Kantelpunt
Het klimaat verandert langzaam, maar er komt een moment waarop we kritische grenzen over gaan met onomkeerbare gevolgen als gevolg. Dit noemen we een kantelpunt.
Wat is een kantelpunt of tippingpoint?
Een kantelpunt (of tipping point), is een moment waarop een geleidelijke verandering een kritisch punt passeert waardoor er een grote verandering plaatsvindt. In het klimaat kunnen ook kantelpunten voorkomen. Doordat wij CO₂ uitstoten warmt de aarde op. Die opwarming heeft effect op de natuur of het klimaatsysteem zelf. Soms zijn die effecten onomkeerbaar. In dat geval is een zogenaamd kantelpunt bereikt. Vaak wordt dit kantelpunt bereikt doordat een effect van de opwarming zichzelf versterkt (ook wel terugkoppelingen genoemd).
Wanneer een kantelpunt is bereikt is de nieuwe situatie onherstelbaar. Je kunt dit vergelijken met het bouwen van een toren van stenen. Er komt een punt waarbij de toren zo onstabiel is dat deze om zal vallen, dit is het kantelpunt. Twee voorbeelden van kantelpunten in het klimaat is het smelten van ijs en het verdwijnen van permafrost.
Het smelten van ijs
Een voorbeeld van een kantelpunt is het smelten van ijs. IJs reflecteert meer zonlicht dan land en water, het heeft een hogere albedo. Albedo is de mate van reflectie van zonlicht: hoe lager de albedo/reflectie, hoe meer warmte er door de aarde wordt geabsorbeerd en omgezet in warmte.
Als ijs smelt door de stijgende temperatuur, wordt er minder zonlicht gereflecteerd en juist meer geabsorbeerd. Dit zorgt voor extra opwarming dat leidt tot het smelten van nog meer ijs. Het smelten van ijs leidt zo dus tot het nog sneller smelten van ijs. Dat gaat zo door tot er een (kantel)punt bereikt wordt waarna het niet meer teruggedraaid kan worden en al het ijs op bijvoorbeeld Groenland zal verdwijnen. Dit zal grote gevolgen hebben voor de stijging van de zeespiegel.
Het verdwijnen van permafrost
In noordelijke gebieden als Canada, Scandinavië en Siberië komt veel permafrost voor. Permafrost is bevroren grond met veel oude plantenresten. Door de opwarming van de aarde ontdooit deze grond sneller dan normaal. Wanneer diepe lagen van het permafrost ontdooien, gaan de plantenresten rotten. Tijdens het rottingsproces komt er extra CO₂ en methaan vrij. Deze toename van broeikasgassen zorgt voor een versnelling van de opwarming van de aarde. En hoe warmer de aarde, hoe meer permafrost zal ontdooien. Er is een kantelpunt bereikt wanneer het dooien van permafrost niet meer tegen te gaan is en het rotten van plantenresten de opwarming blijft versterken. Dit is een onomkeerbaar proces.
Maar hoe lang duurt het voor zo’n kantelpunt is bereikt? Wetenschappers doen veel onderzoek om het toekomstige klimaat en de effecten daarvan te kunnen voorspellen.
Meer weten? Bekijk deze video voor een duidelijke uitleg over kantelpunten:
