Financiering van je zonproject
Waar kan je terecht voor financiering van je zonproject? Om je collectief project te realiseren moet je op zoek naar financiering. Zo kun je je ten eerste richten op je eigen leden die deelnemen in het project in ruil voor een financiële inleg. Maar daarnaast zijn er ook nog andere mogelijkheden. Zo kun je denken aan lokale fondsen, subsidies, bancaire financiering via de bank en/of door crowdfunding.
Ledeninleg
Leden van een coöperatie investeren gezamenlijk vanuit de coöperatie in een duurzame energie installatie. Van de leden zal dan ook een financiële bijdrage worden verlangd afhankelijk van de financieringsbehoefte van de coöperatie. Dit doen coöperaties door een kapitaalstorting (ook wel ledeninleg genoemd) van de leden te vragen. In ruil daarvoor krijgen leden, afhankelijk van de financiële resultaten van de coöperatie, een winstuitkering. Maar soms is er meer nodig.
Subsidie
In een aantal provincies is er een subsidie voor energiecoöperaties, energiecollectieven en/of lokale energie initiatieven. De definitie van de doelgroep, doelstelling en voorwaarden van de subsidie kunnen per provincie verschillen. Dit hangt ook samen met provinciaal beleid.
Lokale fondsen
Bijna alle provincies hebben een energiefonds. Een energiefonds is er voor het financieren van duurzame energie projecten. Het verschil met een subsidie is dat het geld ook weer terug betaald moet worden aan het fonds. Financiering is er in verschillende vormen. De meest veel voorkomende vormen zijn: een lening, garantstellingen en participaties. De voorwaarden voor financiering verschillen per provinciaal fonds. In het algemeen hanteren de lokale fondsen vaak gunstige voorwaarden, zijn ze makkelijk af te sluiten en hebben ze lage rentes (rond 2%). Voor meer informatie en een overzicht per provincie zie ons artikel: Ondersteuning energiecoöperaties per provincie.
Banken
Ook banken financieren de realisatie van duurzame energieprojecten. Dat geld echter wel voor grote bedragen, onder strenge voorwaarden en tegen de geldende marktrente (3-4%). Per bank kunnen de voorwaarden verschillen. De financiële sector wil deze projecten financieren maar ziet nog vaak dat een project niet aan de voorwaarden voor financiering voldoet. Een veel voorkomende reden hiervoor is dat bij de initiatiefnemers de kennis ontbreekt om een project van de grond te trekken en gefinancierd te krijgen. Daarom hebben Triodos Bank en ASN Bank in opdracht van het Expertisecentrum Financiering Duurzame Energieprojecten de handreiking financiering van decentrale duurzame
energieprojecten geschreven.
Crowdfunding
Crowdfunding (ook wel publieksfinanciering genoemd) is een alternatieve wijze om een project te financieren. Om kapitaal te verwerven biedt de coöperatie het project aan crowdfundingplatform (bijvoorbeeld Greencrowd, DuurzaamInvesteren, Zonnepanelen delen e.a.) en vermeldt het voor realisatie van het project benodigde bedrag. Op deze manier kan iedereen investeren in het project. Het idee erachter is dat veel particulieren een klein bedrag investeren en dat deze kleine investeringen bij elkaar het project volledig financieren. Dit in tegenstelling tot bankkredieten en groot investeerders, waarbij er sprake is van slechts één of enkele investeerders die een groot bedrag inbrengen. Deze kleine investeerders noemt men the crowd het Engelse woord voor de mensenmassa. Er bestaan veel verschillende crowdfunding platforms (
Het gebruik van het platform is niet gratis. De kosten variëren van een paar procent van de opbrengst tot een (toelatings)fee van een paar honderd euro. Houdt ook rekening met verhoudingsgewijs een relatief hoge rente (4-6%). Voor meer informatie zie ons artikel: Crowdfunding wat doe je wel en wat doe je niet
Tip: lees ook het artikel Projectfinanciering - de opties op een rij
De kunst van financieren
Aan goede ideeën op het gebied van lokale duurzame energievoorziening is in Nederland geen gebrek. Initiatiefnemers van energiecoöperaties zijn zonder uitzondering enthousiast en vol passie over hun ideeën. Toch komen veel initiatieven niet verder dan de opstartfase, omdat zij tegen gebrek aan financiering aanlopen. De betrokkenen moeten zich realiseren dat voor elke investeringsvorm zakelijkheid nodig is. Het zakelijke verhaal vormt de ondergrond van de financieringsaanvraag en bepaalt of een project de beginfase ontstijgt.
Het lokale duurzame energie-initiatief wordt vaak geleid door een combinatie van frustratie en gedrevenheid. Frustratie omdat de gevestigde orde niet de verduurzaming op gang brengt die nodig is. En gedrevenheid om via een ander, nieuw en innovatief model de energietransitie van onderop vorm te geven met de ambitie om te verduurzamen, onafhankelijk te zijn, geld te besparen of sociale cohesie te vergroten. En er is natuurlijk frustratie over het gebrek aan financieringsmogelijkheden. Deze frustratie laat zich makkelijk verklaren vanuit de metafoor van een kunstenaar en zijn publiek. De kunstenaar is in deze metafoor de ontwikkelaar van het lokale duurzame initiatief en zijn publiek is de financier of investeerder. Zij begrijpen elkaar niet. Het kunstwerk, of project, is esthetisch het mooiste werk dat de kunstenaar ooit gemaakt heeft, maar het publiek laat het links liggen. Het publiek vindt het project niet mooi, niet functioneel en vraagt zich af of het werk ooit enige waarde zal hebben. Alle vragen die het publiek stelt, kan of wil de kunstenaar niet beantwoorden. Maar die vragen zijn er wel en ze zijn terecht. Want waar passie en gedrevenheid cruciaal zijn om van de grond te komen met een nieuw initiatief, is zakelijkheid zo mogelijk nog belangrijker in de fase daarna. Ook als kunstenaar of ontwikkelaar van een lokaal duurzaam energie-initiatief moet je willen ondernemen en die zakelijkheid voelen. Want een investeerder of financier zoekt vertrouwen en zekerheid. Die wil kunnen bouwen op de antwoorden van de kunstenaar. In financierstermen wordt dan wel gezegd: “De businesscase moet kloppen.”
Vragen
De vragen van de investeerder lijken eenvoudig. Wat is eigenlijk het businessmodel van het duurzame energieproject? Waar wordt het geld mee verdiend? Welke aannames worden er gehanteerd en zijn die toetsbaar en realistisch? Welk startkapitaal is nodig en is iemand bereid dat te verschaffen? Welke risico’s zijn er voor de ondernemer en het project? Zijn de partners betrouwbaar en gemotiveerd, of zijn ze vertrokken als het er op aan komt? Welke planning wordt gehanteerd en hoe lang mag het duren voordat er inkomsten zijn? Zijn de juiste personen bij elkaar om een geloofwaardig project te ontwikkelen en het ook nog gefinancierd te krijgen? Helaas worden de antwoorden lang niet altijd tijdig gevonden. En toch is juist dat noodzakelijk. Stap voor stap voorwaarts gaan, werken aan je kunstwerk en continu de antwoorden verbeteren. Het mes snijdt uiteindelijk aan twee kanten. Initiatieven die mede afhankelijk zijn van externe financiering zullen hoe dan ook vragen krijgen van geldverstrekkers. Of het nu gaat om risicokapitaal, bancaire leningen, rijke oudtantes, middelen van een vereniging of een vorm van crowdfunding, het zakelijke verhaal vormt de ondergrond van de financieringsaanvraag, inclusief haar mogelijkheden en kwetsbare punten.
Vertrouwen
Traditionele financiers en investeerders zoeken meer zekerheid en vertrouwen dan een lokaal initiatief kan bieden. Wie vernieuwend bezig wil zijn, zal worden geprikkeld door berichtgeving over crowdfunding. De rol van crowdfunding is nog zeer klein in de duurzame energiesector in Nederland. Het gaat met name over gezamenlijke investeringen van enkele honderdduizenden euro’s in zonnepanelen of andere toepassingen. De investeringen van een coöperatie, bijvoorbeeld met het oog op het realiseren van windenergie, liggen veel hoger. Dan komt het totale bedrag aan investeringen eerder in de buurt van de tientallen miljoenen en in de toekomst honderden miljoenen euro’s uit. Lokale initiatieven die gebruik willen maken van crowdfunding doen er goed aan onderscheid te maken tussen organisatie of lidmaatschap enerzijds en directe investeringen in projecten anderzijds. Er zijn weinig particulieren die bij willen dragen aan de organisatorische kosten van een initiatief, zelfs als de organisatie klein en efficiënt is. Crowdfunding is vooral aantrekkelijk voor het aantrekken van financiering in projecten voor energieopwekking en -besparing. Zo kan uitzicht worden geboden op een redelijk rendement.
Begin
De belangrijkste boodschap aan initiatiefnemers van lokale energie-initiatieven is: “Maak een begin en onderneem vanuit passie en gedrevenheid. Begin samen te werken aan een plan voor zakelijke duurzaamheid en vind antwoorden op alle lastige vragen.” Juist vanuit het ledenbestand van de coöperatie ontstaan vaak mogelijkheden voor financiering. Dit wordt goed geïllustreerd door wat Texel Energie in de praktijk heeft neergezet. Niet zozeer de omvang van het particuliere vermogen maar juist de wens om te investeren in de eigen directe omgeving maakt expansie mogelijk. Discussies over windenergie op land of biovergisting komen in een heel ander daglicht te staan wanneer mensen meegenomen worden in de ontwikkelingen en beslissen met hun eigen portemonnee. Het succesvol ontwikkelen van lokale duurzame energie-initiatieven is dus mogelijk. Maar er moet wel sprake zijn van een flinke portie passie, vertaald naar ondernemerschap, toewijding en intelligentie. Het lokale initiatief dat op deze manier de juiste antwoorden vindt, zal niet alleen merken dat projectfinanciering mogelijk wordt, het kan zelfs gebeuren dat banken na verloop van tijd zelf komen polsen of ze mee mogen doen.
Dit artikel verscheen eerder al in Energie+ (maart 2013). Auteurs: Jan-Coen van Elburg en Bart Budding, directeuren Rebel Energy
