Groen gas: essentieel voor een volledig CO2-neutrale samenleving
Het is misschien wel het meest ambitieuze kabinetsplan: het Klimaatakkoord. Nederland heeft nog tot 2030 om de nationale broeikasuitstoot met 49% terug te dringen ten opzichte van 1990. Haalbaar? Alexander Savelkoul, Manager Transitie Energiesysteem bij Enpuls, denkt van wel. Mits de kansen en mogelijkheden van groen gas optimaal benut worden. Want met zonne- en windenergie alleen redden we het niet. Hij vertelt hoe groen gas kan bijdragen aan het halen van de klimaatdoelen en hoe het Nederland uiteindelijk zelfs 100% CO2-neutraal kan maken.
Onmisbaar voor de toekomst
Enpuls maakt deel uit van de Enexis Groep. Binnen de groep richt Enpuls zich op het versnellen van de energietransitie. Groen gas speelt hierin een belangrijke rol. Savelkoul: “In molecuulvorm zijn groen gas en aardgas gelijk, maar in tegenstelling tot aardgas is groen gas van biogene herkomst. Denk aan GFT, mest, rioolslib of afval uit de voedingsindustrie. Het is daarom een duurzame energiedrager.” De Enexis Groep ziet groen gas om meerdere redenen als een waardevol onderdeel van het energiesysteem van de toekomst:
- Voor bepaalde huizen en gebouwen is groen gas prijstechnisch de aantrekkelijkste manier om duurzaam te verwarmen. Denk aan woningen die moeilijk te isoleren zijn of plaatsen waar een warmtenet onrendabel is.
- Groen gas is bruikbaar in de industrie als bron van koolstof. Bovendien vergen bepaalde industriële processen hoge temperaturen die moeilijk te elektrificeren zijn.
- Aangezien groen gas en aardgas in molecuulvorm hetzelfde zijn, kan groen gas eenvoudig worden gedistribueerd via het bestaande gasnet. Dure infrastructurele ingrepen zijn niet nodig. Ook is groen gas goed inpasbaar in industriële processen en warmtevoorziening waarvoor nu aardgas wordt gebruikt.
- Groen gas is het hele jaar door beschikbaar, ook als ‘s winters de zon niet schijnt of als het windstil is. Door zonne- en windenergie aan te vullen met energie uit groen gas kunnen we uiteindelijk naar een volledig duurzaam energiesysteem; een 100% duurzame samenleving.
Een verzeventienvoudiging van de huidige productie
Ook de overheid kent de voordelen van groen gas. In het Klimaatakkoord staat dat Nederland in 2030 70 PJ aan groen gas moet produceren. Savelkoul: “Zou je dat allemaal gebruiken voor het verwarmen van woningen, dan kan je er zonder verdere besparing zo’n 1,5 miljoen huizen mee verwarmen. Installeer je naast groen gas een hybride warmtepomp, dan kan dat oplopen tot wel 4 miljoen. Maar de beperkte hoeveelheid aan beschikbaar groen gas is niet alleen voor woningen bestemd. We zullen het ook voor andere sectoren inzetten, bijvoorbeeld in de industrie.”
Momenteel produceert Nederland nog maar zo’n 4 à 5 PJ per jaar, wat betekent dat de productie binnen 10 jaar moet worden verzeventienvoudigd om het doel uit het Klimaatakkoord te halen. Geen kleine opgave, maar Savelkoul ziet mogelijkheden. “We kunnen die 70 PJ halen als we ons inzetten op de volgende vier deelgebieden: 1) stimulering, 2) innovatie, 3) sociale acceptatie en 4) professionalisering van de sector.”
Stimulering
Het huidige stimuleringsbeleid voor duurzame energieproductie bestaat uit de SDE+-subsidie. Maar volgens Savelkoul zet deze subsidie geen zoden aan de dijk. “Enkel het deel dat producenten niet uit de markt halen, wordt namelijk gesubsidieerd. Het feit dat de productie van groen gas afhankelijk is van biomassastromen die kunnen fluctueren in prijs en beschikbaarheid, maakt dat investeerders, ondanks de SDE+-subsidie, niet snel geneigd zijn om in de productie van groen gas te stappen. Als je echte grote groei wilt realiseren, moet je voor een andere methode kiezen.”
‘Als we de productie van groen gas willen opschalen, moet er worden geïnvesteerd in de ontwikkeling van efficiënte technologieën’
– Alexander Savelkoul, Enpuls
Van push naar pull: bijmengverplichting
De Enexis Groep pleit dan ook voor een bijmengverplichting. “Dit betekent dat energieleveranciers verplicht zijn om een deel van het geleverde gas uit biogene bronnen te halen. Op deze manier laten we de markt het werk doen; de vraag naar duurzaam gas wordt groter, waardoor meer investeerders in de productie van groen gas zullen stappen. Gaandeweg kan de politiek het verplichte percentage groen gas verhogen. Zo passen we het stimuleringsbeleid aan van push – een subsidie vanuit de overheid – naar pull vanuit de markt en weten we zeker dat we die 70 PJ halen.”
Innovatie: superkritische watervergassing
Momenteel wordt groen gas voornamelijk geproduceerd in vergistingsinstallaties. Volgens Savelkoul valt er veel te winnen door te investeren in nieuwe productietechnologieën, met name superkritische watervergassing (SKW). “Het voordeel van SKW is dat je als producent kunt kiezen uit een breder palet aan biomassastromen, waardoor je minder kwetsbaar bent voor schommelingen in beschikbaarheid en prijs. Bovendien haal je met dezelfde hoeveelheid grondstoffen meer rendement.”
Het is een technologie die nog in de kinderschoenen staat, maar waar snel subsidie voor moet komen. “Als we de productie van groen gas willen opschalen, moet er worden geïnvesteerd in de ontwikkeling van efficiënte technologieën. Met vergisting alleen halen we de klimaatdoelen niet.”
Sociale acceptatie groen gas
Er bestaat veel verwarring over groen gas. Media gooien alles wat met biomassa te maken heeft op een hoop, waardoor het beeld ontstaat dat groen gas gebruik maakt van bomen en producenten zich indirect schuldig maken aan ontbossing. Ook verwarren mensen het vaak nog met aardgas.
“Groen gas wordt uit reststromen als GFT en rioolslib gehaald en is dus volledig duurzaam”, benadrukt Savelkoul. “Het is belangrijk dat we mensen beter informeren, zodat de publieke opinie verandert. Ook moeten we via certificering zien te garanderen dat groen of duurzaam gas ook echt 100% duurzaam is. Als er wordt gesjoemeld en schandalen aan het licht komen, is het publieke vertrouwen weg. Dan wordt het voor de politiek moeilijk om beleid te introduceren, zoals de bijmengverplichting.”
Professionalisering van de sector
Ten slotte zou de groen-gassector gebaat zijn bij een professionaliseringsslag. “De sector bestaat uit vele kleine partijen, zonder aanspreekpunt. Als we allianties aangaan en een brancheorganisatie oprichten, kunnen we duurzaamheidscriteria bewaken, aan ons imago werken en transparant communiceren naar de buitenwereld. Ook kunnen we gekwalificeerd personeel opleiden om de vergistings- en vergassingsinstallaties te bedienen. Hier is nu nog een tekort aan.”
Werk aan de winkel
Kortom, er moet nog veel gebeuren voordat Nederland de 70 PJ bereikt en de klimaatdoelen haalt. Savelkoul is optimistisch: “Wij geloven volledig in groen gas als energiedrager in combinatie met zonne- en windenergie. Als we er onze schouders onder zetten en de juiste keuzes maken, kan Nederland de ambities uit het Klimaatakkoord voor 2030 waarmaken en uiteindelijk zelfs volledig CO2-neutraal worden.”
Dit artikel is geschreven met medewerking van Alexander Savelkoul van Enpuls, dat deel uitmaakt van de Enexis Groep. Het is geschreven n.a.v. de gelijknamige deelsessie tijdens het Evenement HIER opgewekt 2019. Ga voor meer informatie naar www.enexisgroep.nl.
