Verslag Kennissessie warmte 2.3: Financiering van het Wijkwarmtebedrijf
Je wijkwarmteplan voldoet aan alle eisen. Check. De samenwerking is goed geregeld. Check. En dan, de financiering. Check? Hoe organiseer je de financiering van je buurt warmtebedrijf? Het zoeken van financiering is voor veel initiatiefnemers best een uitdaging. Dat bleek ook uit de (online) opkomst bij de kennissessie, die HIER opgewekt op 8 oktober 2020 organiseerde samen met Buurtwarmte. Ruim 60 deelnemers luisterden naar presentaties over de mogelijkheden om wijkwarmtebedrijven te financieren, stelden vragen en discussieerden met elkaar. Kortom: genoeg stof tot nadenken.
Aan Gerwin Verschuur van Energie Samen de eer om af te trappen met zijn presentatie over Financiering Coöperatieve Warmtenetten (FC Warmte). Later vertellen Celina Kroon van Alliander en Thomas Dekker van Rabobank in hun presentatie alles over het Buurt Energie Systeem (BES).
Criteria niet duidelijk
Het doel van FC Warmte is om de financierbaarheid van warmtecollectieven te verbeteren door ze handvatten te bieden waarmee ze toegang krijgen tot externe financieringsbronnen. Gerwin: “Voor wind- en zonne-energie zijn de beoordelingscriteria en business cases voor financiering al duidelijk, voor warmte nog niet. Dat maakt warmteprojecten voor financiers vaak niet aantrekkelijk. Daarvoor moeten er eerst een aantal succesvolle pilots gerealiseerd worden. Ons algehele beeld tot nu toe; het is ontzettend sprokkelen om die eerste pilots gerealiseerd te krijgen.”
Dit zijn de handvatten
Om warmtecollectieven beter op weg te helpen, ontwikkelt FC Warmte verschillende middelen. Denk hierbij aan beoordelingscriteria voor warmteprojecten in het Ontwikkelfonds Coöperaties dat binnenkort van start gaat met wind- en zonneprojecten, een projectaanvraagformulier, een rekenmodel waarmee je gevoel krijgt voor de businesscase en een risicomatrix waarmee je zelf risico’s in kaart kunt brengen. Ook komt er een handleiding voor warmtecollectieven. Wanneer kunnen we dit ontvangen, willen veel deelnemers weten. “Sowieso voor het einde van dit jaar”, reageert Gerwin.
"Het algemene beeld bij zoeken naar financiering: het is ontzettend sprokkelen."
Technologie vergelijken
Via de chat is er bij beide presentaties ruime mogelijkheid om vragen te stellen. Zo wil een deelnemer graag weten hoe je de business case van verschillende technologieën kunt vergelijken? Gerwin: “Ons rekenmodel begint als de technologiekeuze is gemaakt. Om een gevoel te krijgen voor de business case moet je eerst met verschillende variabelen variëren, zoals de rente stand, de warmteafname etc. We kijken nu ook naar een bestaand rekenmodel waarbij je kunt zien wat voor jou de optimale techniekkeuze is, op basis van het type woningen in de wijk en het daadwerkelijke energieverbruik.”
Van elkaar leren
Leuk om te zien is dat er op de chat ook tips binnenkomen. De ene deelnemer is al een stuk verder dan de andere. En dan is het natuurlijk handig om voorbeeldprojecten te delen en zo te leren van elkaar. Zo wordt de businesscase Muiderberg als voorbeeld genoemd. Op ramplaankwartier.nl staat een berekening en businesscase van het project SpaarGas in Haarlem. In Gelderland is een provinciaal warmtebedrijf in ontwikkeling en dat schept mogelijkheden om samen met gemeenten een buurtcollectief op te zetten.
"Een model als Buurt Energie Systeem is nodig om te kunnen opschalen."
Herhaalbaar en schaalbaar model
Dan is de beurt aan Celina Kroon om iets te vertellen over het Buurt Energie Systeem (BES). Hiermee heeft Alliander een mooie ambitie, namelijk om samen met coalitiepartners een herhaalbaar en schaalbaar model te ontwikkelen, waarin publieke belangen zoals betrouwbaarheid, betaalbaarheid en duurzaamheid zijn geborgd. De techniek van de BES is een modulair systeem. De modules of ‘bouw-blokken’ kunnen uitgebreid worden als verbeterde apparatuur door technische innovaties beschikbaar komen, de groei van een project een groter schaalniveau bereikt, en/of in de buurt betere bronnen beschikbaar komen. Het concept is daarmee zowel schaalbaar als flexibel.
Keuze in eigenaarschap
De basismodule is een centrale luchtwarmtepomp. Deze kan op termijn aangevuld worden met warmtebronnen die al in de buurt liggen, zoals een geothermische bron of restwarmte van industrie. Maar dit is niet noodzakelijk. Het BES komt in handen van de buurt zelf. Daarmee heeft de buurt zeggenschap over de exploitatie. Bij oprichting maakt de coöperatie afwegingen in eigenaarschap, in welk deel ze zelf willen doen en wat ze willen uitbesteden aan service providers. “De bedoeling is dat het BES voor iedere buurt met zo’n 400 tot 800 gebouwen makkelijk toe te passen is. Daardoor is het laagdrempelig”, vertelt Celina.
Werken aan voorbeelden
Inmiddels zijn de eerste projecten op basis van BES in ontwikkeling. Ook wordt er gewerkt aan de randvoorwaarden en standaarden, waaronder professionele ondersteuning. Ook kijkt de organisatie naar financieringsconstructies die het mogelijk maken geld te lenen tegen gunstige voorwaarden. Thomas Dekker van de Rabobank geeft aan dat coöperatieve warmte initiatieven voor hen ook nog onontgonnen terrein zijn, maar wel veel potentie hebben. “We kijken natuurlijk kritisch naar de kansen van een warmtecoöperatie. Met een actieve coöperatie, een hoge woningdichtheid en een betrokken gemeente kan een collectief warmtenet aantrekkelijk zijn. Vanuit de bank werken we aan een standaardisatie van het financieringsproces en voorwaarden om warmtecoöperaties te kunnen financieren.”
Discussie
Dan is het tijd voor een interactieve discussieronde. Alle deelnemers worden in kleine groepjes verdeeld in zogenoemde breakout rooms. Ze gaan aan de slag met de volgende drie vragen. Via de Mentimeter reageren de groepjes hierop. Daarnaast lichten we enkele reacties uit.
Wat heeft jouw organisatie nodig om de financiering rond te krijgen?
- ‘Lijst met marktpartijen met wie we samen kunnen werken’
- ‘Iemand die een goede businesscase opstelt’
- ‘Rekentools voor de haalbaarheid van je plan’
- ‘Scheiding van eigenaarschap, zeggenschap en bestuur’
- ‘Professionaliteit. Dit overstijgt vrijwilligerswerk.’
Hoe wil je financiering vanuit bewoners/leden vormgeven?
- ‘Het liefst met vermogen uit eigen kring om de regie te behouden’
- ‘Leren van het Duitse Mitshauser model, waarbij de pandeigenaar maximaal de helft investeert en de rest door particulieren vanuit crowdfunding’
- ‘Vragen om participatie tegen een rendement van bijvoorbeeld 2 procent’
- ‘Lidmaatschap bij de coöperatie voor bijvoorbeeld 10 euro per maand’
- ‘Subsidies’
Hoe kom je aan financiering voor de ontwikkelfase?
- ‘Bewoners zelf laten bijdragen’
- ‘Warmtenetwerkbedrijven zoals bijvoorbeeld Firan’
- ’Subsidies van bijvoorbeeld gemeente en provincie’
- ‘Samenwerking met een netwerkbedrijf’
Wil je alles weten of verder lezen over deze onderwerpen? Bekijk dan de volgende links.
- Presentatie Gerwin Verschuur (Energie Samen) over Financiering Coöperatieve Warmtenetten (FC Warmte)
- https://buurtwarmte.energiesamen.nu
- Presentatie Celina Kroon (Alliander) en Thomas Dekker (Rabobank) over Buurt Energie Systeem (BES
- https://www.buurtenergiesysteem.nl
