Sible Schöne: 'De logische vraag voor een burgerforum: moeten we ons gedrag veranderen?'
In zijn nieuwe column voor Energiepodium pleit Sible Schöne voor een breed samengesteld burgerforum dat helderheid moet bieden over welke gedragsveranderingen nodig zijn om een duurzamere leefstijl te ontwikkelen.
In een brief aan de Tweede Kamer geeft het Kabinet aan dat ze de komende maanden samen met de Kamer wil verkennen óf Nederland met burgerfora over klimaat- en energiebeleid aan de slag kan. En meer specifiek hoe een burgerforum over klimaat- en energiebeleid er dan uit kan zien. Het Kabinet geeft in de brief aan dat het van belang is om te kiezen voor een duidelijke en gerichte vraagstelling, rond een onderwerp dat maatschappelijk leeft en voor een brede groep inwoners urgent en relevant is. Voor de start moet bovendien duidelijk zijn wat er met de inbreng van inwoners gebeurt.
De brief stelt verder dat, mocht de Kamer samen met het kabinet werk willen maken van een nationaal burgerforum, één of enkele vraagstukken die Nederland tegenkomt richting klimaatneutraliteit in 2050 een kansrijk thema kunnen zijn om verder uit te werken en te concretiseren. Een keuze hiervoor sluit aan bij het advies van de commissie-Brenninkmeijer om voor een onderwerp te kiezen, waarbij er nog veel ruimte is om de uitkomsten in de politieke besluitvorming mee te nemen. Ook adviseerde de commissie om een burgerforum tijdig te laten plaatsvinden, in een vroeg stadium van beleidsvorming.
“Een burgerforum zou zich vooral moeten richten op duurzaam vervoer en de vermindering van vlees- en zuivelconsumptie”
Wat mij betreft stellen we de vraag centraal: Moeten we ons gedrag veranderen, en zo ja, met welk type beleid? Het is een vraagstuk dat maatschappelijk leeft en voor een brede groep inwoners urgent en relevant is. Bovendien wordt er verschillend over wordt gedacht.
De vraagstelling sluit ook perfect aan bij de conclusie uit het laatste IPCC-rapport van april 202 dat gedragsverandering en maatregelen gericht op een duurzamere consumentenvraag de mondiale uitstoot van broeikasgassen met 40% tot 70% omlaag kunnen brengen in 2050. Daarbij gaat het niet alleen om de gebruikelijke maatregelen zoals energiebesparing en het gebruik van duurzame energie, maar met name ook om duurzaam vervoer, en vermindering van vlees- en zuivelconsumptie in rijke landen. Maatregelen die, aldus het IPCC, ook een positief effect op welzijn in het algemeen.
Een burgerforum zou zich met name moeten richten op de laatste twee onderwerpen: duurzaam vervoer en de vermindering van vlees- en zuivelconsumptie. Dit waren ook precies de twee onderwerpen die de commissie van Geest noemde in de aanloop van de verkiezingen.
“Overstappen van benzineauto's naar elektrische is géén systeemverandering”
Het IPCC-rapport geeft ook aan dat gedragsverandering niet alleen kansen biedt, maar in feite ook nodig is. Een puur technische aanpak is, aldus dit rapport, inmiddels onvoldoende, er is ook systeemverandering nodig. Om een voorbeeld te noemen: overstappen van benzineauto's naar elektrische is géén systeemverandering. We moeten kijken naar het hele transportsysteem, anders kijken naar het verplaatsen van mensen en het bezitten van een auto moet dan geen standaard meer zijn.
Een belangrijke reden om te kiezen voor een burgerforum is dat het Kabinet om de hete brij heen draait. Het recente Ontwerp Beleidsprogramma Klimaat stelt vast dat een duurzaam en gezond dieet, minder voedselverspilling, minder en anders reizen, efficiënter energieverbruik en de aankoop van duurzamere producten alle horen bij een broeikasgasarme levensstijl. Het constateert verder dat het IPCC rapport uitgebreid beschrijft welke factoren een rol spelen bij het aannemen van een duurzamere levensstijl en hoe deze kunnen worden bevorderd door middel van gerichte interventies. Maar vervolgens blijft het vaag over de eigen ambities op deze twee cruciale terreinen.
Een breed samengesteld burgerforum kan deze patstelling doorbreken. Door helderheid te bieden over de vraag welke gedragsveranderingen die komende decennia nodig zijn en met welke instrumenten dit kan worden bereikt.
