Over de monitor

Met de Lokale Energie Monitor meet HIER al tien jaar de impact van lokale energie-initiatieven in Nederland. Dit jaar deed HIER voor het eerst aanvullend onderzoek naar bewonersinitiatieven zonder collectieve opwekprojecten. Op deze pagina lees je de verantwoording van de onderzoeken achter de Lokale Energie Monitor 2024 en de Bewonersinitiatieven in beeld.

Lokale Energie Monitor

De focus van de Lokale Energie Monitor ligt op lokale energiecollectieven. Hiermee bedoelen we samenwerkingsverbanden van burgers en lokale bedrijven. Collectieven die samenwerken aan de energietransitie in hun omgeving, die in de regel zijn verenigd in een energiecoöperatie.

We blijven dicht bij de praktijk en kijken hoe deze burgercoöperaties en -initiatieven hier vorm aan geven.

Kwantitatief

Het accent van de Lokale Energie Monitor ligt op kwantitatieve trends. We volgen de ontwikkelingen zoveel mogelijk aan de hand van concrete resultaten, getallen en cijfers.

Met voorbeelden geven we meer zicht op de veelkleurige praktijk. Wat voor projecten zitten er achter de cijfers? In welke context komen ze tot stand? Delen van deze monitor zijn dus ook meer beschrijvend van aard.

Aanpak

Voor de Lokale Energie Monitor verzamelen we een flink aantal gegevens over de coöperaties, hun collectieve productie, projecten en -plannen en activiteiten. Dat doen we op verschillende manieren:

• Een vragenlijst voor energiecoöperaties (respons: 304).
• Interviews met mensen die verbonden zijn aan regionale koepels of netwerken en goed weten wat er gaande is in hun regio.
• Met inbreng van partners van coöperaties: dienstverleners, ontwikkelaars en energiebedrijven die veel met lokale energie-initiatieven samenwerken.
• Raadplegen van openbare bronnen (online research).
• Navragen bij de initiatiefnemers.
• Raadplegen van de subsidieregisters (SCE, SDE, provincies).
• Raadplegen van verwante monitors (zoals de Monitor wind op land over 2023 en de Monitor participatie hernieuwbare energie op land).

Bewonersinitiatieven in beeld

Naast energiecoöperaties ziet HIER steeds meer bewonersinitiatieven ontstaan die zich met energie bezighouden, vaak zonder officiële rechtsvorm en op zeer lokale schaal. Bewonersinitiatieven in beeld is een eerste stap in het in kaart brengen van deze initiatieven.  

Focus

Dit aanvullende onderzoek brengt in beeld welke typen bewonersinitiatieven actief zijn, hoe ze georganiseerd zijn, met welke partijen ze samenwerken, welke activiteiten ze ontplooien, op wat voor thema's naast energie ze actief zijn, hoe ze gefinancierd worden en welke knelpunten ze ervaren.  

De rapportage richt zich op initiatieven die zich bezighouden met energiebesparing en warmteoplossingen, maar geen energiecoöperatie vormen en niet bezig zijn met coöperatieve opwek- of warmtenetprojecten. 

Aanpak

HIER heeft daarvoor samen met Platform31 een methodiek ontwikkeld en getest. De basis van het onderzoek is een vragenlijst die is verspreid onder bewonersinitiatieven via HIER en partners van de Participatiecoalitie. De vragenlijst stond open van 16 december 2024 tot 19 januari 2025 en werd ingevuld door 113 unieke initiatieven.  

De respons is geanalyseerd door Platform31, waarbij zowel kwantitatieve als kwalitatieve gegevens zijn verwerkt. De resultaten bieden een eerste beeld van de diversiteit aan bewonersinitiatieven in de energietransitie en vormen een basis voor eventueel verder onderzoek in de toekomst.