Lokale samenwerking krijgt vorm

Op verschillende plekken slaan ondernemers, inwoners en de gemeente de handen ineen om samen te werken aan verduurzaming. In Hof van Twente en Zeist pakken ze dit heel professioneel aan. Wat kunnen andere gemeenten hiervan leren?

In Hof van Twente participeren gemeente, het lokale energie-initiatief ECHT en lokale ondernemersverenigingen samen in de energiecoöperatie Zuiver Hof van Twente. Hof van Twente wil in 2035 een energieneutrale gemeente zijn. Samenwerken is volgens de initiatiefnemers dé manier om die doelstelling te halen. “Bij veel duurzaamheidsinitiatieven ontbreekt het aan slagkracht”, zegt Erik Reinderink, ondernemer in Hof van Twente. “Bijvoorbeeld als lokale ondernemers niet meedoen. Door alle partijen te betrekken en hetzelfde doel voor ogen te houden, krijg je veel meer voor elkaar. We hadden in Hof van Twente een primeur, want het was de eerste keer dat gemeente, inwoners en bedrijven samen een energiecoöperatie oprichtten.”

Markt voor verduurzaming

In Zeist is dit voorjaar Stichting Energie Zeist officieel van start gegaan, een samenwerkingsverband van energie-initiatief Wattsnext, gemeente Zeist, inwoners, banken en lokale ondernemers. “De gemeente had de ambitie uitgesproken om drieduizend woningen te verduurzamen.”, vertelt Evelien Raap van Wattsnext. “Wij hebben toen aangeboden hier samen de schouders onder te zetten. Door veel partijen te betrekken, creëer je draagvlak. Geïnteresseerde bedrijven waren zo gevonden. Het is een mooie kans: de plannen van Stichting Energie Zeist zorgen voor een enorme potentiële markt voor het verduurzamen van woningen. De bedrijven zien dat.”

"Door alle partijen te betrekken en hetzelfde doel voor ogen te houden, krijg je veel meer voor elkaar"

Groot succes

Het eerste project van Stichting Energie Zeist, een isolatiecampagne, is in volle gang. Raap: “Tijdens de campagne gaan isolatiespecialisten bij inwoners langs voor gratis onafhankelijk advies over isolatiemogelijkheden. Veel bewoners willen hun huis beter isoleren, maar weten niet goed hoe ze dat moeten aanpakken. Met deze campagne helpen we ze op weg.” De eerste resultaten van de wijkgerichte pilotcampagne zijn heel positief, vervolgt Raap. “Ruim 40 procent van de bewoners heeft maatregelen genomen naar aanleiding van het onafhankelijke advies. We willen nu ook andere campagnes starten, bijvoorbeeld gericht op dubbel glas of zonnepanelen. Onze dertig energieambassadeurs leveren als bekende gezichten in de wijk een belangrijke bijdrage aan de campagnes. Ook openen we deze zomer een energiewinkel in Zeist waar bedrijven hun energiebesparingspro- ducten kunnen presenteren en inwoners advies kunnen krijgen.”

Groene stroom

Ook in Hof van Twente zitten ze niet stil. De afgelopen maanden zijn al verschillende activiteiten ontwikkeld door Zuiver Hof van Twente, zoals het energieloket dat vanaf begin oktober is gevestigd in het gemeentehuis. Ook is de coöperatie sinds 1 januari 2016 wederverkoper van groene stroom en CO2-gecompenseerd gas in de gemeente. Dat de betrokken partijen in de kersverse energiecoöperatie heel verschillend zijn, is volgens Reinderink geen probleem. “Iedereen doet mee vanuit zijn eigen rol en belangen. Bedrijven willen bijvoorbeeld dat het initiatief ze meer werk oplevert in Hof van Twente. En inwoners willen een zo laag mogelijke energierekening. Vertrouwen in elkaar is cruciaal. Ook al spelen er verschillende belangen, je moet ervan uit kunnen gaan dat iedereen de doelen van de coöperatie nastreeft.”

Verscheidenheid

Juist door die verscheidenheid aan partijen bereik je meer, meent Raap. “Wattsnext richt zich als energiebesparingsplatform op bewustwording en activatie van inwoners en Stichting Energie Zeist werkt nauw samen met onder meer wijkverenigingen om inwoners te bereiken. De bedrijven en banken heb je nodig voor de volgende stap, het daadwerkelijk verduurzamen van woningen met concrete maatregelen en de financiering daarvan. De gemeente faciliteert waar mogelijk, bijvoorbeeld door procesgeld beschikbaar te stellen en drempels te slechten. Zo vormt vergunningverlening bij zonnepanelen op monumentale panden momenteel een struikelblok. De gemeente is nu de lijst monumentale panden aan het evalueren. Het zou mooi zijn als ook de eigenaren van deze woningen straks zonnepanelen op hun dak kunnen leggen.” Raap hoopt dat de projecten van Stichting Energie Zeist een beweging en een versnelling in gang zetten in Zeist en steeds meer initiatief voor verduurzaming vanuit de inwoners zelf komt. “Je ziet op sommige plekken al enthousiastelingen de wijk ingaan om voorlichting te geven aan an- dere wijkbewoners. Dat moet gemeen- goed worden. De energietransitie moet van onderaf komen.”

Lian Merkx van de VNG: “Verduurzaming is een ingewikkelde aangelegenheid, maar wel een positieve! De energietransitie vraagt veel van de gehele samenleving: samenwerking, geduld, creativiteit en inzet. Maar het levert ook een hoop op. Samen zoeken we naar oplossingen voor een complex maat- schappelijk vraagstuk. In die zoektocht heeft iedereen een eigen rol, of zelfs meerdere rollen. Duurzame energieop- wekking en energiebesparing raken aan allerlei lokale spelers, zoals bedrijven, overheden en maatschappelijke initi- atieven. Samen aan de slag gaan met verduurzaming maakt het niet simpeler, maar wel leuker. De kunst is om elkaar te vertrouwen en te versterken in plaats van binnen je eigen kaders te blijven denken. Dat gaat al steeds beter, ook bij gemeenten! Dat blijkt wel uit de voorbeelden in Zeist en Hof van Twente. Ze laten de kracht van regionale ener- giestrategieën zien: gemeenten, bedrij- ven en inwoners bepalen zelf hoe ze de energietransitie in hun regio invullen. Dit leidt tot hogere ambities, betere plannen en meer draagvlak, waardoor je sneller resultaten boekt.”