Communiceren bij coöperatieve windprojecten
Windprojecten hebben niet alleen een grote impact op het klimaat, maar ook op de directe omgeving. Communiceren met betrokkenen – van partners tot omwonenden – is dan ook een continu proces. Waar kunnen energiecoöporaties bij hun communicatiestrategieën op letten? Tessa Felix van Windunie en Inge Verhoef van De Windvogel vertellen over hun communicatie-ervaringen binnen coöperatieve windprojecten.
Mensen voelen zich mentaal eigenaar van het gebied waar ze wonen. Ze accepteren het niet als er ‘zomaar iets in hun achtertuin gebeurt’, maar willen nauw betrokken zijn. Een goede communicatiestrategie kan dit traject vergemakkelijken. Want één ding is zeker: je hebt elkaar nodig. Door het windproject in een bredere context te plaatsen, kan meer begrip ontstaan volgens Verhoef: “Die windmolen is slechts een middel, het doel is het verduurzamen van de hele omgeving. Of dat nu via zonnevelden, wind of recreatie is. Dit gezamenlijke doel is je verbindende factor.”
Van informeren naar betrekken
Omwonenden willen graag betrokken worden, maar ook zelf input leveren. Een eerste stap is het goed in kaart brengen van de eigenschappen van de omgeving. Daar kunnen communicatiedoelen op worden afgestemd. Windprojecten zijn veelal op te delen in vijf fasen, met iedere fase z’n eigen communicatiestrategie.
Fase 1 - Mobiliseren in de voorfase
De voorfase draait om het mobiliseren van mensen en politiek. Zo ga je onder meer het gesprek aan over gemeentelijke energieambities. Vage ambities bemoeilijken de communicatie omdat de onderbouwing extra scherp moet zijn. “Soms is het gemeentelijk beleid dat zij het project in handen houden. Als energiecoöporatie heb je dan minder invloed op het proces of het te vertellen verhaal. Binnen de samenwerking laat je dan zien wat de voordelen zijn als de inwoners zelf mede-ontwikkelen en eigenaar worden van de windturbines”, zegt Verhoef. Een manier om dat te doen is om invloed te krijgen op bestaande energievisies en daar de inwonersparticipatie vastleggen. Zijn er al beleidsdocumenten met locatievoorkeuren? “Zo niet, dan kun je aangeven dat je als energiecoöporatie graag samen met de inwoners wilt kijken wat mooie plekken zijn”, aldus Verhoef.
Fase 2 - Betrekken in de planfase
In de planologische fase moet veel gebeuren. Zoals het milieueffectenonderzoek, vergunningaanvragen en bepalen waar de windturbines precies komen te staan. “Stakeholders moet je hier stap voor stap in meenemen. In grote projecten gaat dat samen met het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, de provincie en de gemeente(s). Bij kleine projecten met gemeente en provincie. Samen bespreek je hoe je gaat communiceren, maar ook hoe je de omgeving een rol geeft in het project”, zegt Felix. Door het gesprek aan te gaan met alle verschillende stakeholders wordt duidelijk wie wat belangrijk vindt. Hierop kan per doelgroep een strategie worden opgesteld.
- Voorbeelden van communicatie in deze fase zijn het organiseren van keukentafelgesprekken, inloopbijeenkomsten of windmolenexcursies. Of het werken met omgevingswerkgroepen en ambassadeurs.
Fase 3 - Betrokken blijven in de aanbestedingsfase
Op het moment dat de vergunningen onherroepelijk zijn, kun je als energiecoöporatie leden gaan werven. In de aanbestedingsfase gebeurt er veel achter de schermen: van de aankoop van turbines tot het regelen van het stroomcontract. “Houd de omgeving hierbij betrokken. Beslissingen over belangrijke aankopen maak je samen met je leden. Ook zijn in deze fase de lokale bedrijven een belangrijke doelgroep om te betrekken. Misschien zit in het gebied namelijk wel lokaal de samenwerking”, zegt Felix.
- Voorbeelden van manieren om de omgeving op de hoogte te houden zijn het opstarten van werkgroepen of met een windjournaal, waarbij je via interviews laat zien wat achter de schermen gebeurt.
Fase 4 - Communiceren in de bouwfase
In de bouwfase pak je als energiecoöperatie een actieve rol voor het opbouwen en versterken van banden. Interactiviteit is hier volgens Felix het sleutelwoord: “Je bouwt in mensen hun achtertuin. Door interactief te communiceren blijft iedereen geïnformeerd over de voortgang, maar ben je ook een klankbord voor mensen om zaken terug te koppelen of meldingen te maken.”
- Manieren om interactief te communiceren zijn via een website, app, inloopspreekuren of het organiseren van excursies naar de bouwplaats.
Fase 5 - Exposure in de exploitatiefase
Successen vier je samen. Het moment dat een park open gaat is een mooi communiceermoment met de buitenwereld. Misschien gaat er een bezoekerscentrum open of zijn er nieuwe voorzieningen in het gebied. Nodig betrokkenen en mensen in de omgeving uit voor een feestelijke viering. Laat de voordelen zien van je eigen windmolens; zowel het rendement op investeringen door inwoners als de buurtprojecten die je met de opbrengst kunt realiseren.
Omgaan met (politieke) weerstand
Bij nieuwe projecten krijg je ook te maken met weerstand. Een veelgehoorde opmerking is: waarom moet dat in mijn achtertuin? “Probeer niet direct te overtuigen maar te luisteren. Iedereen heeft andere zorgen dus zoek wederzijdse belangen”, zegt Felix.
Soms krijgen duurzame initiatieven een politiek randje, bijvoorbeeld rondom verkiezingstijd. Tegenstanders profileren zich vanaf de start extra sterk, terwijl kennis over windprojecten ontbreekt. Voor je het weet wordt je project op een zijpad gezet. Om dit te voorkomen moet alle ruis van tafel. “Wij zijn eens met een gemeenteraad bij een ander initiatief gaan kijken ter inspiratie. Ook loont het om personen te zoeken in de buurt of in de politiek die breed gedragen worden en hen te laten fungeren als ambassadeur”, zegt Verhoef.
De pers en social media
Vermijd op social media een welles-nietes-spel. Loopt het echt uit de hand dan kun je mensen uitnodigen voor een gesprek. Verhoef: “Afhankelijk van de situatie kun je positieve bewoners online op persoonlijke titel laten reageren, of dit vanuit de energiecoöporatie als één geluid doen.”
Ook de pers is een speler die je niet in de hand hebt. “Investeren in warm contact met journalisten helpt. Nodig ze uit bij evenementen en houd ze actief op de hoogte. Ook kun je zelf een advertentie of advertorial plaatsen”, zegt Felix.
Extra communicatietips
- Geef bij de start duidelijke kaders aan waarbinnen betrokkenen kunnen meedenken.
- Wees zichtbaar en herkenbaar: maak bijvoorbeeld een website en logo.
- Per projectfase is er een andere communicatiestrategie.
- Geef voorstanders een stem. Bijvoorbeeld door hun verhaal te vertellen op de website of via social media.
- Plenaire bijeenkomsten biedt tegenstanders een podium. Kies daarom bij voorkeur voor een inloopavond. Hier kun je mensen verspreiden en in kleinere groepen van gedachten wisselen en op zorgen ingaan.
- Zorg dat op bijeenkomsten ook onafhankelijke experts rondlopen, zoals een adviseur geluid en slagschaduw. Zij kunnen vanuit hun objectieve rol vragen beantwoorden.
- Een plenaire boodschap is niet altijd te vermijden. Na het plenaire deel kun je alsnog in groepjes uit elkaar, bijvoorbeeld met thematafels.
- Laat voor de afwisseling bij een lastige plenaire sessie een BN’er aan het woord. Dit kan de angel eruit trekken én extra deelnemers aantrekken.
Dit artikel is tot stand gekomen met dank aan Inge Verhoef (de Windvogel en Rijne Energie), Tessa Felix (Windunie), Ieke Benschop (NMU) en is geschreven n.a.v. de gelijknamige deelsessie tijdens het evenement HIER opgewekt 2017.
