Geleerde lessen van windparken Nijmegen Betuwe en Koningspleij
Windpark Nijmegen Betuwe levert sinds 2016 met vier windmolens energie voor zo’n 7.000 huishoudens. Windpark Koningspleij van de Arnhemse Rijn- en IJssel Energiecoöperatie en Pure Energie wekt vanaf 2021 met drie coöperatieve windmolens stroom op voor 11.000 huishoudens en met een commerciële molen elektriciteit voor naastgelegen industriegebied Kleefse Waard. Beide parken kenden een enigszins moeizame start, maar zijn vervolgens met relatief weinig weerstand tot stand gekomen. Hoe hebben de initiatiefnemers dit aangepakt en welke overeenkomsten zien we?
Pim de Ridder (Windpark Betuwe Nijmegen) en Petra Lettink (Windpark Koningspleij Arnhem) vertellen in een webinar tijdens het Evenement HIER opgewekt 2020 over aanpak en geleerde lessen. Kijk het hele hier webinar terug of lees hieronder een samenvatting.
Noot: polls en video's die tijdens het webinar werden afgespeeld, zijn in deze opname helaas niet terug te zien.
Achtergrond
Windpark Nijmegen Betuwe is het eerste Nederlandse windpark dat volledig in handen is van burgers. Pas toen het oorspronkelijke windpark sneuvelde bij de Raad van State kreeg het project de wind in de zeilen.
De Ridder: “Toen de gemeente het heft zelf in handen nam in 2012, was de vraag aan mij: hoe kunnen we de weerstand oplossen? Dat was eigenlijk de start voor ons.” Ook de Arnhemse Rijn- en IJssel Energiecoöperatie is in 2012 met het initiatief gestart. Wat het project in het begin vertraagd heeft, is dat de eerste projectontwikkelaar voortijdig afhaakte.
Lettink: “Erg vervelend en het leerde ons dat je vanaf het begin goede, gelijkwaardige afspraken moet maken met je partner. Dat hebben we met huidige partner Prowind wel gedaan.”
Sociale aanpak
Mensen overtuigen blijft het allerbelangrijkste in de beginfase. Lettink: “In ons geval eerst de gemeenteraad van Arnhem die het bestemmingsplan moest wijzigen, daarna de omgeving. Dat hebben we gedaan door heel veel gesprekken aan te gaan, consultatierondes te houden waar we vragen en zorgen ophaalden en uit de wereld probeerden te helpen. Daarnaast hebben we nieuwsbrieven verstuurd, informatiemarkten georganiseerd en zijn we zeer actief op social media. Dit heeft geresulteerd in 566 deelnemers en 10.000 winddelen à 250 euro. Het rendement is circa 6,5%, plus een investering in een omgevingsfonds.”
De Ridder ziet veel paralellen met Arnhem. “Wat wij beter kunnen dan commerciële partijen is heel open en transparant communiceren. Samen met energiecoöperatie WPN hebben we een plan van aanpak gemaakt en hierover heel intensief met de buurt gepraat. Met als resultaat tevreden buren, 1013 deelnemende burgers in het windpark en stroom voor 7000 huishoudens.”
“Een windpark opzetten is een proces van de lange adem. Voorkom dat een partner voortijdig uitstapt en dat je met elkaar de finish niet haalt”
– Petra Lettink, Windpark Koningspleij Arnhem
Open en eerlijk communiceren met de buurt
Het is belangrijk dat je vanaf het allereerste begin een eerlijke en actieve omgevingsdialoog met de directe omgeving voert. Dit doe je door letterlijk aan te bellen bij de mensen in de buurt.
De Ridder: “Ga er op de fiets naar toe, neem koekjes mee en ga koffiedrinken. En sluit indien mogelijk aan bij bijeenkomsten waar meerdere mensen al bij elkaar zitten.” Zorg ook dat je je huiswerk goed op orde hebt en dat je transparant bent als je de dialoog aangaat. Aangezicht, slagschaduw en geluid: het is er. Ook op het gebied van flora en fauna zijn er gevolgen. Leef je daarom goed in de zorgen van bewoners in en probeer deze realistisch te maken.
Lettink: “Om de zorgen over het aangezicht weg te nemen of in ieder geval realistischer te maken, werkten wij daarom met een 3D-model waarmee je precies kon zien hoe de windmolens er vanuit iemands huis uit kwamen te zien. Want dan weet je waar je over praat.”
Afspraken op basis van gelijkwaardigheid
Om een project als deze van de grond te tillen ontkom je er bijna niet aan om met een commerciële partij samen te werken. Dat is prima, maar zorg dat je heldere en goede afspraken maakt met de partijen waarmee je samenwerkt.
De Ridder: “Je moet als coöperatie zelfbewustzijn zijn over je positie en direct als gelijkwaardige partner instappen. Ook al mis je kennis en financiële middelen. Als coöperatie breng je ontzettend veel in op het gebied van communicatie en draagvlakcreatie. Stel direct een bindende samenwerkingsovereenkomst op en leg deze vast.”
Lettink vult aan: “Een windpark opzetten is een proces van de lange adem. Voorkom dat een partner voortijdig uitstapt en dat je met elkaar de finish niet haalt.”
“In de bouwfase kun je heel veel doen met een project. Mensen zijn oprecht geïnteresseerd in wat er gebeurt”
– Pim de Ridder, Windpark Betuwe Nijmegen
Andere belangrijke tips
- Transparantie: Wees altijd transparant. De buurt, dus ook tegenstanders, moeten informatie altijd uit de eerste hand horen en niet een bepaalde beslissing in de krant lezen. Ook over financiën en verdeling van revenuen moet je vanaf het begin duidelijk zijn. Juist ook als een commerciële partij bij de ontwikkeling betrokken is.
- Kennisuitwisseling: Wissel kennis uit met partijen die al verder zijn, zodat je als beginnende coöperatie niet volledig zelf het wiel uit hoeft te vinden. Praat met bestaande initiatieven.
- Werk in bandbreedtes: Begin je vandaag met windpark, dan staat deze er in 2025 als alles goed gaat. De ontwikkelingen gaan zo snel dat je ervoor moet zorgen dat je de beste, maar wellicht duurdere of hogere molen dan ook nog kunt betalen. Spreek daarom bijvoorbeeld met de gemeente een bandbreedte wat betreft vergunningsaanvraag af. Dat vergt lef.
- Enthousiasme: Een coöperatie neerzetten van een windmolenpark kost veel (vrije) tijd. Je moet daarom het enthousiasme kunnen vasthouden, zodat je tegenslagen kunt opvangen. Zoek partners die daar bij passen.
- Excursie: In de bouwfase kun je hele leuke dingen doen met omwonenden, zodat ze het project echt gaan voelen. Mensen zijn oprecht geïnteresseerd in wat er gebeurt. Organiseer daarom bijvoorbeeld excursies om de bouwput te bekijken waar de molen in geplaatst wordt.
- Slim combineren: Combineer energieprojecten om ruimte optimaal in te zetten. De ruimte in Nederland is beperkt dus als je een locatie hebt, moet je die optimaal benutten. Combineer zon met wind en opslag op één aansluiting. Je hebt dan wel een netwerk nodig van mensen die hier verstand hebben.
- Ondernemende coöperatie: Zorg als coöperatie dat je meegaat in de snelheid en creativiteit van de ontwikkelaar en dat er duidelijke afspraken over rollen en risico’s.
