Warmtetransitie, PAW en de coronacrisis - een interview met Jos van Dalen (BZK)
Wat betekent de coronacrisis voor het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW) en voor de warmtetransitie? In een interview vroegen we het aan de programmadirecteur Jos van Dalen van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK).
Jos was zelf ook benieuwd en had net een belronde achter de rug met de projectleiders van de huidige proeftuinen. Zijn eerste beeld is dat tweederde van de proeftuinen enige vertraging oploopt. De redenen ervoor zijn praktisch: “Gemeenten kiezen voor intensieve wijkprocessen. Bijeenkomsten en gesprekken met bewoners zijn veel minder gemakkelijk. Mensen zijn ook terughoudend om aannemers in hun huis te laten. Gemeenten willen dit ook niet stimuleren”.
Een van de gemeenten wilde voor de zomer bijvoorbeeld graag een startfeest organiseren. Dat wordt nu een halfjaar uitgesteld. Bij eenderde van de gemeenten wordt nog geen vertraging gemeld, omdat ze met name bezig zijn met de uitwerking van een goede propositie.
“Digitale participatie kan ook nieuwe kansen bieden. We kunnen uitvinden hoe we daar meer vorm aan kunnen geven, ook voor andere dossiers in de toekomst”
Digitale participatie
Jos ziet wel dat veel gemeenten onderzoeken hoe ze andere middelen kunnen inzetten om burgers te betrekken. Met name het digitale spoor kan helpen, zeker als de maatregelen langer aanhouden. En dan helpt het als er al een relatie is opgebouwd in het kader van het programma. Hij ziet daarnaast ook kansen voor de verdere toekomst:
“Digitale participatie kan ook nieuwe kansen bieden. We kunnen uitvinden hoe we daar meer vorm aan kunnen geven, ook voor andere dossiers in de toekomst.” Wel is daarbij veel aandacht nodig voor het verschil tussen wijken. Hij verwacht ook geen probleem voor de tweede ronde proeftuinen: “Vrijwel niemand wil verder uitstel, er is bij gemeenten enorm veel belangstelling en daarnaast is het geld voor de komende jaren toegekend.”
Doorgaan
Een andere belangrijke conclusie tot nu toe is dat geen enkele van de bestaande proeftuinen aangeeft dat ze het niet gaat redden. Veel kan doorgaan en de meeste van de proeftuinen komen dit jaar met een definitieve businesscase. We gaan goed volgen op welke wijze gemeenten en de stakeholders in de wijken komen tot de businesscases en tot een betaalbare aanpak voor de bewoners.
Jos: “Daar is de bijdrage van het Rijk natuurlijk ook voor bedoeld, om de onrendabele top weg te nemen. Goed om in de praktijk ook te onderzoeken of dit altijd sluitend te krijgen is en wat we ervan kunnen leren."
Wel geeft Jos aan dat hij merkt dat gemeenten zorgen hebben over de betaalbaarheid op langere termijn. De businesscase kan slechter worden, bijvoorbeeld omdat de gasprijs nu zo laag is. Een belangrijke zorg daarnaast is dat de motivatie van bewoners kan afnemen: “Mensen hebben andere dingen aan het hoofd. Alles hangt ervan af hoe we uit de crisis komen.”
Een belangrijke vraag is ook wat de coronacrisis betekent voor de gemeentelijke budgetten. Deze discussie over de taken en budgetten van gemeenten loopt: “Het bouwwerk moet kloppen. Dat geldt zeker voor na 2021, als we echt starten met de uitvoering.”
“Het klimaat is ook een banenmotor en de warmtetransitie past hier heel goed in”
Kansen
Jos benadrukt dat het Programma Aardgasvrije Wijken een lerend programma is. Het is logisch dat een nieuw onderdeel van het programma wordt dat we nu nadenken over de vraag wat het betekent als het economisch wat minder gaat. Een crisis kan ook kansen bieden.
“Naar aanleiding van de vorige economische crisis hebben we geleerd dat alleen bezuinigen niet voldoende is. Er moest sprake zijn van de juiste balans. We moeten blijven investeren en er met man en macht voor zorgen dat we de bouw aan de praat houden. Niet alleen meer woningen bouwen, maar ook de verduurzaming moet doorgaan."
"Renovatieprogramma’s zijn cruciaal. De woningcorporaties moeten niet stilvallen. Het klimaat is ook een banenmotor en de warmtetransitie past hier heel goed in. Daarom is het ook mooi dat alle partijen in de bouw een gemeenschappelijke verklaring hebben getekend voor 'Samen doorbouwen aan Nederland'. Dat tekent de urgentie en ook de wilskracht in de sector. Iedereen wil voorkomen dat we een grote terugval krijgen in deze crisis, dat kunnen we ons gelet op het woningtekort en de verduurzamingsopgave niet permitteren."
