Kijk regelmatig in de spiegel

De coöperatie is opgericht, de inkt op alle overeenkomsten is droog en de installatie produceert stroom. Je kunt eindelijk even achterover leunen. Misschien begin je binnenkort wel een nieuw project, op een andere plek, met andere mensen? Vergeet dan niet regelmatig poolshoogte te nemen: zijn we nog op koers? Daarmee houd je de coöperatie scherp.

“De coöperatie is een bijzondere rechts- vorm”, zegt Lex Hoefsloot van ValleiEnergie, tevens lid van het Kenniscluster Coöperatieontwikkeling.“Je bent een vereniging én een bedrijf. Hoe zorg je dat je enerzijds een bruisende vereniging blijft, en anderzijds een bedrijf runt met deels vrijwilligers? Dat is een uitdaging voor veel jonge coöperaties die zichzelf het komende decennium staande moeten houden.”

Onbezoldigd of betaald?

De meeste coöperaties hebben een onbezoldigd bestuur, zegt Hoefsloot. “Is dat houdbaar op lange termijn, willen mensen zich zo lang committeren? En waar ligt de grens tussen bestuur en projectuitvoering? Bij ValleiEnergie liepen we er tegenaan dat onbezoldigde bestuursleden ook betaald uitvoerings- werk deden. Het bestuur huurt dan zichzelf in, wat zorgde voor transparan- tievraagstukken. Nu hebben we vastgelegd dat je als bestuurslid geen betaalde klussen kan doen voor de coöperatie.”

Gaat het goed of kan het beter?

Volgens Hoefsloot is het belangrijk dat coöperaties regelmatig aan zelfreflectie blijven doen. “Door vragen te stellen, houd je de coöperatie scherp. Denk aan verenigingsvraagstukken: zijn onze leden nog betrokken en houden onze vrijwilligers het vol? Of operationele vragen: hoe lopen alle geldstromen? Hoe gaat de samenwerking met partners? Ook bestuurlijke vragen: functioneert ons bestuur goed, hebben we nieuwe competenties nodig? En natuurlijk financiële vragen: is de businesscase gezond? Hoe ga je om met winst en rendement? Hoe zorg je voor groei?”

Hoe ga je om met risico’s?

En misschien wel de allerbelangrijkste vraag: hoe ga je om met risico’s? Hoefsloot: “Elke coöperatie neemt risico’s. Maar is iedereen zich daarvan bewust? En hoe borg je de discussie hierover? Als het goed is heb je daar in de statuten regels voor opgenomen. Die geven vaak een zeker mandaat aan het bestuur. Maar soms zal het bestuur voor grotere risico’s komen te staan. Beleg je dan een ALV, of meld je de beslissing achteraf?”

Blijf helikopteren

Een kant-en-klaar antwoord op al deze vragen heeft Hoefsloot niet. “Het gaat mij vooral om bewustwording. Coöperaties moeten deze vragen zélf stellen en beantwoorden. In de waan van de dag schiet dat er nog wel eens bij in. Probeer toch af en toe afstand te nemen en met een helikopterview naar je eigen initiatief te kijken. Dat is cruciaal voor succes op lange termijn. Sparren met ervaren mensen van andere coöperaties kan ook zeer behulpzaam zijn!”