Statuten als fundament van een coöperatie

De essentie van een coöperatie is het delen van verantwoordelijkheden en het gezamenlijk werken aan de realisatie van doelen. De statuten vormen de basis waarop een levendige en vitale organisatie kan worden gebouwd. Lex Hoefsloot van Vallei Energie is lid van het HIER opgewekt kenniscluster Coöperatie-ontwikkeling en onderzocht tientallen statuten van energiecoöperaties om te achterhalen waar statuten aan moeten voldoen. Hij concludeert dat een initiatief voor zichzelf minimaal vier vragen goed moet beantwoorden om tot statuten en reglementen te komen die ook een aantal jaar later nog fier overeind staan.

Vraag 1: Wat wil je uiteindelijk bereiken?

Hoefsloot: “Elke initiatiefgroep start met nadenken over haar doelstellingen. Het verschilt enorm wat Nederlandse coöperaties willen bereiken. Sommige kiezen voor een zeer brede maatschappelijke doelstelling, andere initiatieven beperken zich tot de energietransitie en weer andere maken dáárin duidelijke keuzes. Bijvoorbeeld (voorlopig) alleen zonne-energie of één windmolenpark. Je doelstelling heeft natuurlijk weer grote invloed op de reglementen en statuten die je kiest.”

Vraag 2: Welke organisatie past bij jouw doelstelling?

“Je doelstelling en de wijze waarop je die wilt bereiken, bepalen of je het beste een coöperatie, een stichting of een BV kunt oprichten. Kies je voor een coöperatie, dan kies je voor samenwerking met mensen. Dit is een organisatievorm waarmee je op democratische wijze je doel kan realiseren. Een coöperatie levert meer draagvlak op, maar kan gepaard gaan met tragere besluitvorming. Bij bijvoorbeeld een stichting staat het doel veel meer centraal, samenwerking is hier van ondergeschikt belang.”

Vraag 3: Wie mogen er lid worden?

“Energiecoöperaties zijn vaak lokale initiatieven. Moeten leden dan verplicht in een bepaalde gemeente of postcoderoos wonen? Is het betalen van contributie de enige eis of verplicht je ze ook energie of diensten af te nemen of te leveren aan de coöperatie? Moeten ze naast de jaarlijkse contributie inleggeld betalen als ze lid worden?

Dit soort zaken moeten allemaal in de statuten staan. Onderscheidend hierin is of je je bedrijfsdoel of je maatschappelijk doel voorop zet. In het laatste geval past een gewone vereniging misschien beter bij jou.

Coöperaties die de bedrijfsontwikkeling centraal stellen, beperken vaak het lidmaatschap door meer eisen te stellen. Bijvoorbeeld op het gebied van energieafname. Het een is uiteraard niet beter of slechter dan het ander.”