Aan de slag met zon: Je doelgroep goed informeren

Een zonnepaneel zet licht om in elektriciteit. Voor een zo optimaal resultaat worden de panelen zoveel mogelijk richting het zuiden geplaatst, onder een hoek tussen de 15 – 65 graden. Zonnepanelen werken op daglicht dus ook wanneer het bewolkt is. Een zonnepaneel bestaat uit een veelvoud van aan elkaar gekoppelde zonnecellen (ofwel photovoltaïsche cellen, men spreekt ook wel van PV-systemen). De cellen zijn gemaakt van twee lagen silicium. Onder invloed van licht komen er simpel gezegd elektronen ‘in beweging’. Dit is de elektrische stroom. Dunne draadjes (ook wel ‘tabs’ genoemd) die op de zonnecel zijn aangebracht, voeren de elektrische stroom af. Hiervoor is een omvormer nodig. Zonder omvormer kun je de energie die opgewekt wordt niet gebruiken in je huis. De omvormer zet de opgewekte gelijkstroom (DC) om in voor ons bruikbare wisselstroom 230 V (AC). Om ‘verlies’ over de kabel zoveel mogelijk te voorkomen wordt de omvormer zo dicht mogelijk bij de zonnepanelen gemonteerd. De wisselstroom wordt via de meterkast rechtstreeks verdeeld over de woning. Eventuele overtollige elektriciteit wordt teruggevoerd op het net. De elektriciteitsmeter draait dan terug.

Een zonnepaneel is over het algemeen voorzien van een aluminium frame en een glazen plaat. Dit zorgt ervoor dat de zonnecellen beschermd zijn tegen invloeden van buitenaf.

De afmetingen van een paneel verschillen per fabrikant. Ook het uiterlijk verschilt. Er zijn twee soorten kristallijne zonnecellen: de monokristallijne en de polykristallijne zonnecellen. Ze zijn anders gemaakt en er is een duidelijk verschil in uiterlijk. De zonnecellen in een monokristallijn zonnepaneel bestaan uit één kristal. De oppervlakte van monokristallijne zonnecellen is egaal zwart en heeft geordende elektroden. De zonnecellen in een polykristallijn zonnepaneel zijn niet-egaal en blauw. De panelen bestaan uit een meerdere grove kristallen. Een polykristallijne zonnecel vertoont een soort gebroken schervenpatroon. Hierdoor is het oppervlakte van het polykristallijne zonnepanelen iets minder perfect dan die van monokristallijne zonnepanelen. Dus: iets minder lichtabsorptie, en dus iets minder productie. Echter, het produceren van het silicium voor polykristallijne zonnepanelen is veel eenvoudiger is en daarom zijn deze per m2 vaak goedkoper. Per euro leveren de polykristallijne panelen het meeste op. Polykristallijne zonnepanelen zijn daarentegen meestal iets groter dan monokristallijne.

Daarnaast bestaat er ook een dunne-film zonnepaneel. Hiervoor wordt amorf silicium gebruikt of een ander materiaal. Omdat amorfe zonnepanelen geen kristallen bevatten, zijn ze zeer buigzaam. Voor de commerciële markt is dunne-film zonnepanelen nog niet interessant genoeg, maar veelbelovend.

Het meest ideale dak voor zonnepanelen is op het zuiden gericht en heeft een hellingshoek van 36 graden. Overige situaties, met het dak gericht op het zuidoosten tot en met het zuidwesten met een hellingshoek varierend van 20 tot 60 graden, zijn nog steeds uitermate geschikt. De opbrengst zal vanzelfsprekend lager uitvallen dan in de ideale situatie.

Bij het plaatsen van zonnepanelen moet rekening worden gehouden met schaduwwerking door bomen, pijpen, dakkapellen, balkons en andere gebouwen. De stroomsterkte van de minst sterke cel is bepalend voor de totale opbrengst. Een enkele beschaduwde cel kan dus de opbrengst van het hele systeem omlaag halen. Dus ook voor zonnepanelen geldt, dat de spreekwoordelijke ketting zo sterk is als de zwakste schakel.

Platte daken

Platte daken zijn ook erg geschikt, mits ze vrij van obstakels zijn. Voor installatie op een plat dak heb je iets meer installatiemateriaal nodig, want de zonnepanelen moeten in de ideale hellingshoek van 36 graden worden gebracht. Een plat dak heeft als voordeel dat de panelen kunnen worden 'weggedraaid' van al te grote obstakels en zo een beter zicht krijgen op de zon (schaduwwerking beperken).

Vergunningen

Voor het plaatsen van zonnepanelen is meestal geen vergunning nodig. Wel moet men zich houden aan richtlijnen die door de overheid zijn opgesteld. Als er sprake is van een monumentaal pand of een beschermd dorps- of stadsgezicht dan is een omgevingsvergunning meestal wel nodig. Meestal, want er zijn uitzonderingen van kracht. Bijvoorbeeld als de panelen aan de achterkant worden geplaatst. Let op: dit geldt voor rijksmonumenten. Voor gemeentelijke en provinciale monumenten gelden andere regels en richtlijnen! Vergunningen kunnen worden aangevraagd bij het omgevingsloket. Bij nieuwbouw is het zonnestroomsysteem onderdeel van de normale bouwvergunning.

Huurders en VvE’s

Bij huurhuizen is toestemming nodig van de verhuurder. Als je lid bent van een Vereniging van Eigenaren, zijn er twee mogelijkheden. Je kunt als VvE panelen aanschaffen en de opgewekte stoom gebruiken voor gemeenschappelijke voorzieningen zoals de gangen en liften. Als je als individueel appartementseigenaar zonnepanelen aanschaft, dan wordt de geproduceerde stroom via een aparte kabel ingevoed op de eigen elektriciteitsmeter. Er is wel toestemming nodig van de VvE omdat de panelen op het eigendom van de VvE komen te liggen. Dit klinkt allemaal eenvoudig, maar dat is het zeker niet. 

Welk zonnepaneel is het beste? Die vraag is niet eenvoudig en eenduidig te beantwoorden. Het hangt af van verschillende factoren, persoonlijke voorkeur en smaak natuurlijk. Want waar ga je voor? De laagste aanschafprijs? De beste investering? De grootste opwekcapaciteit? De mooiste panelen? Of voor de beste kwaliteit? Kosten, opbrengst, kwaliteit en uiterlijk spelen een rol. Een moeilijke keuze. Maar één ding staat vast: kijk niet alleen naar de panelen, maar ook naar de omvormer! Belangrijk om te weten: de kosten voor een zonnestroomsysteem (inclusief omvormer, bekabeling en installatie) bestaan doorgaans voor ongeveer 50% uit de kosten voor panelen en 10% uit kosten voor de omvormer!

Kwaliteit

Panelen dienen een aantal kwaliteitskeurmerken te hebben. Vanzelfsprekend zijn ze CE-gemarkeerd waarmee ze voldoen aan alle geldende Europese wetgeving. Zonnepanelen worden geproduceerd conform industriestandaard IEC61215. De zonnepanelen moeten een serie tests doorlopen. Daarnaast moeten ze geschikt zijn voor langdurig buitengebruik onder diverse weersomstandigheden. In de tests wordt gelet op de betrouwbaarheid, de duurzaamheid, het rendement en in welke mate de prestaties teruglopen over de jaren. Zonder dit certificaat is verkoop niet mogelijk.

Als een paneel de Duitse goedkeuring TÜV heeft, dan weet je zeker dat het product periodiek geïnspecteerd wordt. Deze test omvat alle zaken die verantwoordelijk zijn voor de veroudering van een zonnepaneel (zonlicht, UV-straling, klimaatveranderingen, koude, warmte, vochtigheid, mechanische parameters, wind, sneeuw, hagel).

Verder is er een veiligheidstest. Deze test omvat de elektrische veiligheid tegen elektrische shocks. Als de zonnepanelen fabrikant voldoet aan de eisen, ontvangt hij een TÜV-ID certificaat.

Het is natuurlijk ook belangrijk te kijken naar de keurmerken die de installateur van de panelen heeft.

Kosten en opbrengst

De beste investering krijg je door naar de opbrengst per euro te kijken. Heb je minder ruimte, dan ligt het voor de hand om naar de opbrengst per oppervlakte te kijken. Echter, die opbrengst is lastig te bepalen, en maar weinig leveranciers zullen vertellen hoeveel de panelen gaan opbrengen. Hoe je de opbrengst kan inschatten, lees je hier. 

En nu kiezen!

Op het internet vind je diverse al dan niet commerciële vergelijkingssites die beloven het meest ideale zonnesysteem te kunnen bepalen op basis van verschillende ingevoerde criteria. Maar is die informatie onafhankelijk? De markt is divers en bestaat uit groothandelaren, distributeurs, installateur, systeemhuizen, eindgebruikers, doe-het-zelvers, one-stop-shoppers en fabrikanten en leveranciers van panelen, omvormers etc in losse modules of complete pakketten. Stichting Monitoring Zonnestroom maakt objectieve gegevens over zonne-energie toegankelijk. De Consumentenbond deed onderzoek naar zonnepanelen. 

Het vermogen van een zonnepaneel kan worden uitgedrukt in Watt, net als bij elk apparaat. Echter, de hoeveelheid zonlicht verandert steeds. Daarom is er een andere eenheid bedacht om het maximale vermogen van zonnepanelen uit te drukken: de Wattpiek (Wp). Dat is het maximale vermogen dat zonnepanelen kunnen leveren, gemeten onder ideale omstandigheden (STC, Standard Test Condities). Uiteraard schijnt de zon niet altijd en ook niet altijd even hard. Daarom wordt het vermogen vertaald naar opbrengst. In Nederland levert elke 1000Wp aan zonnepanelen circa 850kWh aan stroom per jaar op. Bij gunstige plaatsing kan dit oplopen tot 900 tot 950kWh per jaar. Bijvoorbeeld: een systeem met een vermogen van 2000 Wp levert in Nederland 1700 kilowattuur (kWh) bruikbare elektriciteit. Bij het berekenen van de werkelijke opbrengst worden tabellen gebruikt om de waarden voor Nederlandse omstandigheden te combineren met hellingshoek en windrichting van het paneel.

Het aanschaffen van zonnesysteem vraagt een investering. Niet alleen de zonnepanelen moeten worden aangeschaft, maar ook de omvormer en de bekabeling. Misschien moet er nog iets in de meterkast worden aangepast (de meter zelf of een extra groep). En alles moet natuurlijk geïnstalleerd worden. Zonnepanelen nemen de helft van de totale kosten in beslag. Voor de omvormer moet je op zo’n 10% van het totaal rekenen.

Momenteel is er een landelijke subsidie voor de aanschaf van zonnepanelen, maar ook lokaal en provinciaal kan er sprake zijn van subsidieregelingen. Veel gemeenten stimuleren woningeigenaren om energiebesparende maatregelen te treffen. Dat doen ze via een duurzaamheidslening met een lagere rente.

Huiseigenaren kunnen een zonnesysteem ook financieren met een hypotheek of een lening. Dat kan aantrekkelijk zijn omdat de hypotheekrente over het algemeen lager is dan de rente op leningen. Als de hypotheek voor een hoger bedrag is ingeschreven dan werkelijk nodig was voor de aankoop van de woning, dan kan overleg met de geldverstrekker aantrekkelijk zijn. Wellicht kunnen binnen de bestaande hypotheek zonnepanelen worden gefinancierd (inclusief belastingaftrek). Bedenk wel dat er bij een hypotheek eenmalige kosten kunnen komen kijken.

Ga je binnenkort verhuizen, dan kunnen de energiemaatregelen direct meefinancieren in een nieuwe hypotheek. Dit helpt de maandelijkse lasten te verlagen. 

Het plaatsen van zonnepanelen lijkt een ingrijpende zaak, maar het valt mee. Er hoeft niet gehakt en gebroken te worden. Slechts een opening in het dakbeschot is nodig om de stroomkabel door te laten. Panelen kunnen in 1 à 2 dagen gelegd worden. Soms heb je een speciale elektriciteitsmeter nodig. Een ‘oude’ analoge meter (met een telwerkje en ‘draaiwieltje’) geeft geen problemen. 

Als er zonnepanelen op jouw woning zijn geïnstalleerd, dien je bij je elektriciteitsbedrijf aan te geven dat je zelf elektriciteit opwekt. Hiervoor bel je de klantenservice van de energiemaatschappij. Het is niet verplicht, maar het kan vragen en onduidelijkheden bij de opname van de meterstanden voorkomen. Je kunt ook vragen het termijnbedrag voor elektriciteit te verlagen.

Ook meld je het bij jouw netwerkbeheerder. Dat kan heel makkelijk via www.energieleveren.nl, een gezamenlijk initiatief van alle netwerkbeheerders in Nederland. Om het elektriciteitsnet optimaal te beheren is het voor de netwerkbeheerders van belang te weten waar er hoeveel wordt opgewekt.

Als zonnepanelen meer produceren dan een huishouden opmaakt, wordt het ‘overschot’ geleverd aan het elektriciteitsnet. De energieleverancier verrekent de levering vervolgens met de elektriciteitsrekening. Lees hier hoe dit in zijn werk gaat.

Om te weten hoeveel er aan het net is teruggeleverd is een meter nodig die niet alleen kan meten hoeveel stroom een huishouden afneemt, maar ook hoeveel het aanlevert. Dat kan met een slimme meter die de netbeheerder kan komen installeren. 

Per leverancier, importeur en fabrikant verschillen de voorwaarden voor garantie. Er zijn aanbieders die vermogensgarantie afgeven. Dit houdt in dat er tot x jaren na een bepaalde datum een vastgesteld percentage vermogen gegarandeerd is. Het is soms ook mogelijk een opbrengstverzekering af te sluiten.

Veel verzekeraars nemen vaste zonnepanelen mee in de opstalverzekering. Het is raadzaam de verzekeraar te informeren over de installatie. U bent immers verplicht wijzigingen en/of verbouwingen te melden? De herbouwwaarde zal aangepast moeten worden wat een hogere premie kan betekenen. Check altijd van tevoren welke schade is verzekerd. Losse panelen die in bakken staan of op frames op een plat dak zijn geplaatst worden door sommige verzekeringsmaatschappijen gezien als losse voorwerpen die apart verzekerd moeten worden. Er worden inmiddels ook specifieke zonnepaneelverzekeringen aangeboden waarmee particulieren hun panelen verzekeren tegen schade en diefstal en soms ook tegen productieverlies. Let wel op of de zonnepanelen voldoen aan de eisen die de verzekeraar stelt, bijvoorbeeld installatie door een gekwalificeerde installateur, bepaalde kwaliteitsnormen en een bepaald aantal jaren productgarantie.

Zonnestroomsystemen kennen geen bewegende delen en vragen weinig onderhoud. In een droge stoffige omgeving is het raadzaam zonnepanelen af en toe te spoelen met water. Dit gebeurt automatisch bij regen en wind. Platte daken vragen iets meer onderhoud maar doorgaans is één keer per jaar afspoelen met water afdoende. Het meest gevoelige onderdeel van het systeem is de omvormer. Deze neemt ongeveer 10% van de kosten in van het totale zonnestroomsysteem en kan eerder worden vervangen dan de panelen zelf.

Als jouw dak niet geschikt is voor het opwekken van zonenergie, of als je geen eigen dak hebt, dan kun je je aansluiten bij een lokale energie coöperatie. Hier vind je een overzicht van coöperaties

Veel lokale energie coöperaties hebben zonneprojecten op de grond of op daken waarbij je als lid kan deelnemen. Je moet dan vaak wel in de buurt wonen. Lees ook: Geen eigen of geschikt dak? Zo kun je tóch investeren in zonne-energie

Ja! Zonnepanelen zijn goed voor het milieu, maar ook voor je portemonnee. Met zonnepanelen wek je je eigen duurzame elektriciteit op. Gegarandeerd twintig tot vijfentwintig jaar lang honderd procent groene stroom. De aanschafkosten zijn in ongeveer tien jaar terugverdiend. Niet voor niets worden zonnepanelen steeds populairder; het aantal zonnepanelen in Nederland is het afgelopen jaar verdubbeld.

• Lees ook: Zonnepanelen: wat kost het en wat levert het op?
• Lees ook: Drie keer naar Bali met de opbrengst van je zonnepanelen?

Sinds augustus 2013 zijn er geen landelijke subsidies meer beschikbaar voor zonnepanelen.

Precies hiervoor is het Nationaal Energiebespaarfonds opgericht dat Energiebespaarleningen verstrekt. De Energiebespaarlening is bestemd voor particuliere eigenaren van bestaande woningen om energiebesparende maatregelen te doen. Via maandelijkse betalingen spreid je de kosten van energiebesparende maatregelen over meerdere jaren en kun je dus direct profiteren van een lagere energierekening. De leningen hebben een looptijd van maximaal tien jaar, een aantrekkelijke, vaste rente en zijn in bepaalde gevallen fiscaal aftrekbaar. Zonnepanelen horen bij de energiebesparende maatregelen die in aanmerking komen voor een Energiebespaarlening. 

Zonnepanelen vergroten de aantrekkelijkheid van je woning. Een woning met zonnepanelen heeft een lagere energierekening en dus ook een beter energielabel dan een huis zonder zonnepanelen. Wanneer jouw huis met zonnepanelen te koop staat, heb je dus een streepje voor op vergelijkbare huizen zonder panelen. Dat kan resulteren in een snellere verkooptijd en een hogere verkoopprijs. Onderzoeken van o.a. Motivaction en de Technische Universiteit Eindhoven wijzen uit dat kopers bereid zijn om meer te betalen voor een koopwoning met een zonnepaneelsysteem.

• Lees ook: 6 zaken om op te letten als je een huis gaat kopen
• Lees ook: De voordelen van een huis met zonnepanelen kopen