Energiecoöperaties en het verduurzamen van woningen: 3 praktijkvoorbeelden

Ruim 70 procent van de energiecoöperaties is actief met energiebesparingsactiviteiten. Ze organiseren informatiebijeenkomsten, energiecafés en bieden warmtescans voor woningeigenaren. Drie coöperaties over hun bewonersgerichte aanpak.

Energie besparen op buurtniveau

Energie Coöperatie 073 organiseert samen met Buurkracht energiebesparingscampagnes in buurten in Den Bosch. Na vier jaar zijn dertien buurten samen actief bezig met besparen. Patrick Couwenberg, Energie Coöperatie 073: “In Den Bosch heb je veel buurten – straten en hofjes – die een eenheid vormen. Het bleek effectiever om díe te benaderen dan grote wijken. Via de gemeente en netwerkbedrijf Enexis krijgen we openbare woninggegevens, zoals energielabels. Daardoor weten we waar bijvoorbeeld weinig gevelisolatie is aangebracht of cv-ketels aan vervanging toe zijn. Met die informatie kunnen we een gerichte aanpak kiezen.”

“Als we bij mensen aanbellen, doet de coöperatie dat altijd met iemand die de buurt kent. We gooiden eens zevenhonderd folders door brievenbussen en kregen tien reacties. Aan een dag flyeren bij een lokale supermarkt hielden we daarentegen zeventig reacties over. Persoonlijk contact is heel belangrijk, net als bewezen voorbeelden van de buurman. Diegene kan beter vertellen waarom zijn buren ook zonnepanelen moeten nemen dan de leverancier die dat met een commerciële pet op doet.”

De coöperatie organiseert plaatselijke informatieavonden. Couwenberg: “Daar bespreken we niet alleen de mogelijkheden voor energiebesparing, maar ook hoe mensen de rest van de buurt kunnen mobiliseren om het samen op te pakken.” Op dit punt komt Buurkracht om de hoek kijken, een initiatief van Enexis Holding N.V. “Met het stappenplan van Buurkracht brengen we mensen en wensen in een buurt bij elkaar. Voor ons als coöperatie van vrijwilligers is dat een grote meerwaarde, omdat Buurkracht mogelijkheden biedt die wij niet hebben. Denk aan het gebruik van warmtecamera’s, professioneel energieadvies en een persoonlijke online pagina waarop bewoners hun energiegebruik kunnen inzien en vergelijken met het buurtgemiddelde. In Buurkrachtbuurten plaatst Enexis bij alle deelnemers kosteloos een slimme meter.”

Feestje rondom je energierekening

Coöperatie 070Energiek organiseert sinds eind 2014 in Den Haag zogenoemde EnergyParty’s bij mensen thuis. Binnen twee uur weten de deelnemers alles over hoe zij energie kunnen besparen. Alexander van de Beek, coöperatie 070Energiek: “In het programma behandelen we de energierekening, vergelijken het gebruik tussen de deelnemers en gaan in op de thema’s besparen, opwekken en inkopen. Aan de hand van vijftig maatregelkaarten geven we mensen inzicht in zowel kleine als grote investeringen die invloed hebben op hun energiegebruik. Als deelnemers dat willen, krijgen ze achteraf een aanbod van een leverancier. Als coöperatie ontvangen we daarvoor een fee.”

Voor een beter resultaat werkt 070Energiek tijdens de EnergyParty’s met betaalde facilitators in plaats van met vrijwilligers. Van de Beek: “Voor een vrijwilliger is de tijdsinvestering groot. En bovendien ebt het enthousiasme na de zoveelste party weg. Van gemeente Den Haag krijgen we een vergoeding per deelnemer. En met een subsidie van Stichting DOEN optimaliseren we het programma voor verdere opschaling. Zo ontwikkelen we een planningstool en een digitale database waarmee we het rendement van de EnergyParty' kunnen bijhouden en aantonen.”

De teller van de EnergyParty staat inmiddels op 139. Daarmee zijn 625 huishoudens in de Haagse regio bereikt. Van de Beek: “De helft van de deelnemers heeft vooraf niets met duurzaamheid. We bereiken dus niet alleen de voorlopers, maar ook de grote kritische massa. Na afloop gaat 99 procent met nieuwe kennis en inzichten naar huis. Hoewel we in de regio Den Haag nog lang niet uitgefeest zijn, zoeken we naar serieuze partijen elders in het land. Ze hoeven het concept niet te kopiëren, maar kunnen het sámen met ons doen.”

Zonnepanelen zonder te investeren

Coöperatie Echt Energie bedacht een formule om de investering in zonnepanelen af te betalen via de besparing op stroomkosten. Inmiddels liggen op honderd daken in de Oude IJsselstreek panelen. Hein van Groningen, Coöperatie Echt Energie: “In 2015 startten we een coöperatie zonder winstoogmerk. De gemeente gaf ons 5.000 euro subsidie en we bedongen korting bij twee zonnepanelenleveranciers. Een financieringsmogelijkheid vonden we bij GreenLoans, een dochteronderneming van ABN AMRO. Die verstrekt groene leningen aan particulieren voor een investering in een duurzamere woning. Ideaal voor jonge gezinnen, die een groot bedrag zo in maximaal tien jaar kunnen afbetalen, mede uit energiebesparing. De gemiddelde stroomkosten van een huishouden bedragen circa 800 euro per jaar. De kosten van zonnepanelen, inclusief coöperatielidmaatschap, bedragen over een periode van 10 jaar ongeveer 700 euro per jaar. Jaarlijks is de directe winst dus minimaal 100 euro.”

De beoogde doelgroep van jonge mensen bleef echter weg op de voorlichtingsavond. Verrassend genoeg kwam er wel een grote groep geïnteresseerde vijftigplussers opdagen. Van Groningen: “Nu deze eerste lichting zonnepanelen op hun dak heeft, zien we ze bewuster met hun stroomgebruik omgaan. Met inzicht in zowel opwek als gebruik passen de mensen hun gedrag aan. Ook leuk is dat zij ambassadeurs zijn geworden van ons concept door hun kinderen erover te vertellen. Daardoor weten de jonge gezinnen onze voorlichtingsavonden nu wél te vinden.”

“Een aantal andere gemeenten klopte enthousiast bij ons aan. We rollen onze formule nu uit in onder meer Doetinchem en Aalten en vertellen vrijwilligers daar over de aanpak. Zo hopen we alle acht gemeenten in de Achterhoek op korte termijn vol te leggen met zonnepanelen.”