Drie lessen uit de duurzame Utrechtse modelwoning
Een gewone doorzonwoning uit de jaren ’60 gelegen in de wijk Overvecht-Noord. Maar wel met energielabel A. De verbouwing kwam voor rekening van de gemeente Utrecht, die de woning tot eind 2024 als voorbeeldwoning gebruikte. Bewoners konden de verduurzaming er zelf zien en ervaren. Hoe kijkt de gemeente terug op dit project?
De woning, een sociale huurwoning uit de jaren ’60, is door de gemeente geheel verduurzaamd. Muren en dak zijn geïsoleerd, er is een warmtepomp geplaatst en de tuin is klimaatvriendelijk gemaakt door het plaatsen van onder andere regentonnen. De gemeente heeft daarmee verduurzaming van een woning voelbaar, tastbaar en hoorbaar gemaakt.
Bewoners konden zich inschrijven voor een persoonlijke rondleiding. Via doorkijkjes in de wanden en de dakpanelen zagen zij het isolatiemateriaal dat is gebruikt. Een warmtepomp met buitenunit verwarmt het pand en een ventilatiesysteem met slimme Co2-meter zorgt voor voldoende frisse lucht. Tijdens de rondleiding konden de bewoners zelf ervaren hoeveel geluid de systemen maken. En natuurlijk of het er aangenaam warm was.
Stephanie Gommers van de gemeente Utrecht is als projectleider de laatste tweeënhalf jaar betrokken geweest bij de modelwoning. Zij blikt terug op de belangrijkste leerpunten van het project.
Les 1: een goede locatie is écht belangrijk
In 2018 maakte de gemeente Utrecht bekend dat de wijk Overvecht-Noord als eerste wijk in de stad van het aardgas gaat. “De keuze voor een voorbeeldwoning in deze buurt was dus heel logisch” licht Gommers toe.
In de eerste jaren kwamen er veel buurtbewoners langs om te kijken en om advies in te winnen. De doelstelling van 1000 bezoekers per jaar werd makkelijk gehaald. Maar toen kwam COVID-19. Zoals zoveel projecten, kwam ook dit project een tijd stil te liggen. En in die periode veranderde de focus van de gemeente met betrekking tot de plannen voor Overvecht-Noord.
“Na corona hebben de voorbeeldwoning ook actief ingezet voor verduurzamingsprojecten in andere buurten in de stad. En dat werkte goed. Een informatieavond levert toch al snel zo’n 20 nieuwe rondleidingen in de voorbeeldwoning op. Maar je zag over de gehele linie de aantallen teruglopen. En dan blijkt dat voor veel bewoners uit andere buurten de afstand toch te ver is. Een voorbeeldwoning is het meest succesvol wanneer deze op een centrale plek in de eigen buurt of wijk ligt.”
Les 2: het begint pas echt na de start
“Er is veel werk gaan zitten in de start van het project. Huurafspraken met de woningcorporatie, een verduurzamingsplan en een grote verbouwing” vertelt Gommers. Maar daarna begint het pas echt.
“Zo hebben we veel geïnvesteerd in de activatie van bezoekers. Van brei- en naaiworkshops tot repaircafés, van een duurzame maatregelen bibliotheek tot een volledige Iftar-maaltijd bereid op de inductiekookplaat in de keuken. We hebben voortdurend dingen met een groen tintje georganiseerd om bewoners kennis te laten maken met de woning. En dat werkt. Hoewel ze misschien in eerste instantie komen voor de workshop, maken ze toch een afspraak voor een rondleiding.”
Ook de installaties in de woning hebben onderhoud nodig. Zo bleek dat de printplaat van de warmtepomp vervangen moest worden. Dit heeft veel geld en tijd gekost. “Maar ook dit hoort erbij” zegt Gommers.
Les 3: iedere tijd vraagt een andere toon
“Toen de voorbeeldwoning opende in 2018, was een warmtepomp voor veel mensen iets nieuws. Zonnepanelen waren minder zichtbaar in het straatbeeld. Verduurzaming was een onderwerp waar slechts een kleine groep bewoners mee bezig was. In het begin kwamen dus vooral bezoekers die al zelf met het onderwerp aan de slag waren gegaan” stelt Gommers.
“Nu zie je dat het belang van verduurzaming veel breder is doorgedrongen. En er een nieuwe groep bewoners om hulp komt vragen. Deze groep heeft andere behoeften en is veel meer op zoek naar praktische hulp. Bijvoorbeeld bij het vinden van betrouwbare leveranciers en het aanvragen van subsidie”. De voorbeeldwoning was hier minder goed voor toegerust.
