om een hybride warmtepomp in te zetten?
Er wordt door de politiek opgeroepen tot een verbod op cv-ketels ten gunste van hybride warmtepompen. Hybride warmtepompen worden bovendien flink gepromoot door een aantal gemeenten en netwerkbedrijven. Maar hoe kunnen we deze techniek het beste gaan gebruiken? Want we weten nog vrij weinig van de daadwerkelijke besparingscijfers uit de praktijk. Dus wanneer is het zinvol om een hybride warmtepomp in te zetten en wanneer niet? En hoe kunnen we de komende jaren verstandig omgaan met alle technische innovaties die op ons af komen?
HIER interviewde Kees Stap, directeur van Energiepaleis, en Marco Bijkerk, Manager Innovative Technologies & Business Development bij Remeha.
Op dit moment wordt op meerdere plekken, o.a. door de netwerkbedrijven, sterk ingezet op hybride warmtepompen. Wat vind je daarvan?
Kees Stap: “Ik snap de wens om het elektriciteitsnet niet te zwaar te belasten in hartje winter. Vanuit die gedachte is het logisch om hybride warmtepompen mee te nemen als een mogelijke oplossing in de energietransitie. Maar ik ben huiverig om een relatief nieuw apparaat grootschalig in de markt te zetten. Indien de prestaties tegenvallen ten opzichte van de beloftes komt het systeem negatief in het nieuws en zal de ontwikkeling ernstig vertraagd worden. Dat zag je bijvoorbeeld na de ongelukkige introductie van WTW ventilatie in Vathorst. Daar hebben we nu nog steeds last van in de markt.”
Ook Marco Bijkerk begrijpt goed dat vanuit de elektriciteitsnetwerkbedrijven wordt ingezet op hybride: “Netwerkbedrijven zien problemen ontstaan als je naar all-electric gaat, met name door de piekbelasting in de winter. De elektrische auto ontwikkelt zich ondertussen ook razendsnel wat eveneens een extra belasting wordt voor het netwerk. Als je dat beheersbaar wilt houden dan is het goed om naar verschillende energiedragers te kijken. Ik vind het ook verstandig. Wijzelf focussen net zo min op één energiedrager. Het is afhankelijk per situatie en ambitie. We focussen op meerdere technieken en energiedragers, het gaat om duurzame opwekking, zowel voor gas als stroom.”
Is de hybride warmtepomp geschikt voor elk type woning?
Bijkerk: ”De hybride warmtepomp is met name geschikt voor installaties met een lagere afgiftetemperatuur, dit geldt dus voor nieuwbouwwoningen of woningen die gerenoveerd worden of al zijn gerenoveerd. Ik wil wel benadrukken dat het moet gaan om CO2-reductie. Daarom is het goed om per situatie te bekijken wat de best passende oplossing is. Op het moment dat je door de woningomstandigheden wordt gedwongen om met een hogetemperatuursysteem te werken, en dat is waar woningen in Nederland nog gebruik van maken, dan is de besparing gewoon laag. Daar moet je hem eigenlijk niet willen toepassen. Je kunt hem wel installeren, maar je ziet dat je er relatief weinig mee opschiet, zeker wat betreft de besparing op CO2. Het is van belang om de woning goed te isoleren.”
Stap: “Er zijn twee soorten hybride warmtepompen: met buitenlucht als bron en met ventilatie als bron en soms zijn er ook combinaties mogelijk.
- Buitenlucht: Alleen matig geïsoleerde woningen (typisch bouwjaar uit jaren '80) kunnen een hybride warmtepomp met redelijke opbrengst toepassen. De meeste oudere woningen besparen weinig energie en de kosten van de hybride warmtepomp zullen zich zeer lastig terugverdienen.
- Ventilatie: Alleen woningen die reeds een ventilatiesysteem hebben zijn geschikt voor dit type warmtepomp. Wederom typisch de jaren '80-woning.”
Wat zijn jullie ervaringen met het rendement van hybride warmtepompen?
Bijkerk: “Vanuit de praktijk zien we mooie besparingen, maar je moet hem alleen laten draaien als de COP voldoende hoog is. Dat betekent dat de regeling wanneer de warmtepomp draait en wanneer de cv-ketel, goed moet zijn. Het blijft een warmtepomp en die is net zo gevoelig als een gewone warmtepomp voor bron- en afgiftesysteem.”
Stap gaat daarin mee: “Het succes van een hybride warmtepomp zit in een juiste toepassing en met een juiste regeling. De meeste installateurs en leveranciers kunnen een geschikte woningsituatie onvoldoende herkennen. Daarnaast wordt het rendement zelden gemeten in praktijksituaties. Er is dus zeer weinig bekend van rendementen in de praktijk. De enkele meting die ik ken valt zwaar tegen.”
Welke reacties komen er uit de markt?
Stap: “Consumenten reageren positief op de uitingen van leveranciers en installateurs (lage investering, subsidie, hoge opbrengsten). Men denkt daardoor dat de hybride warmtepomp 80-90% van het gasverbruik kan besparen. Vaak realiseert men zich niet dat dit niet voor elke woning geldt. Bovendien weet niet iedereen dat de elektriciteitsrekening een groot deel van de financiële resultaat weer inneemt."
Bijkerk: “Er is op dit moment veel vraag naar warmtepompen. We krijgen hele positieve reacties over het feit dat de hybride warmtepomp er is en we bieden zelf ook een brede range aan. Het is echt een hot-topic op dit moment. We hebben die producten, ze zijn heel mooi, en we bekijken per situatie wat de best passende oplossing is.”
Hoe moet landelijk omgegaan worden met innovatieve technieken in het kader van consumentenvertrouwen?
Bijkerk geeft aan dat hij het belangrijk vindt dat we landelijk gaan sturen op CO2-reductie en niet moeten kiezen voor specifieke technieken of energiedragers: “Vergeet al die afgeleide doelen! Maatregelen, ondersteuningspakketten, subsidie, maak het maar afhankelijk van CO2-besparing. Je kunt een CO2-belasting bedenken in plaats van een energiebelasting. Je kunt dat nog steeds zo uitrekenen dat je dezelfde inkomsten hebt, maar het zorgt ervoor dat burgers een goede keuze kunnen maken. Want nu krijgen ze niet de juiste informatie. Ze hebben geen idee hoeveel CO2 ze uitstoten per kWh die ze uit het stopcontact halen. Terwijl de gemiddelde consument er niet op uit is om veel CO2 uit te stoten. Die wil best wat doen, maar krijgt geen goede informatie.”
Stap pleit ook voor een meer gestage marktintroductie van nieuwe technieken: “Je moet de projectgrootte afstemmen op de eventuele risico’s van een nieuwe technologie, de praktijkresultaten langdurig meten en daar de lessen uit trekken. Op basis hiervan kun je eenvoudige criteria opstellen waarmee de markt (én de consument) goed kan beoordelen of de technologie geschikt is voor de specifieke situatie.”
Uitleg opbrengst hybride warmtepomp
Door Kees Stap
Buitenlucht als bron
De warmtepomp zal in werking zijn als het rendement van de warmtepomp hoger is dan die van de gasketel - in de regel bij buitentemperaturen boven de circa 4-7 graden. Een redelijke COP wordt dan verkregen bij een cv-aanvoertemperatuur van onder de 40 graden. Daarvoor zijn lagetemperatuur- of middentemperatuurverwarmingslichamen nodig (hogetemperatuurradiatoren geven namelijk veel te weinig warmte af onder 40 graden aanvoertemperatuur).
Dat betekent dat slecht geïsoleerde woningen een zeer kort stookseizoen hebben voor de warmtepomp. Met weinig draaiuren is het aandeel van de warmtepomp in de energielevering dan klein en ook de opbrengsten zijn dus laag. Goed geïsoleerde woningen zullen wel een redelijk lang stookseizoen hebben voor de warmtepomp. Maar doordat de energievraag toch al laag is bij een energiezuinige woning zullen de besparingen ook daar laag zijn. Dus zowel bij zeer slecht geïsoleerde als zeer goed geïsoleerde woningen zal de opbrengst van de hybride warmtepomp laag zijn.
Ventilatie als bron
De warmtepomp gebruikt de relatief hoge temperatuur (en luchtvochtigheid) van de ventilatielucht als bron voor de warmtepomp. Daarmee is de warmtepomp in staat om relatief hoge cv-temperaturen van 50-55 graden te maken. Hiermee kunnen ook radiatoren in voor- en najaar voldoende warmte afgeven.
Daarmee zou deze geschikt kunnen zijn voor matig tot slecht geïsoleerde woningen waarbij het ventilatiesysteem de binnenlucht afvoert. Echter, aangezien de hoeveelheid ventilatielucht in een woning beperkt is zal de warmtepomp ook maar een klein deel van het benodigde vermogen kunnen leveren. De gasketel zal vaak al bij buitentemperaturen onder +10 graden mee moeten gaan werken om voldoende vermogen de woning in te brengen. Overigens is het niet verstandig om speciaal voor de hybride warmtepomp extra te gaan ventileren, daarmee wordt de warmtevraag in de woning groter en de besparingen kleiner.
Voor de volledigheid: Er bestaan ook ventilatiewarmtepompen die de warmte gebruiken voor warmwateropslag. Dat heeft vaak wel een redelijk goed rendement.
Word SlimmeBuur!
Heb jij thuis al isolatie, zonnepanelen of misschien zelfs een warmtepomp? En wil je je buren stimuleren hetzelfde te doen in hun woning? Word dan SlimmeBuur en help je buren door jouw ervaring te delen.
