Garanties van Oorsprong: wat kun je ermee?

Een coöperatie die duurzame energie opwekt, ontvangt daarvoor Garanties van Oorsprong (GvO’s). Wat zijn het precies en wat kun je ermee? Sybrand Frietema de Vries is expert op het gebied van energieproductie bij Energiewerkplaats Fryslân. Hij legt uit hoe lokale initiatieven met GvO’s kunnen zorgen dat de duurzame energie die zij opwekken lokaal blijft.

Garanties van Oorsprong zijn in Nederland het enige geldige bewijs dat energie duurzaam is opgewekt. Een GvO bestaat uit een digitaal certificaat: een nummer per MWh duurzaam opgewekte energie. Deze certificaten worden verstrekt door CertiQ, een organisatie die door de overheid is aangewezen om energie te certificeren opgewekt uit duurzame bronnen. De Autoriteit Consument & Markt controleert of de stroom die verkocht wordt als ‘groene stroom’ ook echt groen is, dus of er een GvO gekoppeld is aan de stroom.

Groene stroom is stroom inclusief GvO

Voor coöperaties betekent dit dat alleen stroom die zij inclusief GvO verkopen ook officieel groene stroom is. Een energiecoöperatie die haar leden duurzame stroom wil laten afnemen, verkoopt de GvO’s dus direct met de stroom aan het energiebedrijf, of de eindgebruiker.

Duurzaam op papier

Certificaten zijn echter ook los van de energie verhandelbaar. Handelaren mogen deze groencertificaten door heel Europa verkopen. In Nederland is er veel vraag naar GvO’s omdat Nederlandse energiebedrijven niet genoeg duurzame energie opwekken om groene stroom te verstrekken aan iedereen die dat wil hebben. Daarom kopen energiebedrijven GvO’s, bijvoorbeeld uit landen als Noorwegen en IJsland, waar veel energie duurzaam wordt opgewekt. “Met deze GvO’s mogen de energiebedrijven hun grijze stroom aan hun klanten verkopen als groene stroom. Op papier is de energie dan duurzaam”, legt Frietema de Vries uit, “maar dat noemen veel mensen ‘sjoemelstroom’.”

Waarde van lokaal en duurzaam opgewekte energie zichtbaar maken

Hoewel veel mensen denken dat zij duurzame opwek stimuleren door te kiezen voor groene stroom, heeft dat op deze manier niet tot gevolg dat er meer duurzame energieprojecten komen. Dit in tegenstelling tot lokaal geproduceerde groene stroom. Frietema de Vries raadt coöperaties daarom aan na te denken over manieren waarop zij de waarde van lokaal en duurzaam opgewekte energie zichtbaar kunnen maken. Daar is een markt voor en die zal in de toekomst groeien, verwacht hij: “Bedrijven en overheden vragen steeds vaker om een contract met lokale, nieuwe opwek. Dat legt druk op het bouwen van nieuwe installaties in de regio. Daar is zelfs een nieuw begrip voor: ‘Regionale Additionaliteitsvraag’.”

Coöperaties die daarop willen inspelen, moeten goed nadenken vóór ze de GvO’s met de energie die zij opwekken verkopen, waarschuwt Frietema de Vries. “Kan de coöperatie leveren aan de lokale bakker of de gemeente mét de bijbehorende GvO? Zo niet, dan is het niet meer lokaal geproduceerde groene stroom,” legt hij uit, “en dat was nu wel de bedoeling.”

GvO inzetten als instrument voor lokale binding

Beter is het om de koppeling met de stroom juist sterker te maken. Bijvoorbeeld door de GvO’s in te zetten als instrument voor langjarige lokale binding. “Dat betekent dat je jouw klanten garandeert dat ze zowel jouw GvO’s als jouw stroom krijgen. Dan benut je de waarde van de GvO zo goed mogelijk.”

In Friesland gebeurt dit al, met behulp van MienskipsEnergie. Dit is een officieel, regionaal keurmerk dat afnemers van energie de garantie geeft dat geleverde energie duurzaam en lokaal is opgewekt, in samenspraak met de gemeenschap. “Afnemers kunnen dan laten zien dat zij lokale opwek stimuleren. Groene stroom krijgt daarmee meer waarde.”

Daarvoor is wel een andere werkwijze nodig dan nu gebruikelijk. Op dit moment sluiten coöperaties vaak een contract af met een energiebedrijf. Ze leveren daarbij zowel de stroom als de GvO’s aan het energiebedrijf. Er is echter geen garantie dat de GvO’s daadwerkelijk terechtkomen bij de eindgebruikers die lid zijn van de coöperatie. Het advies van Frietema de Vries luidt daarom: “Zoek een meewerkend energiebedrijf waarmee je de afspraak kunt maken dat de geleverde GvO’s daadwerkelijk terechtkomen bij de leden van de coöperatie. Zorg dat het administratief zo wordt geregeld dat dit controleerbaar is.”